Interview Lubbert van Dellen
'Van der Wal organiseert haar eigen tegenstand'
Een week nadat de ministers Christianne van der Wal (VVD) en Henk Staghouwer (ChristenUnie) hun stikstof- en perspectiefplannen bekendmaakten, kan wel alvast een eerste tussenbalans worden opgemaakt, constateert Lubbert van Dellen, senior agrarisch adviseur bij Flynth.
Vorige week gaf hij een eerste indruk, inmiddels heeft hij een nauwkeuriger overzicht. Wat volgens Van Dellen als een paal boven water staat, is dat Van der Wal in psychologisch opzicht een flinke misrekening heeft gemaakt. Door de manier waarop ze haar plannen heeft gelanceerd, heeft ze haar eigen verzet georganiseerd en dat op een massieve manier.
Provincies zien kleurplaat
Van Dellen: "Ik had verwacht dat Van der Wal haar brief in ieder geval zou afstemmen met de provincies, die moeten zorgen voor de uitvoering. Die afstemming bleek er totaal niet te zijn geweest. Alle vijf provincies waar het eigenlijk moet gebeuren qua stikstofaanpak reageerden compleet verbijsterd. De meegestuurde kaart werd zelfs een kleurplaat genoemd. Dat zegt voor mij nogal wat. Ook valt op dat de minister de provincies hier een half jaar voor de provinciale statenverkiezingen mee opzadelt. Dat past de provinciale politici totaal niet."
"Nog een observatie is dat er nog helemaal niets bekend is over voorgenomen maatregelen om het beleid handen en voeten te geven. Je zou verwachten dat er in ieder geval de generieke maatregelen zijn uitgewerkt voor die gebieden waar 12% emissiereductie moet worden gerealiseerd. En dat er iets zou worden gezegd over technische maatregelen die veehouders kunnen treffen. Alleen dan kunnen provincie en ook de agro-ondernemer zaken concretiseren. Maar niets daarvan."
Voor de bescherming van kwetsbare gebieden wordt veel opgehangen aan de Kritische Depositiewaarde (KDW). Waarom?
"Dat vind ik een bijzondere, temeer omdat aan de formatietafel is gezegd dat dit juist niet zo zou zijn. Waarom zijn ze daar toch weer van teruggekomen? Ik heb daar geen verklaring voor."
'Ik zie ook andere, moeilijk verklaarbare zaken. Zo wordt gewerkt met een landelijk emissiebeleid. Deze emissies moeten terug. In het NLPG-programma wordt gesproken over beperking van de emissies in kilotonnen ammoniak, maar op lokaal niveau worden bedrijven afgerekend op de depositie op natuurgebieden, uitgedrukt in mollen. Daar klopt iets niet."
U hebt een aantal punten van kritiek en zwakheden in de plannen genoemd. Zijn er ook sterke punten te noemen?
"Het is wel de eerste keer dat er nu een concreet stappenplan ligt."
De lijst met sterke punten is niet heel lang…
"Er zijn vooral veel vragen. Het kabinet wil heel veel – niet alleen stikstof aanpakken, maar ook andere zaken, zoals water, klimaat en zelfs gebruik van gewasbeschermingsmiddelen en diergezondheid – tot nog toe vooral bij de landbouw, maar dat allemaal in een heel kort tijdbestek. In juni 2023 moet het nieuwe beleid van kracht worden, in acht jaar tijd moet het zijn uitgevoerd. Maar het draagvlak mist."
De minister zal toch wel een bepaalde categorie boeren kunnen overhalen om mee te doen?
"Ze zal een aantal beëindigers kunnen overhalen om haar aanbod te accepteren, vooral in die gebieden waar door al bestaande beperkingen geen andere kopers meer op de markt zijn. Sinds oktober vorig jaar is agrarisch onroerend goed dichtbij natuur al goedkoper geworden, en zien we in de reguliere open landbouwgebieden juist een forse stijging. Ze zal ook een deel van de beoogde stoppers niet kunnen overhalen vanwege de brede weerstand die ze nu heeft georganiseerd. In de regeling voor opkoop van stallen zit overigens ook nog een vervelend punt voor aspirant-verkopers. De opkoopregeling voor stallen - ook voor degene die willen verplaatsen - kijkt naar vierkante meters en de leeftijd van de stal Dat laatste is vooral vervelend voor degenen die een oudere stal tussentijds hebben gemoderniseerd. Maar mogelijk wijzigt de minister dit nog in de definitieve regeling"
Wat verwacht u dat er per saldo zal gebeuren?
"Stel dat de minister in Den Haag haar zin krijgt, dan volgt daarna toch een veel langere periode van onzekerheid dan gewenst. De provincies doen voorlopig even niets, ook vanwege de Statenverkiezingen. Verder is het wachten op duidelijkheid over generieke maatregelen en technische oplossingen (innovatie). Ondertussen bestaat de kans dat een nieuwe discussie oplaait over de gestelde doelen en manieren om daaraan te voldoen."
"Mogelijk komt er een afzwakking van het doelenbeleid voor landbouw, en wordt beleid voor industrie en mobiliteit verder verhelded met vooral meer ruimte voor innovatie en technische maatregelen. Zonder dat het woningbouw verder hoeft te vertragen. Maar daarvoor heeft de agrarische sector wel alle steun nodig van het platteland om Den Haag - Randstedelijke politiek - duidelijk te maken dat dit eenzijdig is, want zo zie ik het."
"De minister zet in op 30% minder vee. Ze zegt niets over de ontwikkeling van het aantal bedrijven en gezinsinkomens. Door natuurlijk verloop komen er al 20% tot 25% minder bedrijven over tien jaar. Als dit kabinetsbeleid er nog overheen komt, wordt dit versneld, en kan het aantal bedrijven wel met 30% tot 50% afnemen. Of dit werkelijk gebeurt, zal het verschil zijn tussen hoe heet de soep wordt opgediend en vervolgens gegeten. Provinciale verkiezingen zouden maar zo een afkoeling kunnen geven"
Klaas van der Horst
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.