Agro-bedrijven, handelaren en supermarkten kunnen vaak meer afspraken maken over productie en verkoop van duurzame producten dan ze denken. Samenwerking tussen landbouwers én samenwerking in de keten van boer tot bord op het gebied van duurzaamheid is een stimulans voor de noodzakelijke veranderingen in de landbouwsector, erkent ook de Autoriteit Consument & Markt (ACM).
De toezichthouder heeft de laatste jaren veel vragen gekregen vanuit de agro-wereld over wat er wel en niet mag. Ook zijn er nieuwe mogelijkheden ontstaan, onder andere door de komst van nieuwe Europese regels. Niet iedereen kent de mogelijkheden die de nieuwe regels hebben, zo signaleert de ACM. Daarom heeft de organisatie een overzicht gemaakt: 'Leidraad samenwerking landbouwers'.
Martijn Snoep, bestuursvoorzitter van de ACM: "Ik zie soms terughoudendheid bij bijvoorbeeld supermarkten om afspraken te maken die bijdragen aan veranderingen die noodzakelijk zijn voor een duurzame landbouwsector. Samenwerking in de keten én samenwerking tussen landbouwers om de duurzame ontwikkeling mogelijk te maken, is vaak niet in strijd met de concurrentieregels."
Boeren en tuinders kunnen op verschillende manieren samenwerken zonder de concurrentieregels te overtreden. Zo kunnen ze ook hun onderhandelingspositie richting verwerkers, groothandels of supermarkten versterken. In Europa zijn er voor de landbouw belangrijke uitzonderingen op de concurrentieregels, waardoor er meer samengewerkt kan worden in vergelijking met andere sectoren, vooral op gebied van duurzaamheid.
Noodzaak en bovenwettelijke kwaliteit
Landbouwers of ketenpartijen die gaan samenwerken om duurzame doelen te halen, moeten aantonen dat de afspraken noodzakelijk zijn om het duurzame doel te halen. Een andere belangrijke voorwaarde is dat de samenwerking leidt tot een hogere duurzaamheidsnorm dan wettelijk is voorgeschreven, zoals op het gebied van milieu of dierenwelzijn. De afspraken mogen ook leiden tot een samen afgesproken verkoopprijs of productieafspraken. Dit soort afspraken kunnen in de hele keten 'van boer tot bord' met de boer worden gemaakt. Op die manier kunnen boeren beloond worden voor hun duurzame productie.
Producentenorganisatie
De Europese regels maken het mogelijk dat ook landbouwers zonder duurzaamheidsdoel, vergaand kunnen samenwerken bij productie en verkoop van landbouwproducten. Dat kan bijvoorbeeld in een producentenorganisatie. Dat betekent dat landbouwers die hetzelfde product maken, zich verenigen voor de productie en verkoop van dat product. Producentenorganisaties bestaan nu al; in de tuinbouw is er een tiental van. Ook andere sectoren kunnen van deze vorm gebruikmaken.
Een andere vorm van samenwerking is via een brancheorganisatie. Hier mogen deelnemers in een keten – van producent tot winkel – samenwerken. Dat kan bijvoorbeeld leiden tot een efficiënte productieketen of voordelen door gezamenlijk kennis over de markt te delen.
Toezicht oneerlijke praktijken
De ACM heeft speciale aandacht voor de landbouwsector. De toezichthouder heeft de afgelopen jaren de markt voor verschillende landbouwproducten nauwkeurig bekeken in de 'Agro-nutri-monitor'. In oktober komt de nieuwste monitor uit. Daarnaast geeft de ACM voorlichting over de mogelijkheden voor samenwerking om de onderhandelingspositie van landbouwers te versterken. De ACM houdt ook toezicht op het verbod op oneerlijke handelspraktijken in de landbouwsector.