Na vele onderhandelingsrondes, bijna-deals en hoogoplopende ruzies, is het dan toch gelukt. Op 15 januari hebben China en de VS hun handtekeningen gezet onder het deelhandelsakkoord.
Het deelhandelsakkoord is een welkome verandering in de verhoudingen tussen de twee landen de laatste jaren. Het gaat echter te ver om te spreken van een trendbreuk. En om voor de komende kwartalen en jaren optimistischer te zijn over de genoemde verhoudingen en het effect ervan op de economische groei en de financiële markten op de wat langere termijn.
Het meest belangrijke deel is de afspraak dat China voor het einde van 2021 zijn import uit de VS met minimaal $200 miljard gaat opvoeren. We moeten er ernstig rekening mee houden dat dat niet gaat lukken. In 2018 kocht China goederen en diensten ter waarde van circa $180 miljard in de VS. Volgens het deelhandelsakkoord moet het land dus zijn totale invoer uit de VS voor het einde van 2021 ruim verdubbelen.
Minder afhankelijk
Dat is niet alleen op zich een behoorlijke opgave, maar zeker ook in de wetenschap dat China tegelijkertijd - in een ander plan - aangaf dat het mínder afhankelijk wil worden van de invoer van technologisch hoogstaande producten als computerchips. Thans voert China een groot deel in van de specialistische technologie die het land nodig heeft. Het plan is echter om in 2025 driekwart zelf te maken van wat het nodig heeft. Om dat doel te halen, verhoogt China de komende jaren het aantal nationale innovatiecentra van 15 nu naar 40. Zulke plannen kunnen we zien als voorbereidingen voor een langdurige technologieoorlog met de VS.
Die plannen zijn te rijmen met geluiden die uit Beijing komen naar aanleiding van het bereiken van het deelhandelsakkoord met de VS. In officiële kranten en op twitteraccounts die worden gelinkt aan de Chinese overheid, verschenen onlangs berichten (na maanden van stilte overigens) dat het deelhandelsakkoord een goed begin. Een goed begin om ‘een langetermijn conflict, dat complex en lastig is’ op te lossen, maar dat het genoemde akkoord niet betekent dat de handelsoorlog voorbij is.
Dwaas om snel te starten
Een andere aanwijzing dat verdere vooruitgang zeker niet vanzelfsprekend is, zijn de verschillende uitspraken van de twee partijen over hoe ze nu verder gaan. Waar president Trump na de ondertekening van het deelhandelsakkoord zei dat de gesprekken over fase 2 meteen beginnen, zei de Chinese ondertekenaar Liu juist dat het ‘dwaas is daar snel mee te starten’.
Voor de wereldeconomie is dat van belang om het volgende. Met het ondertekenen van het deelhandelsakkoord zijn lang niet alle nieuwe heffingen van tafel. Sterker nog, slechts een klein deel wordt gereduceerd maar niet ongedaan gemaakt. Alle heffingen, ingevoerd sinds het begin van de handelsoorlog, worden ongedaan gemaakt nadat China en de VS een volledig handelsakkoord overeenkomen. Dus na het einde van de fase 2 gesprekken.
Structurele zaken in fase 2
Het net getekende deelhandelsakkoord is het beste te zien als een document dat overbleef, nadat China en de VS alle zaken waar ze niet snel over eens konden worden van tafel brachten. De gesprekken in fase 2 gaan over structurele zaken. Zoals subsidies die China geeft aan zijn staatsbedrijven, toegang tot (gevoelige) markten voor buitenlandse bedrijven en structurele wijzigingen van de inrichting van de Chinese economie, waar de VS op staan.
Dan is het een understatement om te stellen dat die gesprekken lastig worden en dus lang kunnen duren. Daarom moeten we de mogelijkheid niet afschrijven dat China en de VS falen in het sluiten van een allesomvattend handelsakkoord. Het deelhandelsakkoord zorgt voor tijdelijke rust en optimisme over de toekomst. Het is echter zeer de vraag of alle bepalingen daaruit kunnen worden uitgevoerd en of het vervolg (fase 2) snel start en überhaupt succesvol wordt afgerond.
Economische schade
Omdat veel heffingen die zijn ingevoerd na het begin van de handelsoorlog gewoon blijven staan, betekent dat dat de economische schade ervan ook aanhoudt. Iets wat dit jaar de groei van de wereldeconomie kan afremmen. Er is één gebied waar het deelhandelsakkoord dit jaar gunstige gevolgen kan hebben. Waarschijnlijk de reden waarom Trump de laatste weken veel over het akkoord twittert.
En dat hij erop stond dat hij zelf namens de VS zijn handtekening wil zetten, ook al kwam zijn Chinese ambtgenoot niet naar Washington om hetzelfde te doen. Sterker, de Chinese regering liet expliciet weten dat Liu He naar de VS komt in zijn hoedanigheid van vice-premier en hoofdonderhandelaar en níet als speciaal afgezant van president Xi, wat veelzeggende symboliek is.
Electorale winst
Het akkoord kan namelijk goed uitpakken voor de Amerikaanse boeren, automakers en makers van zware machines. Die zijn doorgaans te vinden in de zogeheten swing states. Staten in de VS waar het verschil tussen de Democraten en de Republikeinen bij presidentsverkiezingen heel klein is. En waarvoor geldt dat die staten winnen, zo goed als een garantie is voor verkiezingswinst op landelijk niveau.
Concluderend: sinds de handelsoorlog begon, is het wantrouwen tussen de twee landen behoorlijk en structureel toegenomen. Met het oog op de komende jaren geldt: houd rekening met een langdurige handelsoorlog tussen China en de VS, met steeds meer complexiteit en onzekerheid. Van tijd tot tijd komen er ongetwijfeld berichten die optimisme aanwakkeren, maar de kans is groot dat het optimisme van korte duur blijkt te zijn. Waarbij een goede afloop van de handelsoorlog alles behalve zeker is.
Goed is ook om te kijken hoe landen als Australië en Nieuw-Zeeland op het akkoord reageren. Het kan namelijk zomaar zijn dat zij de 'collateral damage', (bijkomende schade) ervan oplopen, bijvoorbeeld als China minder landbouwproducten uit die landen koopt. Om meer Amerikaanse producten te kunnen inslaan, zoals het deelhandelsakkoord voorschrijft.