Landbouwminister Femke Wiersma neemt, zoals verwacht, het voorstel van de provincies over om een andere en hogere ondergrens voor stikstofdepositie vast te stellen. Zoiets zou in eerste instantie de duizenden PAS-melders en ook de bouw uit de brand kunnen helpen.
Dit is, anders dan een besluit over de gasvormige emissies uit mest, evenwel niet met een simpele pennestreek opgelost. Een hogere rekenkundige ondergrens van bijvoorbeeld 1 mol per hectare (in plaats van 0,005 mol) moet niet alleen wetenschappelijk goed worden onderbouwd en ook juridisch beter worden beargumenteerd; er moet ook worden aangetoond dat de nieuwe ondergrens er komt in een situatie van afnemende stikstofdruk, zo waarschuwt met name de Stichting Stikstofclaim (SSC).
Daarvoor verwijst ze naar de zogenoemde GOL2-uitspraak van de Raad van State uit 2022. Hoogleraar Chris Backus van het Utrechtse Copernicus Instituut benadrukt dat in lezingen over de grens ook vaak. Hiermee wordt voldaan aan de zogenoemde additionaliteitseis, en is zo dan hopelijk ook MOB-proof.
Concrete handvaten borging
Resultaten uit het onderzoek naar gasvormige verliezen door Wageninger Herman de Boer kunnen helpen om bewijs aan te dragen. Niet alle emissies naar de lucht zijn immers stikstofverbindingen die de natuur en het klimaat belasten, er gaat ook onschadelijk N2 de lucht in. Dat inboeken via het CBS en zo nodig ook opnemen in de Kringloopwijzer zou belangrijke borging kunnen opleveren. Als dit is geregeld, kan een nieuwe ondergrens worden vastgesteld, bijvoorbeeld naar Duits model.
Juridische jacht weer open
Er is nog een paar maanden de tijd om een en ander te regelen. De PAS-melders hebben nog respijt tot ongeveer februari 2025. Daarna zal de juridische jacht op hen weer volop losbarsten. Niet dat er nu helemaal geen druk is, maar de druk om nu al handhavend tegen hen op te treden, wordt nu nog weerstaan. Deze week wees de rechtbank in Arnhem in vijf zaken nog de eisen van MOB en Vereniging Leefmilieu (mr. Wösten) van de hand.
Geen stikstofroof
Gericht sturen op stikstof en daarbij het ene belang boven het andere stellen, zoals wordt gevraagd in een oudere motie van de Tweede Kamer, vindt de minister ongewenst. Het is volgens haar nu ook niet mogelijk en zal ingrijpende nieuwe wetgeving vergen, die het kabinet niet wenst op te zetten. D66 en PvdA-GroenLinks wilden zulke sturing inzetten met name ten behoeve van natuur. Daarbij zou dan extra stikstofruimte van bedrijven gemotiveerd kunnen worden ingenomen van bedrijven.
Toch zijn er volgens Wiersma ook nu al wel beperkte sturingsmogelijkheden, met name via de provinciale en andere stikstofbanken.
'Farmer friendly' beleid
De nieuwe bewindslieden op het ministerie van LVVN zijn serieus in hun voornemen om het beleid te veranderen. Het blijkt bijvoorbeeld ook uit de steun voor het initiatief van huidig EU-voorzitter Hongarije voor een meer 'farmer friendly' GLB en uit het voornemen van minister Wiersma om vrijstelling te verlenen voor het later inzaaien van een vanggewas na maïs. Vroeger was dit laatste een relatief eenvoudige zaak, maar sinds het onderwerp valt onder de nieuwe Omgevingswet is dat anders. Daarin is de vrijstellingsmogelijkheid helemaal weggelaten, wat nu veel meer inspanning kost om weer terug te krijgen.
Commissarissencaroussel
Terwijl in Den Haag de overheidsmachine weer langzaam op gang komt na het zomerreces, is in Brussel het politieke spel alweer volop draaiend (hoewel ook daar nog heel veel ambtenaren voor vakantie in hun land van herkomst verblijven). Herbevestigd commissievoorzitter Ursula von der Leyen is druk met de EU-lidstaten in overleg wie welke Eurocommissaris mag leveren. Vanzelfsprekend zijn daarbij de zware portefeuilles, zoals voor energie of financieel en economisch beleid erg in trek.
Logischere kandidaten dan Wopke
Nederland heeft 'onze' Wopke dan ook voor zoiets aangemeld. Zijn naam werd ook genoemd in verband met de landbouwportefeuille. Afgezien van het feit dat Hoekstra daar niets mee lijkt te hebben, zijn er naar verluidt logischere kandidaten voor in de race. In dit verband wordt de Luxemburger Chris Hansen vaak genoemd, maar ook de namen van de Portugees Luis Montenegro en de Kroatische Dubrovka Suica komen langs.
Nieuwe Timmermans, andere inhoud
De machtige Franse boerenbond FNSEA ziet liever een 'echt zwaargewicht,' zoiets als een nieuwe Frans Timmermans, meent voorzitter Arnaud Rousseau, met diens volmachten, maar dan wel met een heel andere set opvattingen, vooral om het werk van de echte Frans met betrekking tot de landbouw terug te draaien.
Spaanse milieucommissaris?
Voor de milieuportefeuille, die vaak ook aan landbouw raakt, worden twee namen genoemd: die van de Deense oud-minister Dan Jorgensen, een kandidaat van centrumlinkse (D66-achtige) snit. Hij lijkt evenwel minder sterke papieren te hebben dan de Spaanse socialiste Teresa Ribera, die én vrouw én politiek ervarener is. De uitkomst van het Brusselse commissarissenspel is evenwel nog onzeker, want er wordt allerwegen nog druk gelobbyd en ook het Europarlement laat de kandidaten nog spitsroeden lopen.