De rente is in 2022 hard opgelopen, waarmee de leencapaciteit van agrarische ondernemers onder druk staat. Tegelijkertijd hebben veel melkveehouders en akkerbouwers geld in de tas door de fors gestegen opbrengstprijzen dit jaar. Een interessante combinatie om te bezien hoe de grondprijzen hier op reageren. Boerenbusiness peilt bij makelaars hoe de agrarische grondhandel er in de verschillende windrichtingen van Nederland ervoor staat.
Even leek de grondmarkt in te klinken, maar in het derde kwartaal maakten de prijzen een onverwachte inhaalslag. De gemiddelde prijs van grasland steeg in het derde kwartaal van dit jaar met 5,5% gestegen tot €67.100 per hectare. Dat is ruim 6% meer dan de gemiddelde prijs van grasland over heel 2021. De prijzen van bouwland passeerden in het derde kwartaal weer de grens van €80.000, nadat ze hier in de kwartalen daarvoor onder waren gezakt. Gesteld kan worden dat de grondprijzen in ons land weer aantrekken, hoewel er in het derde kwartaal aanzienlijk minder hectares werden verhandeld dan dezelfde periode vorig jaar. Het aantal hectares dat van de hand ging, daalde met 15% tot 5.000 hectare, zo blijkt allemaal uit cijfers van het Kadaster.
Uit de inkomensraming van het CBS en Wageningen Economic Research (WUR), die deze week zijn gepubliceerd, blijkt dat melkveehouders voor het eerst in de geschiedenis meer dan een ton binnen harkten. Ook akkerbouwers boerden in de regel goed met gemiddeld €133.000. Daarmee is er op papier financiële armslag om te investeren.
'Dan maar iets te dure grond'
Het effect van de gestegen inkomsten in de grondgebonden sectoren is zichtbaar. De grondprijzen lopen weer op, ziet agrarisch makelaar Frans Merkens van Berk&Kerkhof uit Best. "Zowel hier in Brabant, als in het Gelderse. Er is veel vraag naar landbouwgrond. Niet alleen boeren zijn kopers, maar denk ook aan particulieren, beleggers en overheden." De prijzen variëren sterk, weet Merkens. "Vanaf €70.000 per hectare wordt betaald voor slecht grasland. Voor goede grond loopt dit op tot €120.000, waarbij de ligging en omstandigheden van groot belang zijn." Veel melkveehouders en akkerbouwers zijn dit jaar geneigd te investeren in grond, omdat het investeren in gebouwen als riskant gezien wordt. Dit vanwege de onzekerheid omtrent stikstof. "Grond is vanouds een veilige investering. Dan soms maar iets te dure grond kopen in plaats van belasting betalen, is de gedachte die nu leeft." Het effect van de snel oplopende rente is volgens Merkens vrij gering. "Wij zien dat ondernemers vaak ook investeren uit eigen middelen, waarbij de meeste transacties beginnen vanaf 5 hectare."
Jouke Havinga (Havinga Makelaardij)
Top in Noord-Holland lijkt bereikt
Agriteam Noord-Holland ziet dat er veel vraag is naar grond, maar de oplopende rente heeft wel impact. Waarschijnlijk is de top in deze relatief dure provincie nu bereikt, denken makelaars George van der Velden en Joep Dekker van dit bureau. Ook in Noord-Holland variëren de prijzen sterk, van €65.000 voor weidegrond tot €130.000 voor zware kleigronden, geschikt voor de bollenteelt. Het effect van de hoge melkprijzen is beperk in Noord-Holland. "Akkerbouwers, bloembollentelers en beleggers houden hier de grondprijs erop, veehouders maken de markt niet." Wel signaleren de makelaars dat veehouders uit heel Nederland in toenemende mate zich oriënteren op Noord-Holland, vaak omdat ze elders zijn opgekocht. "Wij hebben toevallig net een prachtig object in de aanbieding, een modern melkveebedrijf met 75 hectare grond. Hier is veel interesse in." De vraagprijs laten de makelaars in het midden. "Ga er maar vanuit dat dit de bovenkant van de markt is." De doorlooptijd van dit soort objecten, met een NB-vergunning, is relatief snel. "Wij verwachten dit bedrijf binnen drie tot zes maanden te hebben verkocht."
Cocktail aan prijsopdrijvende factoren
Jouke Havinga van Havinga Makelaardij uit het Groningse Briltil signaleert ook veel behoefte naar grond. Melkveehouders 'moeten' vaak, vanwege de extensivering en het vervallen van de derogatie in de komende jaren. "Maar niet alleen de agrarische sector zoekt naar grond, denk ook aan ondernemers met zonnevelden, natuur en infrastructuur." Provincies moeten soms nog duizenden hectares opkopen om invulling te geven aan het Natuurnetwerk Nederland (NNN), een netwerk van bestaande en nieuwe natuurgebieden. Hoewel de oplopende rente een zeker remmend effect heeft, wegen de prijsopdrijvende factoren volgens de ervaren makelaar die in heel Nederland actief is zwaarder. Aan concrete bedragen wil Havinga zich niet wagen, omdat die sterk uiteenlopen. "De ligging en grondsoort bepalen de prijs. Vruchtbare akkerbouwpercelen zijn nu eenmaal schaars in ons land." De Kadasterprijzen zijn volgens Havinga overigens niet helemaal representatief, omdat onder meer kavelruil daar niet in wordt meegenomen.
Ondanks de structurele schaarste biedt de grondmarkt volgens Havinga altijd kansen, ook voor bedrijfsverplaatsingen. Een voorwaarde is wel dat een ondernemer in kwestie assertief de markt op gaat. "Als je echt wat wil staan er hier op de kleigronden in Groningen prachtige bedrijven te koop, maar ook in Friesland en Zeeland." Van de Rijksoverheid moet je het volgens Havinga niet verwachten, die is vooral bezig om haar eigen 'dramkoers' ten uitvoer te brengen. Het steekt de makelaar dat op veel ingrijpende beleidsdossiers, zoals stikstof en het nieuwe GLB, geen duidelijkheid is. Tegelijkertijd is het gras bij de buren niet groener, meent Havinga. "Ook in Duitsland, Denemarken en een land als Nieuw-Zeeland staan er de komende jaren ingrijpende maatregen omtrent stikstof en milieu op stapel die de grondmarkt daar flink gaan beïnvloeden."