Veel werkbezoeken én een reeks uitstelbrieven aan de Tweede Kamer. Dat is het voorlopige beeld naar buiten toe van hetgeen de nieuwe bewindslieden doen op het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur. Binnen het kabinet moet voorts worden gewerkt aan het nieuwe beleid, maar er lijken ook inkoppers te zijn.
Misschien is het wel een bemoedigend signaal: betrokkenheid tonen en niet alle ambtelijke producten van een vluchtige krabbel voorzien en ze dan naar de Tweede Kamer sturen. Het begint met goed letten op de gewenste inhoud en de toon die je wilt zetten.
Kwart minder mestoverschot
Op één goedkeurende handtekening zitten veel rundveehouders ondertussen wel met smart te wachten. Het gaat om een ministeriële regeling waarin minister Femke Wiersma de Motie-Flach (over de gasvormige verliezen) opneemt in de wetgeving. Op jaarbasis bezien zou dit het landelijk mestoverschot meteen met ongeveer een kwart kunnen beperken.
Nog amper aangetreden als minister van LVVN moest Wiersma met de Tweede Kamer in debat over het mestbeleid. Volgens veel media was dit een debat zonder echte uitkomst. Dat zagen ze verkeerd.
Dubbeltelling weg
SGP-fractieleider André Flach diende met brede steun van de Tweede Kamer (opmerkelijk genoeg ook van D66 en ChristenUnie) een motie in waarin werd gevraagd om de melkveehouderij voor wat betreft de gasvormige verliezen over dezelfde kam te scheren als de intensieve veehouderij en te zorgen dat deze sector niet meer dubbel zou worden afgerekend. Tot nog toe worden de gasvormige verliezen van de rundveehouderij naar de lucht namelijk niet afgetrokken van de totale mestproductie en tellen ze mee als uitgebracht op de grond.
Lagere mestprijzen
De Wageningse onderzoeker Herman de Boer heeft hier onderzoek naar gedaan en met name via de Stichting Stikstofclaim is de kwestie bij de Kamer terecht gekomen. Formeel is nog een advies nodig van de Commissie Deskundigen Mestbeleid (CDM), daarna kan de minister de zaak regelen. Het zal haar veel dankbaarheid opleveren bij melkveehouders, want bijna 10% minder stikstof in de uitgereden mest geeft opeens veel verlichting. Hoe eerder de minister dit regelt, hoe eerder met de nieuwe situatie gerekend mag worden. Voor de mestdistributeurs en ontvangers van mest misschien wel weer jammer, want de handtekening van de minister zal tot fors lagere afvoerprijzen leiden.
Minder groen Brussel
Minister Wiersma is kort na haar aantreden ook naar Brussel gegaan om daar contacten te leggen, wat beslist nodig is, wil ze ook daar goedkeuring krijgen voor aanpassing van de mest- en milieuregels.
Daarbij heeft ze alvast één ding mee, want ook in Brussel treedt een nieuwe ploeg aan. Ursula von der Leyen mag door als voorzitter van de Europese Commissie, en misschien mag ook Wopke Hoekstra door als haar eerste plaatsvervanger en uitvoerder van de uitgeklede Green Deal, maar er komt een nieuwe, nu nog onbekende Milieucommissaris. Ook komt er een nieuwe Landbouwcommissaris. Ook ambtelijk is er het een en ander veranderd. De rechterhand van Hoekstra's voorganger Frans Timmermans, Diederik Samsom, heeft een nieuwe functie aanvaard bij een minder groen instituut, namelijk de Gasunie.
Beter boereninkomen
Virginius Sinkevicius, die voor de Europese Groenen het Europarlement ingaat, verdwijnt naar de achtergrond. Hij is er zelfs niet in geslaagd om lid te worden van de machtige Milieucommissie van het Europarlement. De nieuwe koers van Von der Leyen is minder groen. Ze beloofde bij haar heraantreden ook een beter inkomen voor de Europese boeren, wat dat ook mag betekenen.
Gekleurd beeld Nederland
Volgens de vorige ministers van Landbouw staat Nederland er voor wat betreft het mestbeleid nog steeds erg gekleurd op in Brussel, omdat het zich maar steeds niet aan de geldende wetgeving zou houden. Ook zou Nederland steeds de hoogste derogatie hebben gehad en ook daarmee eerder als vervuiler te boek staan, maar dan werd er geen rekening mee gehouden dat in Nederland ook een hele gewasopname plaatsvindt en eraan wordt voorbij gegaan dat er onder derogatiebedrijven eigenlijk geen overschrijdingen van de nitraatnorm zijn aangetoond (helaas wel onder sommige niet-veehouderijbedrijven).
Meest gematst, of toch niet?
Ondertussen moet het beeld van Nederland als steeds het 'meest gematste' gebied in de EU voor wat betreft mestbeleid, misschien wel iets worden bijgesteld. Wie kijkt met welke regels en normen de Franse veehouders in melkveegebied Normandië mogen werken, moet vaststellen dat de Fransen stilletjes weg toch gunstiger voorwaarden hebben bedongen, al lijkt dat op het eerste gezicht anders te zijn. Wellicht moeten ze bij het ministerie van LVVN dus toch eens beter kijken hoe andere EU-lidstaten het aanpakken. Het zijn altijd de randvoorwaarden die het doen, zoals in het geval van de eerder genoemde gasvormige verliezen.
Wetenschappelijke ziel verkocht
Toevallig of niet, ook rond rekenmodel Aerius worden dezer dagen weer nieuwe vragen gesteld en wel door een externe auditcommissie. Die doet in feite nog eens dunnetjes over wat de Commissie-Hordijk een paar jaar geleden al aangaf, namelijk dat Aerius niet geschikt is voor de emissieberekening op lokaal niveau en dus niet gebruikt moet worden voor de vergunningverlening. De onzekerheden zijn simpelweg te groot. Ook de rekenkundige ondergrens die het RIVM hanteert, wordt bekritiseerd en het feit dat het RIVM met Aerius in zekere zin haar wetenschappelijke ziel aan de overheid heeft verkocht, want te weinig afstand tot het beleid. Het is de zoveelste kritiek op het RIVM, want ook adviesbureau Andersson Elffers Felix constateerde, wel in veel lievere woorden, eerder al dat het RIVM zichzelf overschat en te dicht op het beleid zit.
Lastig verkroppen
Voor het RIVM is dat lastig te verkroppen kritiek, zo blijkt uit een reactie die het instituut gaf op vragen van blad Binnenlands Bestuur. Zegslieden van het RIVM zeiden de kritiek ter harte te nemen, maar weerspraken het vervolgens met dezelfde vaart. Je vraagt je af hoeveel kritiek het RIVM nog nodig heeft voor iets meer zelfreflectie, of zou dat politiek niet goed uitkomen?
Aeriusmachinerie
Voor wie geen idee heeft, volgens genoemd audit-rapport werken 176 mensen (160 fte) aan de Aeriusmachinerie in al z'n aspecten en is er jaarlijks €55 miljoen aan belastinggeld voor nodig. Buiten het RIVM geeft de Aerius-tool bestaansrecht en inkomen aan tientallen adviesbureau's plus ecologen bij lagere overheden.
Eppo Bruinsje met Adema
Ondertussen meende oud-minister van LNV Piet Adema nog even een boekje open te moeten doen over de zoektocht van Caroline van der Plas naar een nieuwe landbouwminister. In een interview in het Nederlands Dagblad vertelde hij dat Van der Plas geprobeerd had om nog een 'Eppo Bruinsje' te doen (ChristenUnie-minister die voor NSC in het kabinet-Schoof ging). Ze had volgens hem 'informeel gepolst' of hij niet door wilde op LNV, maar dan voor de BBB. Van der Plas ontkende hevig. Het zou ook een ongerijmde keuze zijn, maar Van der Plas had misschien wel iets minder nadrukkelijk kunnen ontkennen. En waarom Adema met zijn onthulling kwam? Weemoed, rancune? We zullen het waarschijnlijk nooit weten.