Nieuws RaboResearch
Hogere kosten voor groot deel op bordje van boer
Supermarkten zijn en blijven terughoudend in het verhogen van consumentenprijzen. De oorlog in Oekraïne zorgt voor verdere opwaartse druk op veel grondstofprijzen. Een groot deel van de kostenstijgingen dreigen voor rekening te komen van de keten: voedselproducenten en boeren. Dat blijkt uit onderzoek van RaboResearch.
"De oorlog tussen Rusland en Oekraïne raakt de Nederlandse economie hard. Afgaande op de gevechten en stevige sancties zal de handel met deze landen lang verstoord zijn. Dit heeft een negatieve impact op nagenoeg de hele Nederlandse food- en agrisector, niet alleen graan", schrijft Sebastiaan Schreijen, specialist consumer foods bij RaboResearch Food & Agribusiness. Naast graan is Oekraïne, een grote exporteur van voermaïs, zonnebloemolie en -meel en kunstmeststoffen, voornamelijk stikstof- en kalimeststoffen. Door het conflict lopen de prijzen van deze grondstoffen hard op. Door duurder veevoer en kunstmest stijgen de kosten in de veehouderij en akkerbouw de komende maanden verder.
Hogere voerkosten
Nederland haalt jaarlijks ongeveer 3,7 miljoen ton voermaïs uit Oekraïne, circa 60% van alle voermaïs die we importeren. Sinds de invasie is de prijs met 14% gestegen naar €304 per ton. "De prijs is wellicht nog overbrugbaar, de vraag is of er aanbod is. Voerkosten bepalen 60% tot 80% van de totale kosten, dus de hogere voerprijzen hebben een grote impact op varkens- en pluimveehouders. De pluimveemarkt is waarschijnlijk krap genoeg om een deel van de kosten door te belasten aan afnemers. Of varkenshouders dit ook lukt, is de vraag gezien het huidige overaanbod op de Europese markt die al voor een lagere opbrengstprijs zorgt. Voor melkveehouders geldt de prijsstijging vooral voor het krachtvoer. Minder krachtvoer bijvoeren is een mogelijkheid, maar drukt wel de melkproductie."
Ook de situatie rond kunstmest blijft onzeker, zo zijn de prijzen voor stikstofkunstmeststoffen in Nederland sinds augustus 2021 meer dan verdubbeld als gevolg van de hoge aardgasprijzen. Zolang het conflict in Oekraïne voortduurt, is de verwachting van RaboResearch dat de prijzen voor alle kunstmeststoffen op het huidige niveau blijven.
Graanprijs kan bij langdurige oorlog verdubbelen
Afgaande op de gevechten, de oorlogsretoriek en de stevige economische sancties, gaat Schreijen ervan uit dat de handel met de genoemde landen voor langere tijd verstoord is. "Met name de afhankelijkheid van (Russisch) gas weegt zwaar op onze economie en inflatieverwachtingen." Als de oorlog onverhoopt langer duurt dan zes maanden, de sancties effectief blijken en de Zwarte Zee-havens gesloten blijven, kan de graanprijs volgens Schreijen verdubbelen ten opzichte van de prijs van afgelopen januari naar €550 per ton.
"Dit omdat het de komende zomeroogst kan frustreren en daarbij duurt het op het Noordelijk halfrond nog tot de zomer van 2023 voordat een aanbodreactie voor een grotere beschikbaarheid van graan zorgt. Hogere graanprijzen kunnen daarnaast indirect bijdragen aan duurdere aardappelen en (industrie)-groente omdat deze producten om dezelfde akkerbouwgrond concurreren."
Prijzen nog niet doorbelast aan de consument
De sector kampt al sinds halverwege 2021 met een historisch ongekende kostprijsinflatie door diverse factoren, waaronder de logistieke verstoringen door de coronapandemie en personeelsschaarste. Producenten gaven in oktober aan ongeveer 10% hogere verkoopprijzen nodig te hebben om de gestegen kosten te dekken en sindsdien zijn de grondstofkosten alleen nog verder omhoog gegaan, geeft Schreijen aan. "De hogere kostenbasis van eind vorig jaar is zeker nog niet volledig doorbelast aan de consument. Verre van zelfs. Vanwege de stevige (prijs)-concurrentie in de Nederlandse markt zijn supermarkten terughoudend geweest in het verhogen van de schapprijzen."
Omdat de aanleiding voor de nieuwe ronde prijsstijgingen zo overduidelijk is, zijn supermarkten mogelijk iets toegeeflijker, verwacht RaboResearch. "Ze eisen dan wel bij leveranciers dat de prijsverhoging wordt teruggedraaid zodra de grondstofmarkten daar mogelijkheden toe geven."
Historisch gezien leiden hoge prijsstijgingen nauwelijks tot hogere supermarktomzetten, geeft RaboResearch aan. "Geconfronteerd met hogere prijzen gaan consumenten namelijk down traden naar goedkopere kanalen of goedkopere producten en in het uiterste geval wordt er minder voedsel gekocht."
Linda van Eekeres
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
