De uitbraak van MKZ in Duitsland, net onder de rook van Berlijn, heeft de agrarische sector in Europa flink opgeschrikt. Op dit moment is veel nog onduidelijk en is het vooral hopen dat de besmettelijk dierziekte zich niet verder verspreidt. Ondertussen heeft het sentiment op de vlees- en zuivelmarkten wel een tik gekregen. De Duitse rundveeprijzen die op weg waren naar een nieuw record, maakten begin deze week een rechtsomkeert. En Zuid-Korea is bijvoorbeeld al gestopt met de import van Duits varkensvlees, net als het VK. Op de zuivelmarkten zijn de gevolgen nog minder concreet, hoewel het Duitse Milch Industrie Verband (MIV) zich terecht wel grote zorgen maakt.
De Duitse rundveeprijzen die op weg waren naar een nieuw record, maakten begin deze week een rechtsomkeert. En Zuid-Korea is bijvoorbeeld al gestopt met de import van Duits varkensvlees. Op de zuivelmarkten zijn de gevolgen nog minder concreet, hoewel het Duitse Milch Industrie Verband (MIV) zich terecht wel grote zorgen maakt.
Bij MKZ gaan de gedachten bij velen in Nederland automatisch terug naar 2001 toen de ziekte snel om zich heen greep en drastische maatregelen werden genomen om de besmetting in te dammen. Een dergelijk scenario hangt op dit moment gelukkig nog niet concreet boven de markt, hoewel de getroffen maatregelen (vervoersverboden, bedrijven op slot, bloed tappen bij dieren) bepaald niet overdreven zijn. Verdere verspreiding kan immers een grote ramp zijn voor het gehele dierlijke agrofoodcluster, van boer tot vleesexporteur en van veetransporteur tot zuivelhandelaar.
Zuid-Korea neemt maatregelen
Het goede nieuws is dat het virus (serotype O) voorlopig alleen geconstateerd is bij het betreffende bedrijf met waterbuffels in de Duitse deelstaat Brandenburg. Tegelijkertijd is de schade voor Duitse exporteurs van vlees en zuivel daarmee al geleden, want het land is zijn MKZ-vrije status daarmee kwijt. Zo heeft Zuid-Korea de import van Duits varkensvlees direct gestaakt. Ook moeten scheepszendingen die sinds 27 december onderweg waren, op het virus gecontroleerd worden. Daarnaast heeft het VK de import van Duitse zuivel en vlees voorlopig opgeschort.
Marktleider Tönnies zag de bui al direct hangen en had hier een paar uur na de vaststelling van de uitbraak al voor gewaarschuwd. Dergelijke protocollen treden direct in werking, zo weet het bedrijf na vervelende ervaringen met Afrikaanse varkenspest, wat de export al jaren hindert. Mogelijk volgen in de komende dagen ook andere Aziatische landen, zoals Japan en de Filipijnen het Koreaanse voorbeeld. De Chinese markt zat al dicht voor Duits varkensvlees, vanwege AVP.
Trendbreuk voor Duitse rundveeprijzen
De prijzen van Duitse slachtstieren in Noordrijn-Westfalen gingen begin deze week, na een periode van voortdurende prijsstijgingen, weer omlaag. Dit is opmerkelijk, want de Duitse rundveeprijzen waren door een aanhoudend krap aanbod juist op weg om het recordniveau van krap €6 per kilo in 2022 binnen vermoedelijk enkele weken te evenaren. Voorlopig zit de schrik er door de MKZ-uitbraak goed in, hoewel de eerste prijsdaling beperkt was. Het is lastig in te schatten hoe het marktsentiment zich verder zal ontwikkelen.
MIV: Gevolgen niet te overzien
Dat geldt ook voor de situatie op de (Duitse) zuivelmarkt. Het gros van de Duitse melkverwerkers is sterk afhankelijk van export. Ongeveer de helft van de productie wordt geëxporteerd, waarvan 18% naar landen buiten de Eurozone, zo blijkt uit een verklaring van MIV. Vooral melk- en weipoeder zijn grote exportproducten op de wereldmarkt. De economische gevolgen bij exportrestricties zijn dan ook niet te overzien, hoewel er op dit moment nog geen verboden zijn opgelegd. De handel met andere Europese lidstaten blijft volgens de Duitse landbouwminister mogelijk, hoewel er signalen uit de markt komen dat Europese verwerkers momenteel moeilijk doen om bijvoorbeeld Duitse room of concentraat te ontvangen. Buiten de Eurozone is de situatie complexer. Duitse zuivelexporteurs sluiten met afnemers exportcertificaten af. Als daar bepalingen rondom een MKZ-vrije status zijn opgenomen, kunnen de Duitse autoriteiten de certificaten niet meer afgeven. De gevolgen voor de markt en de melkprijzen laten zich dan gemakkelijk raden.
Het Duitse landbouwministerie onderzoekt momenteel of het mogelijk is om de MKZ-uitbraak te regionaliseren. Dit zou betekenen dat zuivel, afkomstig uit niet getroffen deelstaten, wel gegarandeerd MKZ-vrij is. Dit klinkt echter makkelijker dan het lijkt. Rondom AVP in Duitsland is dat ook geprobeerd om regionaal weer toegang te krijgen tot China, maar nog altijd zonder succes.
Grüne Woche
De komende weken en maanden zijn cruciaal. Als het bij die ene uitbraak in Brandenburg blijft, dan kan de gespannen situatie in de markt mogelijk weer ontspannen. Als het virus zich echter verder verspreidt naar andere landbouwbedrijven, Duitse deelstaten of zelfs andere Europese lidstaten zijn de gevolgen verstrekkender. Dat er bij deze en gene in ons land terughoudendheid is om komend weekend af te reizen naar de Grüne Woche in Berlijn, is dan ook wel begrijpelijk.