Ook op de gasmarkt is Rusland de belangrijkste stemmingmaker, al zijn er meer factoren die spelen. Onder meer door de zachte winter is de directe crisis op de markt afgewend, maar zowel op de korte als langere termijn zijn er veel factoren die een risico vormen voor de Europese gasvoorziening.
Eén week geleden, op woensdag 16 februari, sloot de TTF termijnmarkt voor gas voor het eerst sinds november onder €70 per MWh: op €69,80 per MWh. De daaropvolgende dagen klom de notering weer op, maar bleef onder de €75 per MWh. De stemming op de markt is dinsdag 22 februari omgeslagen. Ten opzichte van maandag 21 februari steeg de prijs met 10% tot €79,79 per MWh. Die stijging zet ook door, met een koers rond de €88 per MWh. Dat is de hoogste prijs van deze maand, maar nog niet zo extreem als de piek in december; toen tikte de notering even €180 per MWh aan. Een prijsstijging van ongeveer 20% in twee dagen is extreem, maar de relatief zachte winter, de extra aanvoer van Noors gas en de grote LNG-aanvoer hebben een wat dempende werking gehad.
Over de oorzaak van de prijsstijging zijn de meeste analisten het eens: de onrust in Oost-Oekraïne. Europa is in belangrijke mate afhankelijk van gas uit Rusland en er zijn grote zorgen over de leveringszekerheid wanneer er een groot militair conflict ontstaat. Het feit dat de Duitse bondskanselier Olaf Scholz aangaf de goedkeuring van Nord Stream 2 op te schorten, geeft extra onzekerheid. Oekraïne blijft een belangrijk doorvoerland voor gas uit Rusland.
Weinig alternatieven voor Europa
Kijken we verder dan het nieuws uit Rusland, dan waarschuwen analisten voor een krap aanbod van LNG op de wereldmarkt. Door Aziatische landen te overbieden en door inspanningen van de Verenigde Staten, de Europese Unie en bondgenoten om zo veel mogelijk LNG naar Europa te sturen, is een directe crisis voorkomen. De concurrentie op de wereldmarkt neemt echter toe. China heeft te maken met een koude periode, waardoor de vraag in Azië (en daarmee de prijzen) stijgen.
Saad al-Kaabi, de minister van Energie in Qatar, waarschuwde dinsdag dat de problemen nog niet voorbij zijn. "Rusland levert 30% tot 40% van het gas aan Europa", zei Kaabi bij Reuters. "Er is geen land ter wereld dat voldoende capaciteit heeft om dat op te vangen." Daarnaast wijst hij erop dat een groot deel van de LNG-productie via langjarige verplichtingen aan vaste afnemers wordt geleverd en dat die contracten niet zo maar kunnen worden opengebroken. Volgens Kaabi kan Qatar - dat één van de grootste LNG-producenten is - ongeveer 10% tot 15% van de productie omleiden naar Europa.
Wordt de voorraad aangevuld?
Het aanvullen van de Europese gasvoorraad kan komende zomer, door de hoge prijzen, een uitdaging worden. Het laagste termijnmarktcontract voor de zomer is 'augustus 2022' en dat staat op €78,59 per MWh. Het duurste contract voor komende winter is 'februari 2023', met €79,77 per MWh. Pas in april 2023 zakken de prijzen echt, met €53,54 voor april 2023 naar €48,88 in juni 2023. Door het relatief kleine verschil tussen de zomercontracten en de wintercontracten voor komende twaalf maanden, is het voor commerciële partijen minder interessant van te voren gas vast te leggen. En als afnemers voorzichtig zijn met kopen, ontbreekt voor producenten en handelaren een stimulans om voorraden aan te leggen. Over de voorraad lopen ze immers risico.