Duitse landbouw ook straat op tegen 'ontboering'

De kans is groot dat de Duitse boeren zich met hun trekkerprotesten net zo weinig populair maken bij hun medeburgers in de grote steden als hun Nederlandse collega's dat in de voorgaande jaren deden. Aanleiding voor de Duitse protesten heet het einde van de gedeeltelijke vrijstelling van dieselaccijns voor de landbouw te zijn, maar dit was slechts de laatste druppel. Duitse boeren voelen zich niet veel anders behandeld dan hun Nederlandse collega's, al is de vormgeving van het Duitse beleid misschien iets anders.

Ook de Duitse boeren zijn, afgaande op commentaren en analyses daarvandaan, ten einde raad vanwege de stortvloed van bureaucratische beperkingen op hun ondernemingsvrijheid. Een trekkerprotest is een van de weinige manieren waarop zij zich gehoord kunnen laten worden. Ook de Duitse boeren voelen zich bovenmatig getroffen door de vele milieumaatregelen die zijn genomen vanuit stedelijk perspectief, vorm gegeven door ambtenaren en andere bureaucraten die de wereld denken te kunnen herinrichten vanachter hun computer, ondersteund door wetenschappelijke rapporten die evenmin aan de praktijk zijn getoetst. 

Computernatuur
Een goed voorbeeld zijn de natuurdoelanalyses die de provincies vorig jaar hebben laten opstellen. Voor deze studies zijn nauwelijks mensen in het veld geweest, nulmetingen voor wat betreft aantallen planten en dieren ontbreken vaak (dus is er ook weinig te zeggen over hoe veel en lang bepaalde soorten er voorkomen) en gebiedsgrenzen zijn vastgesteld op grond van vegetatiekaarten, weer niet via onderzoek ter plekke. Veel habitats zijn vastgesteld zonder monitoringsgegevens. Wie cynisch wil zijn, mag zich toch verheugen dat de ambtenaren en ecologen nog geen artificial intelligence-programma's mochten gebruiken.

Wat hen wel weer dreigt te helpen is de Europese Natuurherstelwet, waar het Europees Parlement binnenkort over moet stemmen. De angel lijkt daaruit te zijn, maar dat is het niet, waarschuwt onder meer SGP-europarlementariër Bert-Jan Ruissen. Op basis van deze wet moet natuur ook buiten Natura-gebieden worden beschermd en dus afgebakend. De vrees is dat opnieuw weer (vooral) landbouwgrond opgeslokt.

Voedselzekerheid
Europa wil naar eigen zeggen toe naar een strategische onafhankelijkheid op voedselgebied, dus zelf volledig in de eigen behoefte kunnen voorzien. Met de huidige wetgeving en met datgene wat er aan zit te komen, gaat dat niet lukken. Nu is dat al een probleem, maar door verkeerde beeldvorming hebben veel mensen dat niet door. Nederland lijkt een land van enkel landbouwoverschotten, maar per saldo kan ook Nederland niet in de eigen behoefte voorzien. De enorme import aan tropische en mediterrane producten schijnt voor veel mensen en ook NGO's niet mee te tellen.

De WOW-factor van mest
Het beeld dat de gemiddelde grotestadsbewoner en vaak ook de gemiddelde journalist lijkt te hebben van de landbouw, is helaas nogal eenzijdig. Deze week was er een programma op tv onder de titel 'Mest is de pest'. Nadere toelichting lijkt overbodig. Nu is de Wow-factor van mest niet heel sterk, zeker niet in een omgeving waar alles schoon is en lekker ruikt, maar zonder mest komt er niet genoeg voedsel in deze wereld. Zonder mest groeit er amper iets op het land. Misschien valt het de eerste jaren na een totaal mestverbod hier en daar nog wel mee, maar daarna wordt het snel heel schraal en worden mensen echt ontevreden. Wat voor mest opgaat, gaat ook op voor gewasbescherming. Maar wie Nederland als referentiekader heeft, maalt misschien niet om de wereld daarbuiten.

Privé en beleid voor de rest
Mogelijk is de drang om de wereld te redden ook te groot. Ontboering van Nederland heeft dan één voordeel: burgers hoeven dan niet meer te vliegen om de natuur elders op te zoeken. Wie echter gewoon ver weg wil naar een tropisch klimaat en niet maalt om stikstofuitstoot boven de 900 meter, zoals demissionair minister Rob Jetten van klimaat en energie, die blijft evenwel gaan (naar Argentinië). Of is dit privé en gelden daarvoor de maatstaven niet waarop de rest wordt afgerekend? Anderzijds was de natuurvergunning voor Schiphol, waar het hele kabinet mee instemde, geen privé-ding. Jettens ambtenaren en die van collega-departementen blijven ondertussen doodserieus doorwerken aan nog strengere stikstof- en natuurregelgeving, die dus niet Schiphol raakt, maar wel boeren en anderen.

De werkelijkheid buiten
Hoe doodserieus soms wordt gediscussieerd over het gevaar van stikstof-overschrijdingen, zelfs van micro-deposities, mag blijken uit een recent ontvangen WOO-stuk (openbaar gemaakt met een beroep op de Wet Open Overheid). Wetenschappers – ecologen en stikstofdeskundigen – bogen zich over de vraag of deze micro-deposities bij elkaar toch iets kunnen zeggen over het risico op een 'significant' effect daarvan op het milieu. De geleerden constateerden uiteindelijk dat een uitspraak daarover buiten hun vakgebied lag en dat misschien inzet van statistici nodig zou zijn, maar wat dit dan zei over "de stikstofwerkelijkheid buiten", bleef een lastig punt.  

Droge depositie neemt af
Ook grotere stikstofkwesties blijven een lastig punt. Sinds vorig najaar de stikstofmetingen van de Universiteit van Amsterdam naar buiten kwamen, is het (grote) aandeel droge depositie in het totaal van stikstofdeposities op bijzondere wijze geslonken. In ieder geval in de wetenschappelijke publicaties van Nederlandse hand. Tevens werden opeens oudere studies openbaar die ook genuanceerder bleken over deze kwestie. De moraal van het verhaal: wetenschappers, ook beleidswetenschappers, vergissen zich nooit. Wel nemen ze soms een verkeerde positie in.   

Trekken aan succesje
Tussen al het gekrakeel door, probeert demissionair landbouwminister Piet Adema naar verluidt toch nog een succesje op zijn naam te krijgen. Het mislukken van het landbouwakkoord doet pijn. Misschien mede daardoor probeert hij nu heel hard beweging te krijgen in het Renure-dossier, om het gebruik van kunstmestvervangers uit mest mogelijk te maken. Als dat lukt, zal het wel te laat zijn voor de boeren die nu hierop zitten, maar toch is het iets. Daarnaast wordt gekeken naar het fosfaatdossier, zo gaan de berichten, maar daar beweging in krijgen is een echte breinbreker. Bovendien loopt de minister aan tegen de wrange vruchten van eerder beleid, waardoor de toename van het aantal rechten niet in de hand is gehouden. Een harde bevestiging krijgen over deze zaken is lastig.