De enorme verkiezingswinst van de BBB tijdens de Provinciale Statenverkiezingen versterkt de onderhandelingspositie van de boerenpartijen aan de tafels van het overleg over een landbouwakkoord. Zo roept LTO vandaag op tot een 'essentiële koerswijziging'. Ook Agractie voelt de steun van de politieke aardverschuiving en wil enkel een akkoord als dat 'een goed akkoord' is. Voor DDB was de verkiezingsuitslag zelfs reden om uit het overleg te stappen.
Dat de verkiezingsuitslag verstrekkende gevolgen heeft voor het stikstofbeleid in ons land, moge duidelijk zijn. Niet in de laatste plaats is dat voelbaar bij het overleg over het perspectief van de agrarische sector, dat momenteel in een cruciale fase zit. Er wordt deze week niet één, maar twee dagen vergaderd en in het bijzijn van bewindslieden. De aftastfase is allang voorbij. Het gaat nu om de inhoud. Volgens insiders zitten de overheid, natuurorganisaties en boerenbelangenbehartigers op veel punten nog in elkaars vaarwater.
Voor de boerenorganisaties in kwestie is de verkiezingswinst van BBB een geweldige boost, nu blijkt dat een groot deel van het electoraat boeren goedgezind is. LTO zet vandaag de boel op scherp en eist essentiële koerswijzigingen in het landbouwakkoord. "Het stikstofbeleid zal aangepast moeten worden om het maatschappelijk draagvlak te vergroten", aldus voorzitter Sjaak van der Tak in een persbericht. De bal ligt bij het kabinet dat tot nu toe star in de wedstrijd zit. Concreet wil LTO dat de stikstofdeadline 2035 blijft en niet 2030 wordt. Ook moet er flink meer budget komen voor boeren die willen stoppen, verplaatsen, omvormen, extensiveren of innoveren.
'Landbouwakkoord geen doel op zich'
LTO hamert er tevens op dat het opstellen van een landbouwakkoord geen verdere vertraging mag oplopen, omdat de sector 'stappen vooruit wil zetten'. Op dit laatste punt lijken de andere agrarische belangenbehartigers terughoudender. De Dutch Dairymen Board (DDB) is gisteren zelfs uit het overleg gestapt, om ruimte te geven aan de nieuw verkozen volksvertegenwoordigers van BBB in de provincies en de Eerste Kamer. Voor Agractie-bestuurslid Erik Luiten is het sluiten van een landbouwakkoord zeker geen doel op zich, zo zegt hij desgevraagd tegen Boerenbusiness. "Wij willen enkel een akkoord als dat een goed akkoord is." Agractie heeft een aantal speerpunten waar niet aan getornd kan worden. Een daarvan is dat landbouwgrond ook landbouwgrond blijft, tenzij boeren vrijwillig uitgekocht worden. "Dus geen voorkeursrechten voor overheden of iets dergelijks." Luiten realiseert zich dat dit een gevoelige eis is, want natuurorganisaties en de overheid jagen volgens hem immers op boerengrond. Ook pleit Agractie voor een beter verdienvermogen in de keten. "Idealiter worden ecologische diensten dusdanig aantrekkelijk dat een boer ze niet kan negeren, maar ook op dit punt wij willen wij geen dwang." Ook wil Agractie wegblijven van GVE-normen, 'omdat dit een knop is waaraan de overheid later kan gaan draaien'.
Kabinet beraadt zich
Ondertussen likt de coalitie nog altijd de wonden na de enorme verkiezingsdreun. De positie van CDA-leider Wopke Hoekstra wankelt, maar vooralsnog lijkt hij aan te blijven. 2030 was voor het CDA sowieso al niet heilig. Binnen de VVD past iedereen op zijn woorden, nadat stikstofminister Christianne van der Wal de wind van voren kreeg toen ze op de uitslagavond zei dat het stikstofbeleid door zou gaan. Vanuit de hoek van de ChristenUnie blijft het opvallend stil. D66 wil vasthouden aan de ingezette stikstofkoers, geeft partijleider Jan Paternotte te kennen. In de oppositie verschuiven de panelen. Volt en Partij voor de Dieren, die vorige week eveneens verkiezingswinst boekten, stellen dat de stikstofdeadline van 2030 geen must is. Beide partijen willen dat natuurherstel prioriteit nummer 1 wordt in het beleid.