De meest dringende boerenbelangen zijn bijna altijd de korte termijnbelangen. Daar maakt iedereen zich druk om. Dat blijkt nu ook weer uit de breed gedeelde zorg over een greep van demissionair minister Piet Adema in de pot met fosfaatrechten.
De angst bestaat dat hij gaat voor een generieke afroming van misschien wel 20% van de fosfaatrechten in de melkveehouderij of dat hij generiek dierrechten gaat korten. Zo denkt hij iets te kunnen doen aan het juridische mestoverschot (terwijl er volgens de dataregisters ook nog altijd 300.000 hectare agrarische grond niet bemest zou worden) dat hij van de markt moet halen.
Disproportioneel
Een grote generieke korting is evenwel een lastige, want daarmee loopt Adema het risico dat hij juridisch nat gaat omdat hij bedrijven opzadelt met een disproportionele last. Het zoeken is naar een andere aanpak. Daarvoor wordt druk overlegd met de voorzitters van de drie regionale LTO-organisaties. Dat moet omdat Sjaak van der Tak weg is en zijn tijdelijke vervanger Dirk Bruins van LTO Noord toch echt niet voor alle drie de regio's kan spreken.
ZLTO-kluif
Aan Bruins en collega Rompelberg van de LLTB heeft Adema misschien niet de grootste kluif. Het lastigste is de ZLTO. Daar zijn de boeren het meest bij de les en daar zit de meeste pijn. In dat verband was het niet handig van Adema dat hij de ZLTO eind vorig jaar verweet dat die de hele agrarische sector zou gijzelen. Naar verluidt wil Adema medio komende week een knoop doorhakken met de LTO-voorlieden. Daarvoor moet hij dus vooral Wim Bens ook overtuigen.
Adema vindt potje
Adema loopt niet alleen met de zweep rond. Hij probeert tegen het eind van zijn carrière ook nog iets goed te maken van een eerder gemaakte collectieve fout. Dit betreft de zogenoemde eco-regeling in het Europese Landbouwbeleid. Op het laatste moment heeft de minister toch nog een potje met geld gevonden. Hij wil daarvoor het Transitiefonds Stikstof en Landelijk Gebied aanspreken. Dit fonds kan het kennelijk wel even lijden. Voorwaarde is nog wel dat de Europese Commissie akkoord gaat, maar dat lijkt een formaliteit, omdat die al had aangegeven dat ze de boeren eigenlijk niet wilde straffen voor hun enthousiaste inzet.
Op bezoek bij de Grüne Woche in Berlijn, tapte Adema zelfs uit een heel ander vaatje, zo melden meegereisde journalisten. Daar lanceerde de demissionaire ChristenUnie-bewindsman zelfs het idee om Nederland als grote voedselproducent in de EU een speciale status te geven, met dan ook bijbehorende extra armslag. Hij wil er het gesprek over aangaan in de EU. Dit klinkt of als een late bekering, of als even los van de vaste omgeving. Zo kennen we de man evenwel niet.
Van der Wal wil weer salderen
Demissionaire collega en VVD-Tweede Kamerlid Christianne van der Wal liet deze week ook weer van zich horen met een aantal brieven en documenten over het stikstofbeleid. Hierin laat de VVD'er zich van haar bekende kant zien. Het ingezette beleid wordt met de bekende rechtlijnigheid doorgezet. Wel geeft ze aan dat ze enige ruimte ziet voor externe saldering. Niet zoals is toegepast om Schiphol aan een Natuurvergunning te helpen, maar voor veebedrijven. Er wordt gestudeerd op een mogelijkheid om deze bedrijven te laten salderen met alleen de benutte ruimte, niet met de vergunde ruimte. Voor de ongeveer 3.000 PAS-melders blijft een echte oplossing uit, wel zijn via allerlei geitenpaadjes in totaal 127 bedrijven toch aan een echte vergunning geholpen, meldt ze.
Spelletje met IPO
Waar het gaat om de invoering van een drempelwaarde voor stikstof, zoals onder meer NSC wil, geeft de minister niet toe. Zoiets is volgens haar op korte termijn niet mogelijk, waarbij ze onder meer verwijst naar werk dat zou worden gedaan bij de provincies, terwijl deze nota bene zelf ook aan Van der Wal hebben gevraagd om op te schieten. Het heeft er alle schijn van dat de demissionaire bewindspersoon hier een spelletje speelt om niets te hoeven doen
Nu moet bij het stikstofdossier altijd al goed worden gekeken over welk soort werkelijkheid het gaat: de werkelijkheid zoals normale mensen die beleven, de juridische werkelijkheid, de ecologische, de statistische werkelijkheid of een mix daarvan.
De werkelijkheid buiten
Nu wilde het feit dat juist deze week een WOO-verzoek breed openbaar werd gemaakt van een schimmig, maar wel heel belangrijk adviesorgaan van de minister, de Taakgroep Ecologische Onderbouwing. In de stukken daarvan blijkt dat zelfs de deskundigen daarvan soms niet meer lijken te weten met welke werkelijkheid ze aan de slag moeten. In het bijzonder als het gaat om de Kritische Depositiewaarde (KDW). Juridisch of ecologisch gezien kan wel ergens een grenswaarde worden gelegd, maar rekenkundig kunnen er heel veel nullen achter de komma worden geplaatst, bespraken ze, maar wat zegt het dan nog voor 'de werkelijkheid buiten' vroegen ze zich af. Het weerhield hen overigens niet om te adviseren voor een zo streng mogelijke maatstaf en daarmee in de hand elke discussie over alternatieven of andere benaderingen te blijven afwijzen.
Aerius en Hordijk
Vergeleken met de TEO-discussie over de KDW leest het standpunt van de landsadvocaat over 'het rekeninstrument Aerius' bijna als een verademing. De landsadvocaat neemt het wel helemaal op voor Aerius, maar constateert uiteindelijk dat niet de software, of het model het laatste woord heeft.
Wat dan wel weer opvalt is dat bij de positionering van Aerius als instrument om depositie ook op lokale schaal te gebruiken inmiddels niets meer doorklinkt van de kritiek van de Commissie-Hordijk. Die noemde Aerius niet doelgeschikt voor dit soort exercities.
Verscheurde VVD
Naar aanleiding van het vermoede spelletje van Van der Wal: zoiets lijkt deze week ook te zijn gespeeld met het formatieproces. Zonder op de inhoud in te gaan, is het wel heel opvallend dat de VVD in de Eerste Kamer deze week een standpunt innam waarvan ze wist dat dit de formatie stevig zou raken. De VVD wordt in de huidige situatie dan ook intern behoorlijk verscheurd. In het formatieproces ligt ook op landbouwgebied de meeste pijn bij de VVD. Die partij zou het meeste moeten bijdraaien om mee te doen.