Deze 5 factoren beïnvloeden de zuivelmarkt in 2025

Ondanks dat de zuivelmarkt er momenteel solide bijligt, deden de melkprijzen bij onder meer FrieslandCampina, A-ware en Lactalis Leerdammer in het nieuwe jaar een stapje terug. Tegelijkertijd zijn prijzen van €55 per 100 kilo voor januari nog altijd bijzonder goed te noemen, hoewel de kosten zich voor melkveehouders ook flink laten gelden. Voor melkveehouders is het daarom noodzakelijk dat de markt standhoudt. We zetten een aantal factoren op een rij die van invloed zijn op het sentiment en sluiten af met een conclusie. 

1. Krimp veestapel in eigen land
De krimp van de veestapel houdt de sector al langere tijd in de greep en blijft ook dit jaar een groot thema. ZuivelNL houdt het voor 2025 op een krimp met -2,5%, wat zou neerkomen op ongeveer 290 miljoen kilo. Op het eerste oog nog een voorzichtige raming. De eindstand van de Landelijke beëindigingsregeling (Lbv-plus) toont namelijk aan dat 418 melkveehouders hun aanvraag hadden ingediend. Een slordige 3% van de bedrijven dus. Krap 250 bedrijven stoppen definitief, zo is bekend. De onderlinge strijd tussen verwerkers om Nederlandse melkveehouders aan zich te binden, blijft ook in 2025 in alle hevigheid doorgaan. De melkprijs van een individuele producent kan daarmee niet veel achterblijven om concurrend te blijven. Anders gezegd: verwerkers kunnen zich geen misstap in de markt veroorloven. 

2. Blauwtong en MKZ in EU, vogelgriep in VS
De uitbraken van blauwtong zorgde afgelopen jaar voor veel problemen in de Europese melkveehouderij. In zowel Nederland als Duitsland stagneerde de melkproductie daardoor flink afgelopen zomer. Zuivelhandelaar Hoogwegt noemde dit in het recent geponeerde jaarverslag zelfs een van de grootste marktverstorende factoren in de markt. Koeien vaccineren tegen blauwtong kan weliswaar, maar is duur en daarbij niet altijd effectief. In de winter zijn de knutten niet actief, maar bij hogere temperaturen steekt het virus vermoedelijk weer de kop op. Er komt van 2025 tot 2027 in elk geval geen Europees geld beschikbaar om blauwtong te bestrijden, zo werd begin 2025 bekend. Ook de recente uitbraak van MKZ in Duitsland is iets om dit jaar rekening mee te houden. 

In de Verenigde Staten worstelt de melkveehouderij met vogelgriep. Vooral Californië, de grootste zuivelstaat, wordt hard geraakt. Meer dan zevenhonderd melkveebedrijven zijn daar getroffen. Zodoende heeft de gouverneur de noodtoestand uitgeroepen. Met 1,34 miljoen ton lag de Californische aanvoer in november liefst 9,2% onder het niveau van vorig jaar. In september was de melkaanvoer nog gelijk aan die van dezelfde maand in 2023. De melkproductie in de Golden State wordt dus hard geraakt. Een groeiende aanvoer in heel de VS heeft in november dan ook plaatsgemaakt voor krimp. 

3. Zwakke euro
Voor het eerst sinds oktober 2022 staat de koers van de euro weer bijna gelijk met die van de Amerikaanse dollar. Sinds september 2024 verloor de Europese munt meer dan 10% van zijn waarde tegenover de dollar. Voor zuivelexporteurs, die hiermee hun positie op de wereldmarkt zien verbeteren, is dit uiteraard gunstig nieuws. Europese fabricaten zijn daarmee competitiever dan bijvoorbeeld Amerikaans product. Op de melkpoedermarkt is het prijsverschil tussen Amerikaans en Europees product flink opgelopen, ook in dollars uitgedrukt. Dit komt doordat de Amerikaanse melkpoederprijzen in de tweede helft van 2024 behoorlijk zijn gestegen, waar de Europese markt juist stagneerde. Dit kan de moeizame melkpoedermarkt wellicht helpen ontspannen in het pas begonnen jaar.

4. Handelstarieven boven de (zuivel)markt
De grote vraag is hoe de onvoorspelbare Donald Trump gaat optreden na zijn aantreden als president van de VS over een week. Je kan er bijna vergif op innemen dat hij met nieuwe importtarieven op de proppen komt. Trump zei vlak voor de verkiezingen dat 'tarief' zijn favoriete woord is. Vooral China heeft hij op de korrel. Vermoedelijk slaat China terug met heffingen op Amerikaanse soja, vlees en zuivel (met name melkpoeder). 

Met buurlanden Mexico en Canada sloot Trump aan het eind van zijn eerste ambtstermijn overigens wel een vrijhandelsakkoord: USMCA. Dit is de opvolger van het vroegere NAFTA, wat hij het slechtste handelsverdrag ooit noemde. Met het huidige USMCA is Trump echter niet meer tevreden en hij wil daarom in heronderhandeling met beide buurlanden. Dit kan de mondiale zuivelhandel gaan beïnvloeden. Canada heeft al laten weten tegenmaatregelen te nemen als Trump met importheffingen komt. 

5. Chinees melkoverschot houdt nog even aan
De Chinese zuivelmarkt stond in 2024 in het teken van een groot overaanbod door de snel gegroeide melkproductie in de afgelopen jaren. Het Chinese landbouwministerie liet in december weten dat het overaanbod in de eerste helft van dit jaar zal doorzetten. Vanaf juli kan de markt meer in balans komen, hoewel dit ook sterk afhankelijk is van de Chinese economie en demografie. De economie hapert door diverse factoren, waardoor consumenten minder zuivel consumeren. Daarbij staat ook het aantal kindergeboortes al jaren aanhoudend onder druk. De Chinese overheid heeft maatregelen getroffen om het aantal koeien terug te brengen, onder meer middels slachtpremies. Vermoedelijk zakt de Chinese melkproductie in 2025 daardoor terug van 42 naar 41 miljoen ton.

Voorlopig zijn de perspectieven in China voor Europese exporteurs gematigd. Dit verklaart ook de aanhoudende prijsdruk op de melkpoedermarkt. Kansen voor extra afzet moeten vooral in andere regio's worden gezocht, als het Midden-Oosten en Afrika. Temeer ook omdat China en Europa een handelsgeschil hebben over de importtarieven op Chinese elektrische auto's. Als tegenmaatregel startte China een onderzoek naar 'oneigenlijke' Europese subsidies aan de melkveehouderij en zuivelsector. Onder meer FrieslandCampina staat op het lijstje als een van de bedrijven die worden onderzocht. 

Conclusie: beperkte druk op melkprijs 
Door de bank genomen zijn er zowel prijsdrukkende als prijsondersteunende factoren die de zuivelmarkten in 2025 beïnvloeden. Het goede sentiment op boter- en kaasmarkt steunt vooral op krappe voorraden en prima afzetmogelijkheden in Europa. Zolang de melkproductie niet al te sterk aantrekt, blijven de voorraden vermoedelijk krap. De melkpoedermarkt, die sterk afhankelijk is van de afzet buiten Europa, hapert al een tijdje en biedt de melkprijs dus weinig steun. De berekende grondstofwaarde van melk ligt begin januari rond de €55 per 100 kilo, zo blijkt uit gegevens van DCA Market Inteliggence. De druk op de Nederlandse melkprijzen begin 2025 is daarom beperkt. Veel verdere prijsdalingen zijn daarmee niet waarschijnlijk in de komende maanden.