'Als het om geld ging, was ik allang biologisch'

Akkerbouwer Michiel van Andel was al lang biologisch akkerbouwer geweest als hij dat uit principe niet weigert. “Ik wil zelf bepalen wat duurzaam is en me niet in een bepaald hoekje laten drukken. Het hokjesdenken van 'bio is goed en gangbaar is fout' is veel te kort door de bocht”, zo stelt hij.

Van Andel is een bekende Twitterboer die opkomt voor de gangbare akkerbouwpraktijk, zoals het toepassen van chemie. Door middel van wetenschappelijke studies en een op ratio gebaseerde discussie probeert hij negatieve berichten over onder meer glyfosaat en kunstmest te ontkrachten. “Ik kan er niet tegen dat er allerlei onwaarheden worden geroepen over de gangbare akkerbouw en de landbouw in het algemeen. Dat ervaar ik als onrecht en daar kom ik tegen in opstand.”

Gebaat bij veilige middelen
Tijdens het bezoek op zijn bedrijf komen deze onderwerpen dan ook al gauw ter sprake. Van Andel steekt van wal door te zeggen dat hij zelf ook gebaat is bij een veilige landbouw. “Het wordt wel eens vergeten dat wij als boeren zelf ook baat hebben bij veilige middelen, die een zo laag mogelijke impact hebben op mens en milieu. Ik heb zelf ook 4 kleine kinderen en daar heb ik het beste mee voor.”

In zijn nabije kring heeft Van Andel mensen verloren aan kanker. Hij praat dan ook niet gevoelloos over de beschuldiging dat glyfosaat kanker zou veroorzaken. “Maar ik zie dat er ontzettend veel nepnieuws en zelfs nepwetenschap wordt verspreid over glyfosaat. Het is een gevaarlijke trend als sentiment en de burger gaan bepalen over wat gevaarlijk is of niet. Een huismiddel als azijn is bijvoorbeeld gevaarlijker dan glyfosaat.”

Voedsel is een geloof geworden
“Het wordt allemaal veel te ongenuanceerd voorgeschoteld. Kunstmest en pesticiden zijn slecht en biologisch is goed. In werkelijkheid is het veel complexer. Rondom voedsel is een geloof ontstaan. Zelfs voedselprofeten, in de vorm van verschillende voedselgoeroes, ontbreken niet. Het gevaar is dat er allerlei dogma’s vanuit dit geloof aan de maatschappij worden opgedrongen.”

Van Andel wil geen complotdenker worden, maar hij ziet wel dat er een enorme marketingcampagne gevoerd wordt waarbij rationele overwegingen buiten beschouwing worden gelaten. “Er zijn bijvoorbeeld genoeg studies die aantonen dat als kunstmest verdwijnt, de wereldvoedselvoorziening op het spel staat. Natuurlijk begrijp ik dat de boer gediend is bij biologisch boeren, want mindere opbrengsten betekenen hogere prijzen. Het algemeen belang is er zeker niet bij gebaat.”

“Ik kan goed rekenen en was al lang biologisch aan het boeren als ik niet zo principieel tegen het hokjesdenken was geweest. Per jaar loop ik zo €50.000 tot €100.000 mis, omdat ik niet biologisch wil zijn. Het is niet zo dat ik iets tegen biologisch heb, maar ik wil wel zelf kunnen bepalen wat duurzaam is.”

Gestopt met aardappelen
Van Andel rekent ook op andere vlakken goed uit wat hij doet en maakt daardoor bijzondere keuzes. Hij stopte bijvoorbeeld met de aardappelteelt. “Toen ik ging rekenen bleek dat ik beter kon kiezen voor de combinatie van uien en witlof. De aardappelteelt is relatief duur door het pootgoed en de mechanisatie, terwijl ik goed ben in de witlofteelt. Daarnaast verdien ik alsnog mijn geld met aardappelen, maar dan op de termijnmarkt. Natuurlijk zijn aardappelen een mooi gewas om te telen, maar na een tijdje kwam ik los van die emotie.”

Naast de aardappeltermijnmarkt is Van Andel ook actief op de termijnmarkten van andere commodity’s en verdient daarmee een inkomen naast zijn akkerbouwbedrijf. “Het begon met een termijnmarktcursus van DCA en na een paar jaar handelen op de aardappeltermijnmarkt heb ik dat verder uitgebreid.”

Uienoogst 2020 al verkocht
Het handelen op de termijnmarkten had tot gevolg dat Van Andel veel rationeler werd. “Ik beslis nu veel minder op emotie. Al mijn uien van oogst 2020 heb ik bijvoorbeeld al verkocht, terwijl ik een deel van oogst 2019 nog niet heb verkocht. Het is een kwestie van statistiek: al jaren op rij groeit het uienareaal. Twee droge zomers op rij hebben ons gered, maar het is nooit eerder voorgekomen dat er 3 droge zomers op rij zijn. Collega’s verklaren me voor gek en zeggen dat ik tenminste nog een deel vrij moet houden als risicospreiding. Maar die risico’s spreid ik wel door op de termijnmarkten actief te zijn.”

De ondernemer hanteert een bouwplan van 1-op-6. “In totaal heb ik 30 hectare witlof, deels op geruild land. Daarnaast heb ik 14 hectare uien, 8 hectare tarwe en 8 hectare bieten. Ook verhuur ik een deel voor tulpen, al doe ik daar zelf ook nog werk voor. Een deel van mijn land ruil ik voor pootgoed, daar heb ik verder geen werk aan. In de witlof zit wel veel werk: daarin moet veel geschoffeld worden en dat vind ik prachtig werk, tot verbazing van mijn biocollega’s”, lacht Van Andel.

De akkerbouwer is met zijn 35 jaar een relatief jonge ondernemer. Op 27-jarige leeftijd werd hij eigen baas op het akkerbouwbedrijf. “Mijn vader gaf me al jong de vrije hand. Hij heeft altijd keihard gewerkt op de 100 hectare die we ooit hadden, maar doordat de kans zich voordeed een deel van het land te verkopen, is het areaal kleiner geworden. Dit was niet lang voor de overname. Er is toen voor gekozen om geen land terug te kopen. Mede ook met het oog op de andere kinderen, en de komende bedrijfsovername.”

Lokaal produceren
Dan komt Van Andel weer terug op maatschappelijke thema’s. “Het hele idee van lokaal produceren is natuurlijk een bedreiging voor de akkerbouw en niet op ratio gebaseerd. Verkopen op de plek waar je produceert, is absoluut niet per definitie het beste. Als je hier 80 ton uien produceert ten opzichte van 30 ton in Afrika, dan is dat een stuk efficiënter en is de CO2 van het transport te verwaarlozen.”

“En het is natuurlijk veel duurzamer om een maximale opbrengst te halen op onze goede kwaliteit gronden dan genoegen te nemen met 70% van de opbrengst. Het is niet duurzaam om een gewas te zaaien, bemesten, beregenen, verzorgen, kortom al die input te geven, en vervolgens toestaan dat een belangrijk deel weer verloren gaat door insecten of onkruid. We hebben onze mond vol over voedselverspilling in de keten, maar voedselverspilling op het land word bijna bewierookt.”

Melina, de vrouw van Van Andel, zegt wel eens gekscherend dat hij een moraalridder is. In het gesprek is te merken dat de aanvallen op de gangbare landbouw Van Andel niet koud laten. “Een paar jaar geleden had ik te maken met verschijnselen van een burn-out en dat komt volgens mij deels door mijn verontwaardiging over de onjuiste informatieverspreiding over landbouw en milieu.” 

Onjuiste informatie
Behalve dat Van Andel in de pen klimt als verweer, spande hij ook een rechtszaak aan tegen Bionext wegens het verstrekken van onjuiste informatie. “Je kunt hun verhaal over True Cost Accounting beter Fake Cost Accounting noemen. Er wordt heel erg geshopt in welke parameters ze wel en niet meenemen. Het feit dat de opbrengsten van gangbaar hoger zijn, wordt bijvoorbeeld niet meegenomen.”

“Een ander voorbeeld van het verspreiden van onjuiste informatie is dat er geschermd wordt met cijfers waaruit blijkt dat er ieder jaar tienduizenden mensen sterven door pesticidengebruik. Dit zijn cijfers gebaseerd op een onderzoek uit de jaren ‘70/’80. Bovendien is zeker 70% van deze doden te wijten aan zelfmoord door het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. Ja, ik maak me zorgen over dit soort informatiegebruik. Het is belangrijk dat er beleid gemaakt wordt op basis van juiste informatie”, besluit Van Andel.

Anne Jan Doorn

Anne Jan Doorn is expert Akkerbouw bij Boerenbusiness. Hij schrijft onder meer over de verschillende akkerbouwmarkten en focust zich daarnaast op de grond- en energiemarkt.

aj.doorn@boerenbusiness.nl

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.