Wat doet bijzonder seizoen met prijsprognose DCA?

"Om te kunnen inschatten wat de toekomst brengt, is het belangrijk om terug te kijken", zo vertelt Kees Maas, directeur van DCA Groep, tijdens de afsluitende uitzending van de Gewastour Aardappelen. Seizoen 2019/2020 wordt gekenmerkt door de coronacrisis. In maart, toen de lockdown werd doorgevoerd, stortte de aardappelmarkt volledig in. Het sluiten van onder andere horecagelegenheden en zorgde voor een ongekende vraaguitval. Fabrieken lagen stil, wat leidde tot een aardappeloverschot van 1 miljoen ton. De grote vraag was: hoe krijgen we al die aardappelen weg?

"Het is misschien gek om te zeggen, maar eigenlijk kwam de coronacrisis 6 weken te laat." Maas doelt daarbij op het feit dat we midden in het contracteringsseizoen voor seizoen 2020/2021 zaten. "De contracten waren voor 90% getekend. Het was lastig om te reageren op de vraaguitval", zo licht hij toe. Het zorgde voor een valse start van het seizoen. "Tot en met week 34 zijn oude aardappelen verwerkt. Naar mijn mening was dat geen goede keuze, want de vraag vanuit de fouragehandel en vergisting was groter dan gedacht. Daardoor zijn de tonnen redelijk simpel weggewerkt. Als we dat eerder hadden gedaan, hadden we met een schone markt het seizoen in kunnen gaan."

Groeiseizoen eveneens extreem
Ook het groeiseizoen zelf kende genoeg uitdagingen. "De structuur van de bodem was slecht. Het lijkt wel of er in Nederland geen winters meer zijn en dat zorgt voor vertraging in de ontwikkeling van de gewassen." Het gevolg is een lager tal. "Hoewel Innovators hier sowieso al gevoelig voor zijn, zagen we ook bij Fontane en andere rassen dat de knolontwikkeling dit seizoen relatief laag was." In week 25 kwam het aantal knollen op de Gewastourpercelen in Cuijk en Dronten uit op 9, terwijl dat vorig seizoen 11 was.

Per saldo was er dus geen ideale startpositie. "Dat zag ook je terug op de aardappeltermijnmarkt, want die begon op lopen tot €12. Dit ondanks het negatieve sentiment van al die oude aardappelen in de markt", zegt Maas. Vervolgens was de maand juni zeer droog, de maand juli juist nat en kan de maand augustus als wisselvallig bestempeld worden. "Door de late opkomst stonden de gewassen er in augustus echter nog wel vitaal bij. Hierdoor is een belangrijk deel van de groeiachterstand ingelopen. Zo zie je maar weer dat je als boer ieder seizoen weer moet vechten tegen én tegelijkertijd moet samenwerken met de natuur."

Het droge voorjaar, de kluiterige bodemstructuur en de matige opkomst zorgden overigens wel voor een beetje hoop. Vanaf week 7 à 8 zakte de markt door corona volledig weg, maar toch is de notering voor nieuwe aardappelen toentertijd blijven steken rond €13 à €14. "Aardappelen groeien niet onder een dak en dus kan er van alles gebeuren. Het goede nieuws was dan ook dat de markt voor nieuwe aardappelen boven de magische grens van €10 is gebleven."

Ontwikkeling van areaal
In de periode na de lockdown is nog geprobeerd om het areaal iets in te krimpen, maar tevergeefs. Of telers volgend seizoen uit zichzelf moeten krimpen, is volgens de analist iets waar iedere individu zelf over na moet denken. "De markt is in onbalans geraakt door corona. Als fritesfabrieken volgend jaar slechts 90% nodig hebben, dan is een krimp van 10% tot 15% in het areaal nodig. Telers moeten zich afvragen of ze willen telen voor een markt die er niet is. Zo'n 20% van de problemen kosten 80% van je tijd. Die 20% kan je misschien beter afstoten: denk daarbij aan percelen die altijd minder presteren of waar je ver voor moet rijden."

De verwachting vanuit DCA is dat de EU-5 uitkomt op een areaal dat gelijk of iets meer is dan vorig seizoen: namelijk 27,4 miljoen ton. "Dit is 100.000 ton meer dan in 2019. Met name Frankrijk en België laten een groei zien." Zoals het ernaar uitziet, komen Duitsland, Engeland en Nederland boven het 5-jarig gemiddelde uit, maar komen Frankrijk en België eronder. "De gemiddelde opbrengst over de afgelopen 10 jaar komt uit op 44,2 ton per hectare. Overigens moet wel een kanttekening geplaatst worden bij deze cijfers. Het jaar 2018 wordt namelijk ook meegenomen en trekt het gemiddelde stevig omlaag. Nemen we dat seizoen niet mee, dan ligt het gemiddelde boven de 45 ton per hectare en is de opbrengst vandaag de dag dus beneden het gemiddelde."

De prijsprognose
Als we kijken naar de aardappeltermijnmarkt, dan beweegt die vandaag de dag rond de €6 à €7 per 100 kilo. De trend van dit seizoen is gelijk aan de jaren 2004, 2011 en 2014. "Wanneer geen bijzondere bewegingen in de markt plaatsvinden en verwerkers niet naar 105% gaan, is de verwachting dat we uitkomen op een prijsrange tussen €3 en €6 per 100 kilo. Daarbij zal richting het einde van het seizoen nog wel wat licht in de tunnel zijn", licht Maas toe.

Toch onderschrijft Maas dat de markt getekend is én blijft door corona. "Zonder corona hadden we nu waarschijnlijk een markt gezien van €15 à €20, maar dat is een 'wat-als-situatie'. Het herstel van de fritesmarkt zal dan ook allesbepalend gaan zijn." Maas verwacht dat we nog zeker 2 tot 3 jaar naweeën voelen. "Iedereen was gefocust op groei. Nu moeten we op zoek naar een andere strategie. Het areaal moet én zal krimpen, de contractprijzen worden lager en de industrieën gaan kritische kijken met wie en hoeveel ze contracteren. De komende jaren worden de meisjes opnieuw van de jongens gescheiden."

Kansen
Dat betekent overigens niet dat er geen mogelijkheden in de markt zijn. "Er is bijvoorbeeld vraag ontstaan naar tafelaardappelen. Als teler kan je bekijken of de grond daar geschikt voor is. Een anderen optie is om lang te bewaren." Ook de markt van Agria biedt kansen. "Dit is een nichemarkt geworden. De opbrengsten waren ook daar niet fantastisch, maar vanuit de retail was er genoeg vraag." En op de vraag of er ooit weer een markt boveb €25 mogelijk is, is Maas duidelijk. "Absoluut. Ik weet niet wanneer, maar die kans komt zeker nog weer voorbij."