Aardappelen telen in de woestijn

De aardappelteelt is een groeiende teelt in het Midden-Oosten. Per liter spaarzaam water, levert het gewas de hoogste voedingswaarde op. De woestijn in Saoedi-Arabië wordt, op een akkerbouwbedrijf van 35.000 hectare, ontgonnen voor de aardappelteelt. Alles is indrukwekkend aan deze manier van pionieren.

Broers Piet en Wilko Regnerus, van Regnerus Machines (Rema) uit het Friese Ferwert, zijn net terug uit de woestijn van Saoedi-Arabië. Net op tijd, want in juni loopt de temperatuur daar op tot 50 graden. Toch worden ook hier aardappelen verbouwd, zelfs in toenemende mate. De Saoedische overheid heeft zijn zinnen gezet op het gewas. Het waterverbruik ligt fors lager ten opzichte van graan, terwijl de voedingswaarde hoger is.

Mechanische loofdoding
De gebroeders Regnerus proberen de looftrekker voor mechanische loofdoding in aardappelen nieuw leven in te blazen. Zo willen ze onafhankelijk zijn van chemische loofdoding; zowel in de biologische als gangbare internationale aardappelsector is veel interesse in de machine, die het looftrekken combineert met wortel snijden. Oude IMAG-onderzoeken werden opgezocht en gecombineerd met techniek uit de eenentwintigste eeuw. In Nederland gaan dit jaar 3 van hun EnvimaxX machines draaien. De eerste voor dit seizoen, een model met 6 rijen op 90 centimeter, draait in Saoedi-Arabië.

"Onze klant heeft een bedrijf van 35.000 hectare in het noorden van het land, waarvan 10.000 hectare akkerbouw", legt Piet Regnerus uit. "Ze telen luzerne, uien, tarwe, gerst en aardappelen waarvoor ruim 200 pivots zijn geïnstalleerd. Hiervan zijn 170 actief, omdat lang niet al het water geschikt is om mee te beregenen. De rest van het bedrijf bestaat uit boomgaarden met dadels, olijven en perziken. Het aardappelareaal beslaat 1.000 hectare en de ambitie is om te groeien naar 2.000 hectare. Markies is het belangrijkste ras, waarvan het meeste tot frites wordt verwerkt. De rest wordt als tafelaardappelen afgezet. Afhankelijk van het seizoen zijn 1.000 tot 1.5000 werknemers actief."

Water
"De hectareopbrengsten bedragen gemiddeld 30 tot 40 ton per hectare. Dit kan hoger liggen, maar er wordt geoogst wanneer de markt daarom vraagt. De uien laten ze volledig uitgroeien en daar liggen de opbrengsten op 70 tot 80 ton per hectare. Jaarlijks valt er 10 millimeter neerslag, waardoor alles wordt beregend; mede om het gewas te koelen. De pivots meten zo’n 800 meter in lengte en werken 24 uur per dag. Er gaat op het bedrijf dan 168.000 liter diesel doorheen, á €0,10 per liter. Het water wordt tot 250 meter diep opgepompt en is 36 graden. Er is een continue zoektocht gaande naar meer water. Hoe dieper je het oppompt, des te hoger de saliniteit. Er wordt steeds meer met dripirrigatie gewerkt om water te besparen."

Rhizoctonia
Naast zandstormen, is rhizoctonia een groot probleem. De uitval bedraagt tussen de 7% en 64%; met gemiddeld 35% zijn de verliezen enorm hoog. Om dit tegen te gaan, experimenteert het bedrijf nu met looftrekken en wortel snijden. De knollen harden dan sneller af, waarna met minder beschadiging wordt geoogst. Bovendien blijft het groene loof bovenop de ruggen liggen, zodat de grond minder snel uitdroogt. Door het snijden krijgt de rug een losse structuur en kan zuurstof bij de knollen. Loofdoding in het moeilijke ras Markies werd voorheen met 5 liter Reglone (diquat) per hectare gedaan. Deze kosten worden nu uitgespaard. Rooien gaat met grote machines van het Amerikaanse Spudnik in 2 fase, om capaciteit te behalen, met 10 rijen per keer.

"De woestijn bestaat niet uit 1 grondsoort", weet Regnerus. "Op de plek waar wij bezig waren, bestond die uit klei en zand. Je moet niet vergeten dat dit ooit de bodem van de oceaan was. Lang niet iedere grond is geschikt om aardappelen te telen. Echte woestijngrond bestaat uit kleine steentjes. Daar kun je helemaal niets verbouwen. Het gehalte organische stof is 0. Alle bemesting wordt met het water vermengd. Door de vloeibare meststoffen is een pivot al in 10 jaar tijd afgeschreven. Bij alleen water beregenen kan hij minstens dubbel zo lang mee. Het bouwplan bestaat uit graan en luzerne gevolgd door tarwe in een 1 op 3 rotatie. Kan dit niet worden geteeld, dan blijft het braak liggen."

Teeltuitbreiding
Uitbreiden is simpel. Met grote bulldozers wordt de woestijngrond vlak geschoven en naar water geboord. Door de lage olieprijs is ook asfalt spotgoedkoop. Alle wegen worden in eigen beheer aangelegd. De overheid verbiedt het exporteren van aardappelen, omdat een aardappel voor 80% uit ‘virtueel’ water bestaat. De binnenlandse markt is groot. Het landelijk areaal omvat 16.000 hectare. In 2015 importeerde het land voor €68 miljoen aan frites uit Nederland. Daarmee is het de vierde afnemer, na het Verenigd Koninkrijk, Duitsland en Frankrijk. De luzerne wordt verkocht aan melkveebedrijven in de regio.

Half jaren ‘70 deed de aardappelteelt zijn introductie in Saoedi-Arabië. Nederland is van meet af aan nauw betrokken bij de teeltontwikkeling. De jaarlijkse productie bedraagt momenteel een half miljoen ton. Voornamelijk omdat de hectareopbrengsten met 33% zijn toegenomen. Pootgoed wordt lokaal verbouwd en veel vanuit ons land geïmporteerd. In topjaar 2016 ruim 27.000 ton.

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.