Interview Eline Vedder (CDA)
'Maak de boer weer baas op eigen erf'
Bij de vorige Tweede Kamerverkiezingen haalde ze geen zetel, al had ze wel meer dan 9.300 voorkeursstemmen. In mei werd Eline Vedder (44), melkveehouder uit Ruinerwold, uit de Provinciale Staten van Drenthe geplukt om alsnog in de Kamer, waar Jaco Geurts een plek achterliet, plaats te nemen. Nu staat ze op de CDA-lijst direct achter de lijsttrekker Henri Bontebal. In een serie interviews van Boerenbusiness met beoogde landbouwwoordvoerders van verschillende partijen is het eerst het woord aan deze relatieve nieuwkomer in het parlement.
Vorige Kamerverkiezingen stond u op plek 23, nu op 2. Welk signaal wil het CDA daarmee afgeven?
"Er waren wel mensen in mijn omgeving die zeiden dat ze dachten dat ik hoog op de lijst zou komen, maar ik was er toch wel beduusd van. Ik zie het als een belangrijk signaal dat het CDA landbouw en de regio serieus neemt. Ik zie het voor mijzelf ook echt als een verantwoordelijkheid."
Sinds 10 mei zit u in het parlement. Hoe bevalt het in de Kamer?
"Het bevalt heel erg goed. De CDA-fractie is een leuk en fijn team, waarin je de ruimte krijgt om je in te zetten voor dingen waarvan je denkt dat ze goed zijn. Er zijn ook dingen die me minder goed bevallen. Bijvoorbeeld het enorme gebrek aan kennis over landbouwonderwerpen. En de verharding onderling tussen de partijen is nog een tandje erger dan gehoopt. Waar het in de Provinciale Staten heel vanzelfsprekend is om constructief met elkaar op te trekken als je dezelfde mening hebt, wordt in Den Haag het politieke spel vaak belangrijker gemaakt dan de inhoud. Ik probeer wel die verbinding steeds op te blijven zoeken."
Als publiek figuur heeft u ook kennis gemaakt met ongenuanceerde beledigingen op sociale media. Hoe ga je daarmee om?
"Van Twitter weet ik dat je eens in de zoveel tijd in een soort trollenleger belandt en je overspoeld wordt met drek. Maar ik weet dat dat geen afspiegeling is van de maatschappij, het is niet representatief voor de mensen op straat. Ik maak me weleens zorgen dat mensen gaan afhaken om politiek actief te worden, om vrijwilliger te worden of scheidsrechter te zijn bij de lokale voetbalclub. Dat is de verdrietige kant van sociale media. Tegen iedereen die ermee te maken heeft, zou ik willen zeggen: Je bent niet de enige. En: Houd vol!"
In het verkiezingsprogramma pleiten jullie voor een sterke agrarische sector. Hoe moet die eruitzien?
"Het belangrijkste voor mij is dat we veel meer recht doen aan vakmanschap, weg bewegen van middelenvoorschriften naar doelvoorschriften en stoffenbalans. Dat de boer weer dingen kan doen die echt nodig zijn en die ergens op slaan. Nu zijn we de helft van de tijd bezig met dingen die we moeten doen. We zijn niet van de klimaatontkennerskant, maar je moet boeren wel tools geven. Maak de boer weer baas op eigen erf. Nu is alles dichtgetimmerd met een moeras aan regelvoorschriften. Boeren worden er zelf ook gek van, ik tenminste wel. De natuur laat zich niet in rekenmodellen vangen. Behalve kalenderlandbouw verdwijnt wat ons betreft de KDW ook. Veel logischer zou het zijn om naar natuurgebieden te gaan kijken om te weten wat daar nodig is en de maatregelen daarop af te stemmen. En dat zijn veel meer factoren dan alleen stikstof."
Tijdens een debat over mestbeleid in de Kamer zei u onlangs dat het u een doorn in het oog is 'dat we in het 7e actieprogramma echt kansen hebben laten liggen'. Daar waren jullie toch zelf bij?
"We hebben wel dingen aangedragen, maar daar was toen blijkbaar geen meerderheid voor te halen. Ik ben er in ieder geval niet tevreden over, het had beter gekund. Ik hoop dat we in het 8e AP echt een stap vooruitzetten. Ik heb wel het gevoel dat ook andere mensen beginnen in te zien dat als we het bijvoorbeeld over aardappelen hebben het geen goed idee is dat we ze moeten gaan rooien omdat het gemiddeld een juiste datum is."
Als je kijkt naar de afgelopen jaren, heeft CDA dan niet te veel meegebogen met de coalitiepartners?
"Ik denk dat we in ieder geval niet genoeg hebben teruggeduwd. Die verharding was er ook in de coalitie. Het is heel naar dat dat ook impact heeft in de echte wereld, waar echte mensen met echte problemen worden opgezadeld."
Jullie willen dat ketenpartijen zoals supermarkten en banken bijdragen aan verduurzaming van de landbouwsector. Welke bijdrage moeten zij leveren?
"Op dit moment wordt een boel verduurzaming van boer verwacht, maar is het moeilijk om dat uit de binnenlandse en vooral buitenlandse markt terug te verdienen. Ik ben er eerlijk gezegd een beetje klaar mee dat grote supermarktinkopers bij onderhandelingen steeds achteraan zitten en een beetje duiken. Je kunt niet alle verantwoordelijkheid alleen op het bordje van de boer leggen en dingen verwachten die niet realistisch zijn. Willen we de doelen wel halen, dan moet er ook meer betaald worden en langjarige overeenkomsten worden afgesloten. Niet zoals met het scharrelvleesconcept van AH na een half jaar alweer de stekker eruit trekken, van die gekkigheid. En niet allemaal eisen stellen en aan de andere kant vrolijk importeren. We moeten afspraken maken welke bodem van duurzaamheid in de schappen komt, zoals gebeurt met kippenvlees. Daarbij moet de ruimte voor boeren om zich te kunnen verenigen veel groter worden."
Het CDA vindt ook dat er voor de land- en tuinbouw voldoende grond beschikbaar moet blijven. Op welke manier willen jullie dat garanderen?
"Het is zorgelijk dat er wel allerlei doelstellingen zijn op gebied van energietransitie, maar bijvoorbeeld niet voor wat het areaal landbouwgrond zou moeten zijn. Landbouwgrond moet een soort beschermde status krijgen. Dat het geen natuurgebied wordt of er grote velden met zonnepanelen komen, maar dat de functie in ere gehouden wordt."
Jullie noemen ook het verdienmodel van de boer. Hoe moet dat geborgd worden?
"Wat ons betreft zou dat een menukaart moeten zijn. Heel veel boeren willen niet afhankelijk zijn van de overheid, dat zou ik zelf ook niet snel willen, maar stel er zijn in een gebied kansen om uit te breiden naar natuurinclusief of langjarig natuurbeheer… Het moet wel allemaal veel langjariger zijn zodat je erop kan bouwen en het moet passen bij jou als persoon en bedrijf. Ik heb niet het ideaalbeeld om de hele sector te dwingen naar natuurinclusief of een niche. Boeren moeten ook op de wereldmarkt hun brood kunnen verdienen. Ruimte is belangrijk voor ondernemers."
Gaat de wind uit Brussel een beetje anders waaien nu Frans Timmermans daar weg is?
"Ik moet zeggen dat je dat nu eigenlijk al merkt. Anderen krijgen meer ruimte, de discussie verandert. Je ziet dat rondom glyfosaat of de wolf. Wat ons betreft is er geen plek voor de wolf in Nederland en moet de beschermde status op zijn minst worden afgeschaald. De panelen verschuiven in Europa naar een stukje meer realisme. De andere kant is dat we hem (Timmermans red.) nu weer terugkrijgen in Nederland."
In de Tweede Kamerverkiezingen van 2021 haalde het CDA 15 zetels. In de laatste peilingen zijn dat er hoogstens zes. Jullie zijn ook veel van de boerenachterban kwijtgeraakt. Waarom zou een agrarisch ondernemer op het CDA stemmen?
"In een notendop: de CDA is een partij die niet ontkent dat er stappen moeten worden gezet, maar in tegenstelling tot de linkse kant die niet op het bordje van de boer wil smijten, maar echt op zoek wil gaan naar oplossingen. Daar zetten we met CDA volop op in. Het stikstofdossier afdoen als 'stiksftofadministratieprobleem', dat klinkt lekker, maar daar schiet je niks mee op. Daar verdwijnt het probleem niet mee. Dan zijn er nog steeds PAS-melders of jonge boeren die geen vergunning krijgen of geen groen licht van de bank voor een overname. Je hebt weer perspectief nodig. Het legaliseren van PAS-melders hebben we als hoge prioriteit in het verkiezingsprogramma. Het is schrijnend dat boeren nog steeds buiten hun schuld geen vergunning hebben. Schouten heeft het destijds in de wet laten zetten en plechtig beloofd. Dat Schiphol nu wel een natuurvergunning heeft, daar flip ik inwendig dus van. Dat is precies waar ik bang voor was, dat mensen met de diepste zakken de meeste stikstofruimte kunnen kopen. Juridisch mag het allemaal, maar moreel is het niet acceptabel."
"Ook het perspectief voor de jonge boer is belangrijk, bijvoorbeeld de bedrijfsovernameregeling. Er zijn partijen die daarop willen beknibbelen, maar dat gaan we niet doen. Het is belangrijk dat er weer vergunningen worden verstrekt aan jonge boeren en dat banken bij financieringsaanvragen niet beoordelen op dat walgelijke stikstofkaartje van Van der Wal, maar op de werkelijkheid."
Willen jullie meeregeren, of ziet u meer een rol in de oppositie?
"Dat hangt van de uitslag van de verkiezingen af. Ik zou het onlogisch vinden als je op voorhand zou zeggen: we gaan voor een coalitie. Als je naar de peilingen kijkt, ligt dat niet voor de hand. Ik vind de inhoud belangrijk. We hebben een heel goed verhaal waarin ik geloof en mee verder wil bouwen."
Thuis hebben jullie 75 melkkoeien. Heeft u nog tijd voor de boerderij?
"Ik vrees van niet. In het weekend zit ik misschien een keer op de trekker, of help met de koeien. We hebben nu hulp met het melken s' avonds. Ik merk het ook aan de koeien dat ze me minder herkennen, zeker als ik in mijn nette kleren loopt." Ze lacht: "Zolang mijn kinderen mij nog maar herkennen."
Linda van Eekeres
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.