Bedrijfsreportage Frank Peter Kuijpers
'Als er al een stikstofcrisis is, dan is die er al 140 jaar'
"Als er in Zeeland al een stikstofcrisis is, dan is deze er al 140 jaar", zo stelt akkerbouwer Frank Peter Kuijpers. Hij is behalve akkerbouwer, ook lid van de Provinciale Staten in Zeeland en probeert de huidige landbouwproblemen in het licht van de geschiedenis te zien.
Op zijn akkerbouwbedrijf in Ossenisse (Zeeuws-Vlaanderen) pakt hij het ene oude en beduimelde boek na het andere erbij. "Kijk hier staat dat de ammoniakdepositie in 1880 ongeveer 11 kilo per hectare was. Nu is dat 12 tot 17 kilo, maar dat is behalve ammoniak ook NOx. Dus als er in Zeeland al een stikstofcrisis is, dan is die er al meer dan 140 jaar."
Kuijpers kent ook de verklaring hiervoor. "Vroeger werd gestookt op turf en kolen, terwijl we nu over het algemeen schoner stoken. Dus eigenlijk kun je zeggen dat we het qua stikstof knap hebben gedaan. Sowieso zijn we als boeren in Zeeland maar voor een heel klein deel verantwoordelijk voor de stikstofdepositie. Meer dan de helft komt uit België en een ander groot deel uit de natuur."
| Bedrijfsgegevens |
| Het bouwplan van het akkerbouwbedrijf van Kuijpers omvat 20 hectare tarwe, 15 hectare aardappelen, 15 hectare suikerbieten, 5 hectare gerst, 4 hectare vlas en 4 hectare bruine bonen. Ook is 5 hectare in gebruik als patrijzenakker. De dochter van Kuijpers wil het bedrijf overnemen. Grote investeringen staan voorlopig niet op de rol. |
Uit een ander boek concludeert hij dat er in Zeeland in de afgelopen 120 jaar 25.700 hectare aan landbouwgrond verloren is gegaan, terwijl het areaal bosgrond verdriedubbeld is. "Dat verlies is dus net zo groot als de eilanden Tholen en Noord-Beveland samen." Kuijpers meldt het nuchter, maar desondanks is merkbaar dat het hem niet koud laat. Het grootste probleem voor de landbouwsector in Zeeland is volgens hem het gebrek aan zoetwater. "De zoetwatervoorraden zijn in 1.000 jaar tijd opgebouwd, maar worden nu niet meer aangevuld. Ik verwacht dat de problemen met verzilting de komende 5 jaar toenemen."
Brood op de plank belangrijk
De Zeeuws-Vlaamse akkerbouwer is zeer begaan met boeren. Toch is zijn hoofdportefeuille in de Provinciale Staten niet 'de landbouw'. Daar is hij vooral druk met infrastructuur. Dit komt nog voort uit een periode waarin hij actief was bij ZLTO. Daar was hij druk met de verkeersveiligheid rond landbouwvoertuigen. "Zo kun je je talenten ook een gebruiken voor de maatschappij."
Kuijpers realiseert zich dat er, naast idealen, ook brood op de plank moet komen. "In de crisissen vlak na de Tweede Wereldoorlog waren de boeren nodig en nu worden ze afgedankt." Dat er brood op de plank moet komen, blijkt ook uit zijn patrijzenakker. "Natuurlijk is het mooi dat ik op die wijze een bijdrage kan leveren aan het behoud van patrijzen, maar ik zou het niet doen als ik er geen bijdrage voor kreeg die ongeveer gelijk is aan de opbrengsten van een gemiddeld akkerbouwgewas."
Daarmee belanden we van de landelijke en provinciale problemen bij zijn bedrijf. Kuijpers heeft een akkerbouwbedrijf van circa 70 hectare. Toen hij het overnam in 1984 was het bedrijf ongeveer 38 hectare. "Ja, ook vroeger was er al multifunctionele landbouw; mijn vader had een café naast het akkerbouwbedrijf. Toen ik het overnam, heb ik het bedrijf vergroot en wat intensiever gemaakt door extra uien te telen." Toch is de schaalvergroting voor hem geen doel: "De bank is gelukkig met schaalvergroting, maar ben je het zelf ook? Je ziet ook dat in deze natte oogstjaren de grote bedrijven het lastig hebben met bijvoorbeeld de aardappeloogst."
Jammer van Veldleeuwerik
Kuijpers was aangesloten bij Veldleeuwerik. Dat Veldleeuwerik verdwijnt vindt Kuijpers jammer, omdat hij de kennis die hij er opdeed interessant vond. Dat blijkt als hij enthousiast over bodem en landbouwonderzoek begint te praten. "Het belang van goed onderzoek weegt zwaar. De bodem blijft lastig, want elke wetenschapper heeft een mening. Op dit moment ontbreekt fundamenteel onderzoek te veel, al snap ik dat dat duur is."
"Ik ben niet zo van de trends. Je zag bijvoorbeeld dat niet-kerende grondbewerking veel werd geprezen. Maar nu blijkt weer dat je daardoor organische stof alleen in de bovenste laag vasthoudt. Het is echter heel belangrijk dat je ook in de laag daaronder organische stof hebt, zeker in droge jaren. Ook wordt kunstmest als slecht af geserveerd, maar die paar gram chloor uit kunstmest op de grond is amper merkbaar."
Kuijpers teelt behalve aardappelen, suikerbieten en tarwe, ook vlas en bruine bonen voor HAK. "Voor vlas zit een verwerker in de buurt, en de prijs is beter dan tarwe." Ook heeft het bedrijf nog 5 hectare meerjarige patrijzenakker en ongeveer 5 hectare gerst.
Ondoorzichtige aardappelprijs
Zijn aardappelen zet hij af via Nedato en Kleinjan Aardappelhandel. Het gaat om tafelaardappelen, waarvan hij goede kwaliteit moet telen. "Want, anders zak je af naar de fritesaardappelen. En, het tafelaardappelareaal wordt immers toch al kleiner. Ik blijf de prijzen van tafelaardappelen wel ondoorzichtig vinden. Ze liggen voor circa €1,30 per kilo in de supermarkt, terwijl wij €0,15 krijgen."
Een vrije marktteler is Kuijpers niet. Hij teelt namelijk ook zijn roze uien op contract. Het gaat om een licentieras dat hij via Monie afzet. Als het om de markt gaat, gaat hij vooral af op chauffeurs. "Dan vraag ik hoeveel schepen in Vlissingen liggen en dan weet ik wel genoeg", zegt hij met een glimlach.
Emotie verkopen
Toch denkt Kuijpers wel na over het vermarkten van zijn producten. Zo stelt hij bijvoorbeeld dat de handel heeft nagelaten het Veldleeuwerik-certificaat te vermarkten. "Je ziet dat emotie verkoopt. Kijk bijvoorbeeld naar de Vegetarische Slager. Ik vind dat de reguliere akkerbouw tevens emotie verkopen. We kunnen bijvoorbeeld meer verkopen als het gaat om een lokaal, Nederlands en hoogwaardig product."
Daarmee komen we toch weer terug op het landelijke beleid. Want, het beleid van de Nederlandse overheid is volgens Kuijpers veel te veel op emotie gestoeld. "Elke week wordt er wel iets anders verzonnen en het is nooit eens goed. Je wilt niet ieder jaar wat aan een spuit verbouwen en alles moeten keuren. Toen ik begon als akkerbouwer kon je een machine nog verslijten, maar daar is nu geen sprake meer van."
Te veel bemoeienis
Volgens Kuijpers bemoeit de politiek zich nu meer met de landbouw dan in de tijd dat hij begon als akkerbouwer. "Dat komt ook omdat alles nu tot in detail onderzocht kan worden, terwijl de praktijk nog wel eens uit het oog verloren wordt."
Anne Jan Doorn
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.