Innovaties zijn cruciaal voor het voortbestaan van de landbouw, maar als sector mogen we wel wat meer laten zien hoe innoverend we zijn. Dat vindt Aalt Dijkhuizen, voorzitter van de vakjury van de Agribusiness Award, de prijs van Boerenbusiness voor innovatieve producten of diensten. Het zijn met de onzekerheid rond stikstof en overheidsbeleid uitdagende tijden voor de boer, maar innoveren heeft volgens de voormalig bestuursvoorzitter van Wageningen UR altijd zin. "Juist als er een noodzaak is, vanuit de markt of de overheid, worden innovaties bedacht."
Wat is het belang van innovaties voor de agrarische sector?
"Innovaties zijn natuurlijk altijd cruciaal geweest voor het voortbestaan van de landbouw. Wereldwijd staat Nederland bekend om zijn innovaties. Dat heeft de sector groot gemaakt, in de zin van goed en vooraanstaand. En naar de toekomst toe worden innovaties alleen maar belangrijker."
We hebben een hoogwaardige kennislandbouw. Laat de sector genoeg zien hoe innoverend die bezig is?
"Dat kan altijd meer. Ik denk dat de sector het wel laat zien in resultaten, maar ze schreeuwt het niet van de daken. Sommige innovaties zijn meer zichtbaar, denk aan melkrobots. Innovaties die meer verborgen zijn, zitten bijvoorbeeld in het management of een andere manier van werken, zoals op gebied van veevoeding of gezondheidzorg. Dat zie je dan niet zonder meer. Er wordt veel geschreven over robotisering, maar je kan het altijd meer zichtbaar maken, meer vertellen en goede dingen laten zien."
Vanuit Brussel willen ze de toegestane gewasbeschermingsmiddelen halveren. Is dat een goed idee?
"Het is altijd goed om te proberen met minder middelen toe te kunnen of betere te vinden. Als je kijkt naar het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in de land- en tuinbouw dan is dat al enorm afgenomen. Als je iets te snel wilt doen en je hebt geen alternatieven, dan loopt het uit de hand. We moeten er wel voor zorgen dat we de voedselproductie niet onderuithalen. Er zal de komende decennia veel meer voedsel geproduceerd moeten worden, want de vraag neemt met een groeiende wereldbevolking en een toenemende middenklasse in met name de armere delen van de wereld, nog exponentieel toe. Als er geen alternatief is, betaalt iemand de prijs. Dat treft in eerste plaats mensen met een kleine of geen portemonnee. Dat is niet in Nederland, zeker niet in – wat ze altijd zeggen – de grachtengordel. Kijk naar de teruggang in de appelproductie dit jaar door de appelbloesemkever. Daar is een prima middel tegen, maar mag hier niet meer worden gebruikt. Als die kever nog meer om zich heen gaat grijpen, moet je straks importeren uit landen waar die middelen nog wel mogen. Of er komen tekorten en de prijzen schieten omhoog. Het is belangrijk om stap voor stap te verminderen - niet rigoureus in één keer – om voldoende tijd te hebben voor het ontwikkelen van alternatieven en te zorgen dat de productie niet terugvalt. Dat is de beauty van innovatie."
Voor CRISPR-Cas wil de Europese Commissie de deur op een kier zetten. Wat kan dat betekenen voor de innovatie van de landbouw?
"Dat kan zeker veel betekenen. Met diepere kennis kun je zien met welk stukje van het DNA het ene ras wel gevoelig is voor ziekte en het ander niet, wat gevoelig is voor droogte en wat niet. Je kunt daarmee veel op het gebied van veredeling doen. Als je sneller en beter tegen droogte kunt beschermen, is dat een enorme innovatie. Vaak is er vrees over en vindt men het griezelig, omdat het onbekend is. Het moet veilig en goed gebeuren, maar de techniek laat zien dat je het gericht en gecontroleerd kunt toepassen. Je kan in gewassen, maar in principe ook bij dieren, op een nieuwe manier eigenschappen naar boven halen die de productie beter en robuuster maken. Dan heb je minder gewasbeschermingsmiddelen nodig. Geen boer zal spuiten als dat niet nodig is; het is niet zijn hobby en het kost geld. Eén van de zorgpunten is dat we hier te langzaam gaan. Het is raar om dat tegen te houden als je de import niet kunt verbieden."
Krijgen innovaties in Nederland genoeg ruimte van de politiek?
"Ik zou zeggen in brede zin wel, maar voor sommige onderwerpen, zoals rond de stikstofproblematiek niet. Dat is veel te sterk politiek ingestoken. Er wordt geframed dat innovaties geen bijdrage leveren. De veestapel lijkt koste wat het kost te moeten worden gekrompen. De Lely Sphere is uitgebreid onderzocht in de praktijk en de overheid zelf heeft het met die uitkomsten op de RAV-lijst geplaatst. Daar komt een enorme stikstofreductie uit, van 77%. Je zou zeggen: besteed overheidsmiddelen optimaal. Het is immers niet hun maar ons geld. Investeren in de Lely Sphere is tien keer goedkoper dan uitkopen. Wat geeft jou dan het recht om er onnodig zoveel publiek geld in te stoppen? Ik hoop dat er weer ruimte komt voor wat bewezen mogelijk is. Voor mijn part ga je niet uit van die volle 77% of onderzoek je het nog een keer. Als bewezen stikstofvermindering niet echt erkend wordt, schiet de boer er niets mee op. Als iets onduidelijk is, is het wel het stikstofbeleid en al helemaal de onderbouwing daarvan. Laten we hopen dat er meer duidelijkheid komt met een nieuw kabinet."
Heeft het wel zin om te innoveren als je niet weet welke kant het precies opgaat met het stikstofbeleid?
"Het heeft altijd zin. Er komen randvoorwaarden vanuit de politiek, maar ondernemers schatten zelf in wat ze moeten doen. Ik denk niet dat er minder ontwikkeld gaat worden of dat er minder aanmeldingen voor de Agribusiness Award komen. Juist in moeilijke tijden moet je door ontwikkelen. Als er op gebied van mest geen ontwikkelingen waren, als er geen dierenwelzijn probleem was, als arbeid niet moeilijk te krijgen was, zouden veel innovaties er niet zijn. Juist als er een noodzaak is, vanuit de markt of de overheid, worden innovaties bedacht."
Waarom is het aantrekkelijk om mee te doen aan de Agribusiness Award?
"Als sector kunnen we meer laten zien hoe innoverend we zijn. De Agribusiness Award is een prachtig podium om te laten zien wat er leeft. Ook voor individuele deelnemers. Je hebt jaren ontwikkeld en eraan gesleuteld en dan ben je klaar voor de praktijk. Dan is het een mooi podium om aandacht te krijgen voor je innovatie. Het stalsysteem van Lely, Ella van In Ovo (waarmee haantjes al in het ei worden gedetecteerd) en de wiedrobot (van Andela Techniek & Innovatie red.) hebben allemaal veel aandacht gekregen, ook breder in de pers en op social media. Het kan je daadwerkelijk voordeel opleveren dat je sneller of gerichter de praktijk ingaat. Voor de rest zijn er ook innovaties die nog door aan het ontwikkelen zijn en dan is een goede discussie erover relevant. We proberen ook deelnemers in contact te brengen met elkaar. Je kan van elkaar leren. ABN Amro doet mee om dat te begeleiden. Het is niet zo makkelijk om in je eentje door te ontwikkelen en ook nog eens te vermarkten. Daar kun je steun en hulp vaak goed bij gebruiken. Ik ben er van overtuigd, dat deelname aan de Award een goede manier is om je innovatie te toetsen en verder in de praktijk te brengen. Niet in de laatste plaats door wat ik terug hoor van de deelnemers zelf."
Heb jij met jouw bedrijf een interessante innovatie voor de agrarische sector met financieel voordeel voor de boer? Meld je dan nu aan voor de Agribusiness Award 2023 via boerenbusiness.nl/Award.