De extreem hectische situatie op de gronstoffenmarkt blijft de gemoederen in de grondstoffen- en mengvoerhandel bezighouden. De ongerustheid is groot, over het prijsniveau maar ook zeker over de beschikbaarheid van grondstoffen in met name Zuid-Europa. Zo noemt Henk Flipsen, directeur van Nevedi, de situatie 'zeer zorgelijk'. De politiek moet snel in actie komen melden ook andere ingewijden.
De forse prijsstijgingen op de markt voor grondstoffen zijn een flinke aanslag op bedrijven in de keten. De prijsverhogingen zijn zo fors, en gaan zo snel dat deze ook zo snel als mogelijk moeten worden doorberekend in de keten. Dat betekent dat de verkoopprijzen in de supermarkten omhoog moeten. "Anders gaan er heel snel bedrijven omvallen. In landen in Zuid-Europa is een tekort aan grondstoffen voor veevoer inmiddels een realistisch scenario", aldus Flipsen.
Urgente situatie, met name in Zuid-Europa
Flipsen vindt de ontstane situatie 'niet zorgelijk, maar zeer zorgelijk.' Hij geeft aan dat de vraagstukken veel breder en groter zijn dan enkel de vraag of bepaalde ketenspecifieke grondstoffen voor bijvoorbeeld bio- en non-GMO voeders nog wel geleverd kunnen worden. De extreme prijsstijgingen stellen de hele keten voor een enorme opgave. "Een zware last. Het vraagt van alle schakels in de keten een grote investering om de gestegen kosten in eerste instantie zelf te dragen. Dit kan maar voor een heel korte periode."
Naast de ongerustheid over de prijsvorming geeft Flipsen aan dat ook de leveringszekerheid van grondstoffen in Zuid-Europese landen snel in gevaar zal komen. Van voerpartijen uit deze regio ontvangt hij daarover verontrustende geluiden. "De veehouderij sectoren zijn in Zuid-Europa nog veel meer afhankelijk van de invoer van grondstoffen, ook vanuit Oekraïne. Zeker voor partijen daar moeten er op Europees niveau zeer snel maatregelen worden genomen voor versoepelingen rondom bijvoorbeeld in te voeren mais uit Zuid-Amerika. Bepaalde GMO gewassen mogen wij hier nu niet importeren, hier moeten tijdelijk versoepelingen voor komen. In deze regio wordt links en rechts al rekening gehouden met het feit dat er mogelijk niet meer voldoende voer voor vee is."
Flipsen voegt hieraan toe dat de Nederlandse veehouderij een iets gunstigere positie heeft omdat er hier relatief veel reststromen uit de voedingsindustrie worden gebruikt. Dit maakt het probleem hier minder acuut. Bovendien komt in ons land een groter deel van de ingevoerde grondstoffen uit andere landen dan Oekraïne in vergelijking met bijvoorbeeld Spanje.
Gisteren (woensdag 9 maart) deed de voorzitter van de Spaanse brancheorganisatie de urgente oproep aan de Europese Unie om nog deze week de importeisen voor grondstoffen, met name maïs, direct te versoepelen. Hij gaf aan dat Spanje nog voor slechts vier weken maïs in voorraad heeft. Als er geen actie komt zal het land snel moeten beginnen met het slachten van veestapels, met name vleeskuikens.
Naast het versoepelen van regels rondom de import moet het aanwenden van grondstoffen voor biomassacentrales volgens Flipsen snel heroverwogen worden. "Politici moeten zichzelf de vraag stellen: willen we genoeg grondstoffen hebben voor food en feed? Dan zijn keuzes noodzakelijk." Het probleem is volgens Flipsen dusdanig groot dat he niet enkel gaat om zekerheid van feed voor dieren, maar ook over onze eigen voedselzekerheid.
Bijmengen gangbare grondstoffen in bio- en non-GMO samenstellingen
Naast de algehele krapte aan grondstoffen zorgt de aanvoer van voeders voor ketens met specifieke eisen zoals biologisch en non-GMO wel degelijk voor hoofdbrekens bij inkopers van mengvoerbedrijven, zeker op de middellange termijn. De sleutel voor een oplossing ligt ook hier bij de politiek.
Navraag bij partijen in de sector leert dat de markt voor biologische grondstoffen al langere tijd zeer krap is. De huidige hectiek en onzekerheid doet de situatie geen goed. Een woordvoerder van een grote mengvoerproducent meldt: "De groei van de biologische veehouderij, met name in melkvee, gaat veel sneller dan de groei van het biologische akkerbouwareaal. Dit was eigenlijk al een probleem voor het conflict in Oekraïne."
Hoewel vanuit de Zwarte Zee-regio volgens verschillende inkopers niet extreem veel biologische grondstoffen worden ingevoerd is markt recent wel verder op scherp gesteld. "Alleen al de onzekerheid over de vraag of er voldoende grondstoffen zullen zijn dit jaar zorgt voor een vraag- en prijsopdrijvend effect. Dit maakt de balans in het aanbod van en de vraag naar bio-grondstoffen nog meer gespannen." Het probleem staat op de politieke agenda en verwacht wordt dat er vrij snel een besluit kan worden genomen om tijdelijk reguliere grondstoffen bij de bio-rantsoenen in te rekenen.
Voor non-GMO voeders heeft de huidige oorlogssituatie een grotere impact. Oekraïne is een grote leverancier van non-GMO maïs en tarwe. Hoewel partijen voor de komende periode (tot één a twee maanden vooruit) veelal de inkoop vast hebben liggen en geen problemen verwachten, zal de periode erna zeer onzeker zijn. "Het is allereerst de vraag hoeveel er nog van de oude oogst verscheept gaat worden en daarnaast de vraag hoe groot het areaal en de productie in Oekraïne gaat worden", meldt de eerdergenoemde woordvoerder. Het lijkt waarschijnlijk dat er een tekort gaat ontstaan aan non-GMO grondstoffen en ook hier zal de politiek er op tijd voor moeten zorgen dat er voor de korte termijn ontheffingen komen om reguliere voeders bij de samenstellingen in te rekenen.