De gasmarkt komt enigszins tot bedaren na een zeer hectische start van de week. Voor deze winter zijn de huidige voorraden in de EU toereikend. Rusland blijft de belangrijkste leverancier met de huidige ernstig verstoorde verhoudingen is dat iets waar de Europese leiders zo snel mogelijk van af willen.
De gasprijs op de TTF-termijnmarkt bereikte maandag 7 maart een nog niet eerder vertoond niveau. Tijdens de handelsdag werd een prijs van €345 per MWh gerealiseerd. De dag sloot wel beduidend lager, op €227,20 per MWh. Ter vergelijking: vorig jaar stond de prijs op dezelfde dag op €16,15 per MWh. Daarmee was gas even veertien keer zo duur als één jaar eerder. Inmiddels is de koers flink gedaald, tot €154,44 per MWh. Dat is nog altijd een stijging van circa 800% ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar.
De extreme prijsstijging wordt vooral veroorzaakt door de op handen zijnde sancties, waarbij mogelijk een (gedeeltelijk) verbod op import van Russisch gas wordt ingevoerd. Daarbij kondigen de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk aan niet langer energie uit Rusland te importeren. De Verenigde Staten kunne deze stap makkelijker zetten dan de Europese Unie. Het land beschikt nu eenmaal over omvangrijke eigen olie- en gasbronnen. Rusland is weliswaar een belangrijke leverancier van gas en (meer nog) olie, maar de verhoudingen en mate van importafhankelijkheid verschilt nogal met de Europese Unie.
Energie(on)afhankelijk
De Europese Unie zit in een lastig parket door afhankelijkheid van Rusland. Afgelopen weken zijn grote hoeveelheden LNG op de wereldmarkt gekocht en dat werpt zijn vruchten af. Ursula von der Leyen maakte dinsdag 8 maart bekend dat er genoeg gas is voor de rest van deze winter. Voor de langere termijn zijn de problemen niet opgelost. De gasvoorraden moeten komende maanden aangevuld worden om volgende winter genoeg gas voorhanden te hebben. De Europese Commissie bereidt daarom wetgeving voor waarin staat dat de opslagen ten minste 90% gevuld moeten zijn op 1 oktober van elk jaar. Dat is een eerste stap om prijsstijgingen zoals we de afgelopen tijd gezien hebben te voorkomen. Maar dit vermindert de afhankelijkheid van Russisch gas niet.
Om de energieafhankelijkheid te verminderen, wil de Europese Commissie de klimaatmaatregelen vastgelegd in 'fit for 55' naar voren halen. Het doel was in 2030 30% minder aardgas te verbruiken. Dat wil de Commissie nu in één jaar bewerkstelligen. Daartoe moet de productie van biogas en groene waterstof flink opgevoerd worden en verder moet het verbruik van fossiele brandstoffen in huizen, gebouwen, industrie en de energievoorziening fors gereduceerd worden. Daarnaast wil de Commissie de afhankelijkheid van Rusland verder afbouwen door meer LNG en aardgas van andere landen te betrekken.
Grenzen aan capaciteit
Een logische keuze is om zijn de import vanuit Noorwegen verder op te voeren. Noorwegen heeft al verschillende pijpleidingen richting Europa en op dit moment wordt gewerkt aan een extra leiding die (via Denemarken) naar Polen loopt. Deze Baltische pijpleiding moet in oktober of november klaar zijn. De minister-president van Noorwegen, Jonas Gahr Stoere, waarschuwde tijdens een bezoek aan Kopenhagen dat die extra pijpleiding niet automatische betekent dat er ook meer gas naar de Europese Unie kan worden geëxporteerd. "De Noorse bedrijven die de leidingen beheren doen alles wat ze kunnen om de maximale capaciteit te benutten. De Baltische leiding zorgt wel voor een betere spreiding richting Europa, maar betekent dus niet dat automatisch meer gas aangevoerd kan worden"