De Franse presidentskandidaten Emmanuel Macron en Marine Le Pen staan op veel vlakken lijnrecht tegenover elkaar, qua landbouwbeleid zijn ze opvallend gelijkgestemd. Beiden willen ze sleutelen aan het toekomstig Europees Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) in het kader van de voedselzekerheid. Le Pen ziet de Brusselse regels het liefst helemaal verdwijnen, net als de handelsverdragen.
Zittend president Emmanuel Macron oogst lof bij een deel van de boeren in Frankrijk ten aanzien van zijn landbouwbeleid. In Brussel heeft hij zich hard gemaakt voor een werkbaar GLB. Recent kwam de president meermaals in het nieuws toen hij het onderwerp voedselzekerheid aankaartte. Dat is ook nu een speerpunt in zijn campagne. De Farm-to-Fork-strategie in het nieuwe GLB – dat 1 januari 2023 in moet gaan – zorgt voor een productiedaling van 13%. Dat cijfer staat centraal in zowel de betogen van Macron als Le Pen. Juist in deze tijd met een torenhoge (voedsel)inflatie is dat ongewenst.
Egalim 2 wetgeving
Er zijn meer agrarische overwinningen waar Macron op kan bouwen. Zo is er de Egalim 2 wetgeving die onder zijn auspiciën werd uitgerold in de sector. In deze wet is onder andere opgenomen dat afnemers van agrarische producten, waaronder retailers, geen verliesgevende contracten mogen aanbieden aan boeren. In landbouwland Frankrijk, met 26,7 miljoen hectare (50% van het totale grondgebied), is de agrarische sector een hot item. Zeker in verkiezingstijd. In aanloop naar de verkiezingen kon de sector dan ook op flink wat complimentjes van Macron rekenen. Bijvoorbeeld voor hun optreden tijdens de coronacrisis.
Toen Macron in 2017 begon als president sloeg Frankrijk juist een groenere weg in. Eén gericht op minder gebruik van gewasbescherming, kunstmest en meer biologische landbouw. Bijvoorbeeld door direct glyfosaat te verbieden. Daar was de Egalim 2-wet uiteindelijk grotendeels op gericht. Frankrijk moest het groenste jongetje van de klas worden in Europa. Juist die groene strategie wordt nu de rug toegekeerd als het aan Macron, maar ook Le Pen, ligt. Voedselzekerheid is nu het belangrijkste argument.
Macron is in gesprek met de Europese Commissie om de eisen van het nieuwe GLB: 20% minder mestgebruik en een kwart biologisch in 2030 te verlagen. Volgens hem kan de EU het zich niet veroorloven om in een situatie van oorlog minder voedsel te produceren. Dat de voedselproductie dit jaar wordt opgeschaald is wel duidelijk. Zo komt er 300.000 hectare grond vrij om te betelen die anders meetelt voor de vergroeningseisen binnen het huidig GLB.
'Gevolgen Farm-to-Fork catastrofaal'
De extreemrechtse presidentskandidaat Marine Le Pen gaat nog een stap verder. Zij noemt de mogelijke gevolgen van de Farm-to-Fork-strategie, ontwikkeld onder leiding van eurocommissaris Frans Timmermans, 'catastrofaal' en 'een bedreiging voor de voedselsoevereiniteit van de EU lidstaten'. Het nieuwe GLB volledig aan de kant schuiven doet ze echter niet. Een positief punt is volgens haar dat landen vanaf volgend jaar weer meer zeggenschap krijgen over de landbouwwetten in hun land. De extreemrechtse kandidaten schermen met het feit dat Frankrijk is afgezakt van de grootste EU-landbouwexporteur naar plek 3 – na Duitsland en Nederland. In een gevoel van nationale trots moet die titel in ere worden hersteld.
Waar Macron en Le Pen tegenover elkaar staan is het gebruik van vrijhandelsverdragen. Bijvoorbeeld Mercosur (met Zuid-Amerika) en CETA (met Canada). Le Pen wil dat de landbouw buiten deze verdragen wordt gehouden. Iets wat overigens overal in Europa vaker wordt genoemd. Hoe kan bijvoorbeeld een winstgevende eiwitteelt worden opgezet wanneer de EU goedkope soja uit Zuid-Amerika kan invoeren? Die mening is onder andere ook de Nederlandse Akkerbouw Vakbond toebedeeld. Eric Zemmour, een andere extreemrechtse kandidaat, is van mening dat producten die in Frankrijk niet geteeld mogen worden – bijvoorbeeld omdat ze gmo-veredeld zijn – ook niet geïmporteerd mogen worden. Le Pen zegt alleen dat het land van herkomst gemeld moet worden.
Zwak groen tegengeluid
Is er dan helemaal geen 'groen' tegengeluid meer te horen in Frankrijk? Zeker wel, maar het is een achterhoedegevecht. De linkse kandidaten Jean-Luc Mélenchon en Yannick Jadot zijn felle verdedigers van het nieuwe GLB. Belonen op basis van prestatie, geen hectaresteun en meer geld voor kleine en middelgrote familiebedrijven. Jadot voegt daar aan toe dat het aantal dieren moet worden verlaagd en verspreid over kleinere bedrijven. Toch zijn ook zij van mening dat de import van (voer)grondstoffen negatief is voor de Franse landbouw.
Ze zijn ambitieus als het gaat om doelstellingen voor de biologische landbouw. Beiden willen een volledig verbod op gewasbeschermingsmiddelen in 2030. Dit in tegenstelling tot de 50% reductie die het Europees beleid ambieert. De kans dat hun ambities worden uitgevoerd is niet heel groot. Mélenchon behaalde afgelopen weekend 22% van de stemmen. Daarmee is het nog een kanshebber. Jadot kwam niet verder dan 4,6%. Macron staat met 27,6% bovenaan, gevolgd door Le Pen met 23,4%.