Normaal gesproken volgt pas na carnaval de kater, tenminste voor degenen die aan dat ooit katholieke feest meedoen. Voor de landbouw was de kater er deze week al voor carnaval. De hoop van grote groepen boeren en andere plattelanders op een kabinet dat iets meer oog voor hen zou hebben, lijkt in rook op te gaan en alle boerenacties van de voorbije weken lijken ook maar een mager resultaat op te leveren. In ieder geval niet de verhoopte verlichting van het bestaan.
Zo mag de EU het klimaatdoel van 30% stikstofreductie voor de landbouw in 2030 schrappen, alle andere doelen blijven fier overeind. En het schrappen van de eis tot braaklegging van landbouwgronden kan in Nederland helemaal niet worden uitgevoerd, roept RVO.
Opgave-angst
Het is maar een kleine greep uit de lange reeks problemen en ergernissen. Bureaucratie is ooit bedacht als hulpmiddel, maar de huidige bureaucratie functioneert al lang niet meer zo. Ze werkt om elke stap van ons handelen vast te leggen en van protocollen te voorzien en bij een misstap raken we erin verstrikt. De bureaucratie wint bijna altijd. Tekenend was de bekentenis van LTO-Noord-bestuurder Dirk Bruins deze week in de Tweede Kamer. Vanwege de exponentieel toegenomen reeks regeltjes die hij moest invullen, durfde hij eind vorig jaar voor het eerst niet meer zelf een gecombineerde opgave in te sturen, en dan mag je verwachten dat deze man geen semi-analfabeet en digibeet is. Hooguit een vergaderboer die misschien krap in de tijd zit. Maar één verkeerd vinkje tussen al die honderden andere en het hele systeem springt op je nek, verklaart je tot fraudeur en deelt boetes uit.
Een van de aanjagers
De landbouw is misschien niet eens de meest verbureaucratiseerde sector van onze samenleving, maar agrarische ondernemers worden er wel bovenmatig door getroffen, omdat het bijhouden van de administratie bovenop al die andere taken komt. Gecombineerd met alle doelen die in die regeltjes staan en de smalle marges waarmee moet worden gewerkt, is dit wel een van de grote aanjagers achter de boerenprotesten van de laatste weken. De demissionaire bewindslieden op landbouw deden ook weinig moeite om het even iets minder te maken voor de boeren. Het was eerder alsof ze de prullenbak over boerenhoofden leegstortten.
Niet alles mag, maar tolerantie kleiner
Dat boeren mede daarom weer met trekkers de weg op gingen, zoals ook hun Europese collega's deden, is dat dan gek? De frustratie zit hoog genoeg. Is bij die acties dan van alles geoorloofd? Nee. Toch valt op dat het begrip en de tolerantie in Nederland voor boerenacties anders is dan in de grote buurlanden.
Symboolmotie en actuele blik
Ondertussen moet er wel iets gebeuren. Voor de melkveehouderij is de situatie het spannendst: afbouw derogatie, toegenomen mestoverschot, effect van bufferzones rondom natuur (al raakt dat alle agrarische bedrijven) en nog altijd vastzittende stikstofregelgeving. Ook zonder symboolpolitieke moties over krimp van de veestapel gebeurt er al lang waartoe wordt opgeroepen. Mensen hoeven alleen maar de actuele ontwikkelingen te volgen om dat in te zien. Het is gewoon de consequentie van staand beleid. Maar er mag dan veel bureaucratie zijn, Den Haag heeft altijd moeite met actuele cijfers. In debatten gaat het bijna altijd over cijfers van drie tot soms dertien jaar oud en dan staat de sector er meestal minder gunstig bij.
Duurzame lening moet ook betaald
Wie wil, kan altijd wel een stok vinden om de landbouw mee te slaan. Zoals de redenering dat de landbouw toch niets wil en geen interesse heeft in duurzame kredieten van de Rabobank – zoals verwoord bij onder meer NPO 1. Want waarom wordt er niets gedaan met die kredieten? Omdat boeren er in de huidige situatie vaak niets mee kunnen. Ze doen er goed aan niet te lenen. Het inkomen is te laag, de basisrente te hoog. Je kunt dan ook evengoed constateren dat boeren geen interesse hebben in privéjets, want ook daar kunnen ze niets mee. Rabo-topman Decraene weet dat ook best wel.
Bij elkaar en Bleker vooruit
Minister Adema leek de laatste weken van plan om nog maar eens wat extra beleid over de veehouderij uit te storten, en dat zal er uiteindelijk ook wel komen, want hij moet nog een aantal maanden demissionair doorwerken. Gelukkig voor de landbouw zitten de voorlieden momenteel wel weer ongeveer op één lijn. De minister kan dus niet gaan shoppen bij de verschillende partijen, iets wat de laatste jaren vaak gebeurde. Er wordt via één kanaal gesproken. De veerman die heen en weer vaart over dit kanaal is de zojuist opgestapte NMV-voorzitter Henk Bleker, altijd goed voor zo'n klus. Voor de sector is te hopen dat ze uit dit overleg met de minister, en in afstemming met Brussel, een weg vindt om een enigszins zachte landing te regelen voor de (melk)veehouderij alsook akkerbouw.
Ruzie en integriteit
De komende week gaat ook de informatie door, want al haakt NSC dan af voor een meerderheidskabinet, misschien is er nog een andere regeervariant mogelijk over rechts. Wat er ook gebeurt, iets meer rust en respect in de politiek is ondertussen eveneens welkom. De Haagse gemoederen lopen af en toe hoog op, met als jongste dieptepunt de rel tussen Caroline van der Plas en Tjeerd de Groot. Dat het niet boterde tussen die twee was duidelijk, maar wat er nu precies is gebeurd tijdens het laatste debat in de Tweede Kamer? De eerste voelde zich niet veilig meer. De integriteitscommissie in de Tweede Kamer moet eraan te pas komen.