Nieuws Stikstof
'Boeren die willen stoppen, blijven op handen zitten'
Je laten uitkopen, moet 'woest aantrekkelijk' worden. Die uitspraak heeft Christianne van der Wal, minister voor Natuur en Stikstof, niet alleen veel kritiek opgeleverd (omdat het in dit verband ongepast is), ook heeft het ervoor gezorgd dat boeren die zich willen laten uitkopen even afwachten wat dat 'woest aantrekkelijke voorstel' dan wordt.
Gisteravond (6 april) debatteerde de landbouwwoordvoerders in de Tweede Kamer met ministers Van der Wal en Henk Staghouwer (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) over het stikstofbeleid. Van der Wal gaf aan dat in de bestaande maatregel 'gerichte aankoop' nu aan de tweede tranche gewerkt wordt, waarbij al met zestig piekbelasters wordt onderhandeld.
Kamerlid Laura Bromet (GroenLinks) merkt op dat boeren in de wachtstand zijn gegaan na de uitspraken over het aantrekkelijker maken van opkopen. Van der Wal: "Ik krijg die signalen ook. Sommigen zeggen: 'Ik ga kijken wat het betekent'. Toch heb ik die keuze bewust gemaakt: als je belemmeringen niet wegneemt, komt iemand die wil stoppen niet in beweging. Ik constateer dat het overgrote deel überhaupt afwacht. Ik zie dat veel boeren die willen stoppen op hun handen blijven zitten, zou ik ook doen. Het moet duidelijk zijn: hoe ziet het eruit. Ik ben ervan overtuigd dat het wiel dan gaat draaien."
De kritiek dat Van der Wal niet beseft wat het voor ondernemers betekent als hij/zij een bedrijf dat al generaties in de familie zit moeten verkopen, pareert ze: "Ik besef heel goed dat het besluit om te stoppen verschrikkelijk is, ook als het vrijwillig is. Ik neem het serieus." Voor een aantrekkelijkere opkoop gaat de minister in gesprek over fiscaliteit. Nu gaat er bij een opkoopregeling veel naar de belasting. Wanneer er duidelijkheid komt over de belastingregeling kan Van der Wal niet zeggen.
Roodgekleurde gebieden
Uiterlijk volgende maand neemt ze een besluit over richtinggevende doelen die aan de provincies worden meegegeven. Minister Van der Wal omschrijft de gebiedsprocessen als een puzzel die per gebied gelegd moet worden. Op dit moment worden er quickscans gemaakt van natuurdoelanalyses. Die worden volgende maand gedeeld. Die scan toont gebieden die rood, oranje, et cetera kleuren. In de rode gebieden is meer snelheid nodig, volgens Van der Wal. "Die puzzel leggen, moet je in het gebied doen. Per gebied is het op een andere datum duidelijk. De deadline is 1 juli 2023, maar dat betekent niet dat we dan een stapel op het bureau krijgen. Ik wil de roodgekleurde gebieden naar voren halen."
Ze vult aan: "De deadline is strakker en steviger in de rode gebieden en vrijblijvend waar het kan. Onteigenen is de laatste stap." Iedereen wordt - ongeacht de juridische status - meegenomen in de gebiedsprocessen, dus ook PAS-melders, stelt de minister. Iedereen zit bij deze gebiedsprocessen gelijkwaardig aan tafel, belooft minister. Roelof Bisschop (SGP) wil graag weten wat dat betekent. Van der Wal: "Iedereen zit aan tafel, iedereen kleurt mee aan het gebied."
Onteigening
Onteigening komt pas na 1 juli 2023 aan de orde. Een onteigeningsproces duurt volgens Van der Wal drie tot vijf jaar. "Dat is juist de reden voor inzet op vrijwilligheid: dat het meer snelheid oplevert, en rechtvaardiger is voor de boeren." Hoeveel boeren wegmoeten, kan de bewindsvrouw niet zeggen. Uiterlijk 1 juli 2023 heeft zij daar meer zicht op. Dan is ook meer duidelijk over hoeveel landbouwgrond uit productie wordt genomen. Van der Wal benadrukt in dat kader dat 'de Grondbank er alleen is voor het vergemakkelijken van de transitie, niet om grond een andere functie te geven'. De vraag van Thom van Campen (VVD) of grond ook behouden kan worden als een bedrijf opgekocht wordt, kan Van der Wal niet goed beantwoorden, dat hangt volgens haar van het gebied en de situatie daar af.
Staghouwer beloofde in zijn bijdrage om zich persoonlijk in Brussel hard te maken voor toelating van groene gewasbeschermingsmiddelen. "Het is belangrijk dat er voldoende alternatieven zijn. Het kan niet zo zijn dat er op onderdelen niet geboerd kan worden, omdat er geen goede middelen voor zijn."
Derogatie ongelofelijk lastig proces
Wat ook in Brussel speelt - het verkrijgen van derogatie is een ongelofelijk lastig proces -, gaf Staghouwer aan. Op het verzoek van Caroline van der Plas (BBB) of de minister in Brussel het aanpassen van de gebruiksnorm wil voorstellen, zegt hij: "Vragen om aanpassing van de nitraatrichtlijn gaat niet helpen bij gesprekken. Ik moet ongelofelijk mijn best doen de gesprekken gaande te houden. Het probleem is dat we een heel lastig gesprek hebben met Brussel - gelukkig is zo dat weer in gesprek zijn - ik acht het op dit moment niet verstandig."
Staghouwer wil graag naar doelvoorschriften en niet alleen regels, ook in de gebiedsgerichte aanpak. Zowel Van Campen als Kamerlid Tjeerd de Groot (D66) vroegen tevergeefs aan welke doelvoorschriften de minister denkt. Dit moet de minister nader toelichten in een brief die Staghouwer eind mei of begin juni naar de Kamer wil sturen. Daarin wordt het toekomstperspectief voor de landbouw geschetst. Wel zij hij daarover dat het voor jonge boeren ongelofelijk belangrijk is dat er perspectief wordt geboden en dat daar in de gebiedsgerichte aanpak veel aandacht aan besteed wordt.
Linda van Eekeres
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
