Achtergrond GLB
LNV spekt met het nieuwe GLB vooral adviseurs
Met de invoering van het nieuwe GLB en het daar parallel aan lopende 7e actieprogramma nitraatrichtlijn in 2023, staan er grote veranderingen op stapel voor de agrarische sector. Over de precieze uitwerking is echter nog veel onduidelijk. Wat wel duidelijk is, is dat het systeem dat nu opgetuigd is zeer complex is.
Het invullen van de gecombineerde opgave staat bij weinig boeren hoog op het lijstje van leuke klussen. Maar ja, het hoort er nu eenmaal bij en er staat met de directe betalingen een leuke vergoeding tegenover. Het invullen van de gecombineerde opgave was al dan niet met hulp van een adviseur voor de meeste boeren goed te doen. Het huidige stelsel gaat helemaal op de schop. Hoe dat in de praktijk uitpakt moet blijken, maar een weinig bemoedigend voorproefje hebben we afgelopen zomer gehad met de BTG-check (controle van de perceelsgrenzen).
Heel erg beknopt gezegd wordt in het nieuwe stelsel de vaste hectarepremie aangevuld met een vergroeningspremie, losgelaten. Het idee in het nieuwe GLB is dat boeren beloond gaan worden voor maatschappelijke diensten die ze leveren. Daar is best wat voor te zeggen, maar een adder onder het gras is dat boeren meer zullen moeten gaan doen voor een kleinere vergoeding. Zonder te veel op de details in te gaan heeft Nederland dat effect nog eens versterkt door geld bedoeld voor directe betalingen aan de boer (eerste pijler), over te hevelen naar het plattelandsfonds (tweede pijler).
Chaotisch
De lagere vergoeding heeft het enthousiasme voor het nieuwe GLB bij boeren niet geholpen. Daar komt nog bij dat de aanloop naar het nieuwe GLB en het 7e actieprogramma op zijn zachtst gezegd rommelig is verlopen. Voor de zomer zou er duidelijkheid zijn zodat boeren voldoende tijd zouden hebben om zich voor te bereiden op de veranderingen in 2023. Die planning is losgelaten en besluiten en definitieve beslissingen zijn uitgesteld. Tot 18 november staat bijvoorbeeld de consultatie voor de vanggewassen en winterteelten in het kader van het 7e actieprogramma nog open. Met het nieuwe GLB is het al niet veel beter gesteld. De Nederlandse uitwerking in het Nationaal Strategisch Plan is begin oktober goedgekeurd door Brussel en het uitvoeringsbesluit is pas op 10 november in de Staatscourant gepubliceerd.
Dat de aanloop allesbehalve soepel is verlopen is ook minister Piet Adema van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) niet ontgaan. "De late afronding van het NSP zorgt voor een beperkte tijd in de voorbereiding naar deze transitie die het GLB beoogt", schrijft Adema in een kamerbrief van 14 november. "Ik besef me dat hierdoor onzekerheid en zorg bij boeren en collectieven ontstaat. Er zijn mogelijk reeds wintergewassen ingezaaid en bestellingen voor pootgoed geplaatst. Daarom wil ik voor dit nieuwe stelsel het jaar 2023 zien als leerperiode. Waar het kan wil ik meedenken met de boeren en oplossingen zoeken ingeval de aanpassingen in het GLB-stelsel of de late voorbereiding erop voor problemen zorgt. Ik streef hierbij naar maximale flexibiliteit."
Verdienmodel
Dat de minister flexibiliteit nastreeft en mee wil denken met de sector is lovenswaardig. Waar de minister, maar ook de RVO, aan voorbij dreigen te gaan is dat de huidige regels voor mensen buiten het ministerie bijna niet meer te volgen zijn. Conditionaliteiten, eco-activiteiten met punten en drempelwaardes en eco-premies brons, zilver en goud, je moet je er heel goed in verdiepen, wil je er iets van begrijpen. Er is een simulatietool voor het nieuwe GLB zodat boeren vast kunnen zien hoe het voor het eigen bedrijf uitpakt. Hiervan zijn de mogelijkheden erg beperkt. Een verbeterde versie komt pas op zijn vroegst in februari online. Ook de webinars die RVO de afgelopen maanden organiseerde gaven weinig antwoorden op praktische vragen. "Dat moet nog nader uitgewerkt worden", of woorden van gelijke strekking kwamen nogal eens voorbij. Zelfs adviseurs, al dan niet van grotere organisaties, lijken nog niet helder te hebben hoe (delen van) het nieuwe beleid moeten worden geïnterpreteerd. Voor de gewone (hoogopgeleide) boer dreigt het een crime te worden om in de eerste plaats aan de regeltjes te voldoen en dat vervolgens ook nog eens correct aan de RVO door te geven. Perspectief en een verdienmodel voor de boer schetsen is een moeilijk verhaal bij LNV. Met een (extra) verdienmodel voor adviseurs lijkt het ministerie veel minder moeite te hebben gezien het complexe systeem met nog erg veel open eindjes dat nu over de sector wordt uitgestort.
Jurphaas Lugtenburg
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
