Achtergrond Stikstof
Rapport Remkes: inkoppers en ook uitvoeringsvragen
Johan Remkes heeft met zijn rapport 'Wat kan wel' gelijk bij de presentatie al een paar inkoppers gescoord. Minister Christianne van der Wal van Stikstofbeleid zegde toe haar gewraakte kaartje in te trekken en de kersverse minister van LNV Piet Adema, lijkt wel oren te hebben naar de inrichting van een organisatie die kan schuiven met landbouwgrond en bedrijven.
Over het laatste moet het kabinet nog wel beslissen. Dat geldt ook in het algemeen voor de aanbevelingen in het nieuwe rapport van Remkes. Op 14 oktober stelt het kabinet een standpunt vast. Het staat niet bij voorbaat vast dat alle aanbevelingen dan worden aangenomen, want – zo stelde Remkes een beetje zuur vast – dat gebeurde ook niet met de aanbevelingen uit zijn eerdere rapport uit 2020. Was dat wel gebeurd, dan was de situatie minder uit de hand gelopen op gebied van stikstof dan nu het geval is, zo zei hij.
Maar ook Remkes zelf heeft bijgeleerd, schrijft hij. Hij is vooral onder de indruk gekomen van hoe diep de stikstofvoorstellen en kreten van de afgelopen jaren er hebben ingehakt bij veel boeren. Daarom sprak hij in het bijzonder ook D66 toe, die halvering van de veestapel volgens hem tot een soort geloofsuiting heeft verheven, en dat bij een partij die zegt niets te hebben met religieuze uitingen.
Belofte PAS-melders inlossen
Remkes gaf aan dat zijn rapport niet alleen bedoeld is om helderheid te brengen, maar ook om te werken aan herstel van vertrouwen. Daarom wil hij als een van de belangrijkste aanpassingen in het kabinetsbeleid een oplossing voor de problematiek van de PAS-melders en zogenoemde interimmers. Zij moeten met voorrang profiteren van de stikstofruimte die vrijkomt door opkoop of beëindiging van piekbelasters, vindt hij. Het gaat om de inlossing van een soort ereschuld. Eerdere kabinetten beloofden deze groep te helpen, maar deden het niet, constateert hij. Dat moet rechtgezet.
Dit levert bij de meeste boerenorganisaties lof op, maar dat Remkes daarvoor en ten behoeve van de bouwsector binnen een jaar maar liefst 600 piekbelasters wil wegnemen, dat is iets waar de meeste landbouworganisaties door overrompeld zijn. "Een duveltje uit een doosje", zo noemde LTO-directeur Hans van den Heuvel het. Remkes wil deze groep bedrijven binnen een jaar 'uit de lucht' halen, uiteindelijk zelfs via onteigening, al wilde Remkes dat woord niet uitspreken. Volgens hem zijn er eerst nog veel andere opties, zoals verplaatsing of omschakeling. In zijn visie kan de overheid daar zelfs financieel aan meewerken.
Remkes wil onteigening niet noemen
Ook al bracht Remkes het zo voorzichtig mogelijk, dwang bij beëindiging blijft voor veel boeren een onbespreekbaar iets. De Farmers Defense Force (FDF) noemde dat dus direct onacceptabel, maar ook LTO Nederland vraagt zich af of 600 piekbelasters weg in een jaar tijd wel haalbaar is, ook vanwege juridische problemen. Ook op andere gebieden zijn er uitvoeringsvragen. Remkes meent evenwel dat waar een wil is om een probleem op te lossen, dat probleem ook echt kan worden opgelost.
Zijn plan om het kaartje van Van der Wal te vervangen door een systeem met kleurzones – waarin meer of minder mag voor de landbouw – stuit op veel vragen en zorg. Remkes verzekert dat er wat hem betreft een goede toekomst blijft voor de landbouw in Nederland, ook voor de echte productielandbouw. Toch blijft er bij veel boerenorganisaties zorg of er wel echt genoeg pure landbouwgebieden overblijven, en of die gebieden niet van bovenaf worden aangewezen, maar in overleg met de boeren zelf.
Van confrontatie naar verzoening
Na de publicatie van het rapport Remkes nummer twee blijft het lobbyen voor meer ruimte doorgaan vanuit de landbouworganisaties. De meeste van deze organisaties zien positieve elementen in het rapport, maar niet genoeg. Toch voelen ze zich gesteund door de andere toon, zeker ten opzichte van de uitspraken van stikstofminister Van der Wal. Waar zij confronterend en onwrikbaar overkwam, is Remkes verzoenender en toegeeflijker.
Opvallend was ook dat hij het rapport na de presentatie aanduidde als een welkomstgeschenk aan landbouwminister Adema, mede vanwege het perspectief dat Remkes al probeert te scheppen. De ook aanwezige Van der Wal werd daarbij ongenoemd gelaten.
Vrucht van het rapport moet volgens Remkes niet alleen meer begrip en een bredere kijk dan alleen op stikstof zijn, maar ook een langjarig en stabieler beleid, liefst vastgelegd in een soort landbouwakkoord.
Klaas van der Horst
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
