Gepruttel over eerder gedane uitspraken die al dan niet controversieel waren, bezwaarprocedures om bouwprojecten en schampere opmerkingen over cv's van kandidaten. Daarmee begonnen deze week de eerste hoorzittingen in de Tweede Kamer met de kandidaat-bewindslieden voor het kabinet-Schoof.
Volleerde technocraten zijn het niet allemaal, maar de vraag is of dat erg is. Belangrijker is dat ze integer, effectief en geloofwaardig zijn.
Vanuit dat perspectief bezien is het goed dat ze geen voorbeeld nemen aan de uitgaande minister voor Natuur en Stikstof.
Op autopiloot
Die stond bij haar laatste debat in de Tweede Kamer nagenoeg volledig op de automatische piloot en snapte niet, of wilde niet snappen, wat voor een ruime Kamermeerderheid zonneklaar is. De stikstofpolitiek van het afgetreden kabinet met betrekking tot Schiphol en dat ten opzichte van de landbouw, is een beleid dat met twee maten meet, zo verwoordde SGP'er André Flach het. Zelfs links in de Kamer werd dat niet ontkend.
Andere functie minister
Van der Wal verschool zich achter het gekunstelde argument dat ze richting Schiphol handelde als vanuit een andere functie en verder even geen mening had. Op de onderbouwde argumentatie van Rosanne Hertzberger (NSC) over een geloofwaardige ondergrens voor stikstofdepositie had ze geen inhoudelijk weerwoord en herhaalde ze citaten uit eerder uitgesproken ambtelijke teksten. Helaas liet de Kamer het bij deze stand van zaken. Hertzberger had ook een amendement kunnen indienen om de ondergrens door de Kamer te laten veranderen, maar misschien wilde ze het nieuwe kabinet niet voor de voeten lopen.
Evaluatie light over extern salderen
Als waarschijnlijk allerlaatste product, stuurde de minister deze week ook nog een evaluatie over het extern salderen naar de Kamer: over hoe het had gewerkt en wat het had opgeleverd. Helaas is het een evaluatie uit een broodschrijvers-rapportenfabriek, waarin keurig om alle stukjes hete brij heen wordt gestuurd. Jammer is ook dat in het stuk vaak werd verwezen naar niet openbare notities en studies. Het maakt de geloofwaardigheid er niet beter op.
Leasen alleen voor concerten
Toch is in de evaluatie een intrigerende passage te vinden over het verleasen van stikstofruimte. Het is een toegestane constructie, behalve in Noord-Holland, die veel gebruikt wordt voor bijvoorbeeld popconcerten, maar ook door waterschappen en lagere overheden, om een sluisje te plaatsen of een weg te renoveren. De minister en haar ambtenaren kennen deze methode, die veel gebruikt wordt bij tijdelijke situaties. Waarom hebben ze nooit voorgesteld om daarmee ook eens PAS-melders te gaan helpen, bijvoorbeeld om een stal of schuur te moderniseren? Landbouwbedrijven hebben ernaar gevraagd, maar de praktijk was dat ze er nooit iets mee mochten. Het zou dus goed zijn als Van der Wal, vanuit haar rol als bevoegd gezag, nooit meer iets zei over haar medeleven met PAS-melders.
'Doe als Piet Adema'
Demissionair landbouwminister Piet Adema mocht zich ook laten uitzwaaien in de Tweede Kamer en gebruikte die gelegenheid om zichzelf een beetje op de borst te kloppen en zijn opvolger alvast te manen. Adema: "We hebben in Europa best veel dingen bereikt. Het beste voorbeeld is RENURE, maar ik ben ook bezig geweest om doelsturing onder de aandacht te brengen. Wat betekent doelsturing nu precies? Dat moet onder de aandacht gebracht worden." En richting het nieuwe kabinet: "Europa gaat niet alleen om halen. Het gaat ook om brengen. Die twee moeten met elkaar in balans zijn. (...) Is dat de boodschap: dit moet allemaal geregeld worden voor Nederland, anders hebben we een probleem? Nou, ik denk dat je dan weinig bereikt." Kortom, het kwam erop neer: doe als mij! De nieuwe regering draagt ondertussen wel een andere bril en constateert waarschijnlijk: we hebben al zo veel gebracht!
NPLG 'the great reset'
Adema's voorganger Staghouwer heeft zich er met hand en tand tegen verzet dat de Europese Commissie via het derogatiedossier ook greep kreeg op de inrichting van het platteland (NPLG). Adema ging kort na zijn aantreden al overstag, en dat werd in Brussel groots gevierd. In een vorige week openbaar gemaakt stuk betitelde Frans Timmermans adjudant Diederik Samsom dit in het bijzijn van de ambtelijke top van LNV als 'the great reset'. Tegenover de niet-landbouw was Samsom milder. Want waar deze sector hard moest worden afgerekend op alle emissies, mochten andere sectoren, inclusief de luchtvaart, het wat hem betreft kalmer aan doen: "Je hoeft niet alle reductie 'aan de grond' te realiseren", zo tekenden EZ-ambtenaren uit zijn mond op.
Tot 45% fraude
Dat de Nederlandse landbouw er niet goed voor staat bij de Europese Commissie is duidelijk. Bij een recent bezoek van een Nederlandse delegatie wist een EU-ambtenaar dat bij de Nederlands mestafvoer tot 45% fraude voorkomt. Wel bijzonder, want wie de Commissie, zoals de auteur van dit stuk, vraagt naar rapportages en cijfers over fraude, hoort dat je voor data bij de lidstaten moet zijn. Nu gaat in Nederland niet alles goed, maar zulke cijfers zijn ook hier in Nederland zelf niet bekend. Misschien moet de nieuwe regering dus eerst eens kijken welke cijfers er over Nederland in Brussel liggen en die waar nodig bijstellen.
Nieuwe regering, nieuwe commissie
Mogelijk helpt het ook als er straks een nieuwe Europese Commissie in Brussel zit, met een toch wat andere agenda dan de oude Commissie. Milieucommissaris Virginius Sinkevicius komt volgens de berichten niet terug. Hij zou Europarlementariër voor de Groenen worden. Van landbouwcommissaris Janusz Wojciechowski was al eerder bekend dat hij niet terugkeert. Nieuwe Eurocommisarissen brengen vaak ook een nieuwe staf mee, zoals bijvoorbeeld bekend is van Frans Timmermans.