Het verlies van de derogatie voor de Nederlandse landbouw is nog niet officieel bekendgemaakt, maar hangt volgens tal van bronnen heel dicht boven de markt. Komt het zo ver, dan betekent dat niet vanzelfsprekend een verlaging van emissies of winst voor natuur en milieu. Wel geeft het nog meer druk op de landbouw.
Dit laatste benoemt ook minister Henk Staghouwer van LNV in een brief aan de Tweede Kamer. Boeren gaan meer grasland scheuren, wat extra stikstofemissies veroorzaakt. Op een deel van die grond wordt extra maïs geteeld, wat vooral landschappelijke minder fijn wordt gevonden. Ook moet door verlies van mestplaatsingsruimte meer mest worden afgevoerd en extra kunstmest worden gebruikt.
'Kringloopballetje' niet ingekopt
Opmerkelijk genoeg kopt de minister het 'kringloopballetje' dan niet in: wie meer bedrijfseigen mest gebruikt en niet van alles aan- en afvoert, is immers een betere kringloopboer dan degene die het anders doet. Maar kennelijk wordt bij kringlopen toch eerder aan voedsel en voer gedacht dan aan mest.
In Brussel leeft het eveneens eenzijdig., anders was ook al lang toestemming gegeven om meer dierlijke mest te mogen gebruiken en minder kunstmest. Out of the box-denken is kennelijk erg moeilijk. Het schimmige Nitraatcomité in Brussel is blijkens het verslag ook maar in één ding geïnteresseerd: minder mest in de bodem. Het is vermoedelijk ook vooral in dit verband dat het geïnteresseerd is in de voortgang van de Nederlandse opkoopregeling in de varkenshouderij.
Gezien de toon van het verslag, moet Nederland geen hoge verwachtingen koesteren over een nieuwe derogatie. Wat Staghouwer in de boven vermelde brief ook al aangeeft. De meeste landbouworganisaties houden daar alvast rekening mee.
Toestemming om af te wijken
En anders dan bij het nu aangekondigde Nederlandse stikstofbeleid, valt er tegen het verlies van de derogatie niet heel veel te doen. Een derogatie geeft een EU-lidstaat toestemming om af te wijken van een Europese richtlijn, die al jaren stevig verankerd lijkt. Dat is iets anders dan moeten voldoen aan beleidsvoornemens, die nog geen wet zijn en die vaak ook nog zwak beargumenteerd lijken.
Als Nederland inderdaad de derogatie kwijt raakt, zal dat bijna zeker toch niet ineens zijn. De meesten die enigszins in het dossier zitten, gaan ervan uit dat er een gefaseerd en geregionaliseerd beleid zal komen, afhankelijk van de grondsoort - om al te grote schokeffecten te voorkomen. Zo'n overgangsfase van enkele jaren zal dan eindigen in definitief verlies van derogatie, is de verwachting.