Het is niet op alle plekken gelukt om tijdig een gewas te zaaien of poten. Sommige percelen blijven daarom noodgedwongen braak liggen. Welke opties heb je als akkerbouwer of melkveehouder in de tweede helft van juni?
De extreem natte weersomstandigheden laten het niet overal in Nederland toe om tijdig te zaaien en poten. Daarbij worden de grenzen opgerekt van wat mogelijk is. Zowel qua zaai- en plantdatum als de omstandigheden waarbij het werk moet gebeuren. Toch moet noodgedwongen soms naar alternatieven worden gezocht. We zetten op een rijtje welke opties je hebt voor deze percelen.
Eco-activiteit
Wie er (noodgedwongen) voor kiest om te schuiven met een gewas binnen zijn bouwplan moet rekening houden met de impact die dit kan hebben op de eco-regeling. Zo is het mogelijk dat het bedrijf achteraf in een lagere klasse (brons, zilver goud) wordt ingedeeld. Het aanpassen van de eco-activiteit is niet mogelijk omdat de deadline hiervoor op 17 mei lag. RVO geeft helaas geen uitstel. Wel is het mogelijk om een melding van overmacht te doen.
Je bent altijd verplicht om een nieuw gewas door te geven aan RVO in de Gecombineerde opgave. Het wijzigen van de gewascodes mag het gehele jaar door. Het gewas dat tussen 15 mei en 15 juli op het land staat wordt in de GO aangemerkt als het hoofdgewas. Dit gewas is ook leidend voor de gebruiksnormen. RVO heeft de eis verschoven voor groene braak. Deze hoefde al niet op 15 mei voor 80% groen te zijn. Dat is nu 15 juli. Adviseurs raden aan om een aanpassing in de eco-activiteit altijd op te geven, mits aan de voorwaarden kan worden voldaan. Hierbij moet wel worden gemeld dat het om overmacht gaat.
1: Overmacht biedt mogelijke 'achterdeur'
Zoals beschreven is het in principe niet mogelijk om een andere eco-activiteit te kiezen zoals een perceel aanmelden voor groene braak. Wel kent RVO de clausule overmacht, voor extreme situaties die o.a. weer gerelateerd zijn. Dit kan online worden opgegeven. Hierbij moet ook bewijsmateriaal worden aangeleverd zoals neerslagdata en beeldmateriaal. RVO beoordeeld uiteindelijk of inderdaad sprake is van overmacht. Voor het aanpassen van de eco-activiteit is het belangrijk dat duidelijk is dat ná 17 mei noodgedwongen een ander besluit moest worden genomen. Dit is bijvoorbeeld van belang bij een maïsperceel met onderzaai dat door hevige neerslag is mislukt. Dat heeft impact op de eco-regeling en moet daarom altijd worden aangemeld als calamiteit.
2: Stikstofbindend gewas
Het telen van een stikstofbindend gewas kan twee voordelen hebben. Voor groene erwten is het inmiddels behoorlijk laat, al worden nog wel percelen ingezaaid. Sperziebonen zijn eveneens een vlinderbloemig gewas die nog wel gezaaid kan worden. Sommige telers kiezen hiervoor. Wel is het lastig om een afzetcontract te vinden voor deze teelt aangezien groenteverwerkers hun areaal meestal al hebben ingevuld. Dit geldt ook voor de verschillende bonen zoals bruine en witte bonen of kidneybonen. Deze kunnen ook in juni worden gezaaid, maar de markt ervoor is klein.
Een bijkomende uitdaging is dat percelen die te maken hebben met grote waterschade of die nog niet zijn ingezaaid meestal nu ook niet bekwaam zijn om te zaaien. Voor sperziebonen, maar ook spinazie, is er nog wel tijd, maar andere gewassen moeten nu toch echt de grond in.
3: Snijmaïs, maar deadline nadert
In Zuid-Nederland moet nog een behoorlijk areaal snijmaïs worden gezaaid of overgezaaid. Daarnaast kiezen sommige bedrijven ervoor om maïs te zaaien waar een andere teelt niet lukte. Zaadleverancier Limagrain hanteert 21 juni als de uiterste zaaidatum voor dit gewas. Zaaien na deze datum is wel mogelijk, maar de kans is groot dat het gewas geen goede kolfvulling krijgt. Daarnaast is er het oogstrisico om rekening mee te houden. "Belangrijk is om een ras te kiezen met een FAO van 180", zegt Bram de Visser van CZAV. Dit komt neer op 140 groeidagen, waarmee het gewas in theorie in november rijp is.
4: Alternatieve voedergewassen
Is het niet meer mogelijk om maïs te zaaien dan bieden voederbieten en voedersorghum een alternatief dat nog wel eind juni gezaaid kan worden, zo meldt Limagrain. De ideale zaaidatum van voederbieten ligt in april, maar volgens het bedrijf kan een gewas nu nog 50 ton opleveren met een hoge energiewaarde. Het inzaaien van tijdelijk grasland heeft als bijkomend voordeel dat je er extra mestplaatsingsruimte mee creëert, die maïs niet oplevert. Staat het gras voor 15 juli op het land, dan geldt de bemestingsnorm voor grasland als nieuwe hoofdteelt.
5: Rustgewassen
Op zand- en lössgrond zijn boeren verplicht om één keer per 4 jaar een rustgewas te telen. Lukt het niet om de geplande teelt in te zaaien, dan kan met een rustgewas als hoofdteelt aan de verplichting van een vang/rustgewas worden voldaan. Ook een teelt als bruine bonen, een kortdurend groentegewas of kool telt mee als rustgewas. Tijdelijk grasland, een groenbemester of tagetes tellen uiteraard ook mee als rustgewas.
Welke keuze het beste past in jouw situatie hangt af van je bedrijf, de grondsoort, omstandigheden en afzetmogelijkheden. Zeker het verkrijgen van afzetcontracten voor groentes kan lastig zijn voor wie geen bestaande afspraken heeft. Deze markt begon dit seizoen zeer moeizaam, maar is inmiddels ook geraakt door de weersomstandigheden. Dat kan nieuwe vraag creëren. Uiteindelijk valt of staat het met de omstandigheden in het veld. Wanneer is er een kans om een nieuw gewas in te zaaien. Tegelijkertijd worden ook nog aardappelen gepoot. Telers hebben vaak een deel van de kosten al gemaakt en het pootgoed in huis. Afnemers vragen om te poten en blijven dat waarschijnlijk nog wel doen tot 1 juli.