De demissionaire ministers Piet Adema (Landbouw) en Christianne van der Wal (Natuur & Stikstof) lijken nog nooit zo hard gewerkt te hebben als in de afgelopen twee weken, ook al moest de eerste met een corona infectie thuis in Friesland blijven. Adema wekte bijna de indruk dat hij, juist omdat hij thuis zet en nergens anders aan toe kwam, dan maar een berg stukken heeft zitten lezen en ondertekenen.
Met hun brievenbarrage richting de Tweede Kamer sloegen Adema en ook Van der Wal wel een reeks piketpaaltjes voor het volgende kabinet. De vraag kan daarmee worden gesteld of ze hun demissionaire mandaat niet te veel oprekken. Kamerleden van de nu formerende combinatie plaatsen er hun vraagtekens bij. Want, of het nu gaat over stikstof, NPLG-voornemens, nutriëntenvervuilde gebieden, derogatievrije bufferstroken of fosfaatrechten, alleen op de winkel passen doen de demissionairen niet. Ook hun beleidsproducten, zoals de Ecologische Autoriteit, blijven alarm slaan over de natuur op basis van een vooraf bepaald format.
Knallende fosfaatruzie
Het stevigst ging het er aan toe rond de fosfaatrechten. Daarover was er deze week overleg tussen de landbouworganisaties en het ministerie, maar al bij het eerste gesprek knalde het. De pluimveehouders maakte duidelijk dat zij geen generieke korting accepteert en ook geen 50% afroming bij verhandeling van rechten. Voorman Bart-Jan Oplaat stelt dat de pluimveehouderij al lang heeft gezorgd voor een eigen oplossing met mestverwerking, verbranding en export. Zet het ministerie toch door, dan volgt er een rechtszaak tegen het derogatiebesluit, zo dreigt Oplaat. Voor de varkenshouders en de kalverhouders ligt de situatie ook ongeveer zo.
Bres bij melkveehouderij
Het best kan Adema nog overweg met de melkveehouderij, die vorig jaar zelf al eens een korting van 20% op de rechten heeft voorgesteld. Dus, daar zit al een gat in de bres. Wel wordt de zuivelindustrie daar een beetje zenuwachtig van, want het totaal aan maatregelen dat over de melkveehouderij heen rolt, dreigt de melkproductie onevenredig zwaar te treffen.
Onbetaalbare verduurzaming
Door zijn ziekte kwam Adema er ook weer niet aan toe om persoonlijk nog eens naar Brussel af te reizen om de uitzonderingspositie voor de Nederlandse landbouw nog eens te bepleiten, of om nog een laatste duw te geven tegen het kunstmestvervangerdossier (Renure), zoals hij vorige week bepleitte bij de aftrap van de Grüne Woche in Berlijn. Gelet op alle andere activiteiten waar hij wel mee bezig was de afgelopen week, kan je misschien ook de vraag stellen hoe hoog dit hem nu echt zit. Het Adema en Van der Wal-beleid is er toch een van afremmen, opkopen en tegenhouden.
Waar dat toe leidt, is zelfs de NRC duidelijk geworden. De krant zag conclusies in van een onderzoek van de Wageningen University & Research (WUR), waaruit duidelijk wordt dat de landbouw de verduurzamingsplannen van het nu gevallen kabinet niet kan betalen.
NPLG-cheque en zienswijzes
Toch zet het inmiddels rompkabinet (veel bewindslieden zijn al gevlogen) door. Van der Wal maakte deze week bekend dat ze ruim €1,2 miljard heeft vrijgemaakt voor het Nationaal Plan Landelijk Gebied. Opmerkelijk genoeg bracht ze daarmee BBB-gedeputeerde Maurits von Martels in Overijssel alvast in juichstemming. Die had er kennelijk niet bij nagedacht wat hij met dat geld geacht wordt te doen. De Stichting Stikstofclaim bereidt intussen een actie voor om boeren te helpen bij het indienen van zienswijzen tegen dit NPLG. Daarmee wil ze het ministerie dwingen om alvast onderbouwingen aan te leveren. Stikstofclaim werkt aan meer zaken op natuurgebied. Ook is ze een partij in een rechtszaak van Greenpeace tegen het Rijk. Greenpeace is boos, omdat het Rijk allerlei stikstofdoelen niet zou halen. Door de deelname van Stikstofclaim moet een bredere belangenafweging worden gemaakt.
Formatie 'dom' kabinet
De koortsachtigheid (niet corona-gerelateerd) van de huidige LNV-bewindslieden is vanuit bepaald opzicht wel te begrijpen. Het formatieproces van PVV, NSC, VVD (met ook Van der Wal) en BBB gaat gestaag verder, al lijken veel Haagse journalisten er niet zo veel van mee te krijgen. Bij gebrek aan beter, duiken dan verhalen op alsof bijvoorbeeld de BBB niet kan rekenen en dus ook niet goed kan nadenken en dat het toch een fout en dom kabinet wordt.
Kemp, Samson, Huitema
De formatie is nog geen gelopen race, maar toch kan het ook best onverwacht snel gaan. Er wordt zelfs al gespeculeerd over namen van bewindslieden. Nu is dat niet per se een indicator, maar toch. Zo willen geruchten dat de voorzitter van Agractie, een SGP'er, deze week niet voor niets zijn terugtreden bekend maakte. Maar er stoppen meer mensen met hun oude baan, zoals Diederik Samson, die het zonder Frans Timmermans kennelijk niet meer zo leuk vindt in Brussel, en Jan Huitema, die wordt genoemd in verband met de vacature-Van der Tak als voorman van LTO Nederland.