Voor het eerst in 14 jaar heeft een Labour-overheid in het Verenigd Koninkrijk hun regeerbudget bekend gemaakt. Over één ding zijn de Britten het unaniem eens: Iedereen is ontevreden over de uitkomst. De landbouwplannen van Labour liegen er niet om. Er wordt fiks gesneden in de budgetten. Vooral een bovengrens op de landbouwvrijstelling schiet in het verkeerde keelgat. 'Ze verbieden je om dood te gaan', klinkt de typisch zwartgallige Britse humor.
Het was even slikken voor veel Britten toen Rachel Reeves, de Britse minister van Financiën, woensdag de plannen van de eerste Labour-overheid sinds 2010 presenteerde. De belastingen worden verhoogd en de overheid snijdt op veel vlakken om geld vrij te maken, dat uiteindelijk in de economie gepompt wordt maar ook de zorg. Het is een fikse herziening van de overheidsfinanciën. Omgerekend moeten de maatregelen €48 miljard vrijmaken. Het grootste gedeelte wordt teruggegeven aan de nationale gezondheidszorg.
Working people
Labour is er voor 'working people' zo was altijd de gedachte. Ook bij veel boeren. En dan met name de kleine(re) familiebedrijven, werd met deze insteek gedacht dat de nieuwe overheid het eenvoudiger voor ze zou maken. Het tegendeel blijkt waar. Juist de Britse agrarische sector – die het sinds brexit toch al niet makkelijk heeft – moet flink inleveren om de nodige miljarden vrij te maken.
De pijn zit hem in de eerste plaats bij de landbouwvrijstelling. Daar wordt een plafond van £1 miljoen op gezet. Omgerekend €1,19 miljoen. Iedere ondernemer weet dat zo'n bedrag in de praktijk met een bedrijf en wat grond al snel behaald wordt. Volgend jaar moeten stoppers 50% van de opgelegde belasting betalen en in 2026 is dat 80%. "Effectief komt het er op neer dat Labour je verbiedt om dood te gaan", zo klinkt het op sociale media. Doe je dat wel, dan kost het je tonnen aan belasting.
De maatregel is de doodsteek voor bedrijfsovername, zo menen veel boeren. Alleen de zeer kleine bedrijven zijn straks nog onder de landbouwvrijstelling over te nemen. Veel opvolgers vrezen voor hun toekomst. Juist de vele familiebedrijven voelen zich verraden door Labour.
Gekoppelde betalingen verdwijnen
Landbouwminister Daniel Zeichner en Defra-secretaris (het Britse landbouwminister red.) Steve Reed hebben ook hun plannen voor de landbouwfinanciën ontvouwt. De gekoppelde betalingen, een overblijfsel van het Brussels GLB, verdwijnt op termijn volledig. Komend seizoen wordt 76% van het bedrag weggenomen. Dat was dit jaar 50%. Er geldt een plafond van omgerekend €35.700 in de betalingen. Een boer die dit jaar nog £100.000 aan subsidie in de 'eerste pijler' ontving, krijgt komend jaar dus nog slechts £8.000. Met de maatregel wil het ministerie voorkomen dat grondeigenaren, die zelf niet actief boeren, profiteren van hun grondpositie.
Totaalbudget ongewijzigd
Het totale landbouwbudget blijft voor 2025-2026 gelijk aan vorig jaar, met £2,4 miljard dat beschikbaar is (€2,85 miljard). Ook is er nog £200 miljoen van het huidig seizoen beschikbaar dat wordt meegenomen naar het nieuwe jaar. Verreweg het grootste gedeelte van dit bedrag (£1,8 miljard) gaat naar het zgn. 'Environmental Land Mangement'. Kort gezegd zijn dat de groene diensten die een boer levert aan zijn omgeving. Dit budget is fors verhoogd.
Het ELM is vergelijkbaar met de tweede pijler in het Europees GLB. Boeren kunnen kiezen uit tientallen maatregelen om op hun bedrijf uit te voeren. Van het aanplanten van heggen en aanleggen van vogelvoederveldjes tot het compleet uit productie nemen van landbouwgrond. Die laatste maatregel bleek dit jaar zo populair dat de toenmalige landbouwminister er de rem op zette.
Boerenorganisaties en grondbezitters zijn niet tevreden met het bevriezen van het totale budget omdat de kosten wel zijn toegenomen maar, de bedragen daar geen rekening mee houden. De vrees is dat het aangekondigde beleid – en dan met name de landbouwvrijstelling – ervoor gaat zorgen dat de grondprijzen kelderen omdat een bedrijfsovername plotseling niet meer mogelijk is.