Achtergrond Nitraatrichtlijn
Nederland hanteert strenge eigen nitraatnormen
De discussie rond het 7e Actieprogramma Nitraatrichtlijn blijft de gemoederen bezig houden. Brussel dringt aan op strengere maatregelen en agrarisch Nederland noemt de plannen van Schouten onrealistisch en onwerkbaar. De gesprekken tussen het ministerie en de sector lopen zeer moeizaam. En nu doet Stichting Agrifacts (Staf) ook nog een duit in het zakje. Zij heeft ontdekt dat de stikstofnormen die in Nederland gehanteerd worden een stuk strenger zijn dan in onze buurlanden.
De Europese nitraatrichtlijn lijkt helder. De stikstofnorm voor het grondwater is vastgesteld op maximaal 50 milligram nitraat per liter, een norm die door Nederland in het overgrote deel van het land wordt gehaald overigens. Zie hiervoor het onderstaande kaartje.
Oppervlaktewater is een ander verhaal
Voor de verontreiniging van het oppervlaktewater (meren, rivieren, overgangs- en kustwateren) zijn geen harde normen vanuit Brussel gesteld. Maar nitraten en fosfaat kunnen eutrofiëring in oppervlaktewater veroorzaken, dat wil zeggen zuurstofverlies als gevolg van algenbloei. Op EU-niveau worden 36% van de rivieren, 32% van de meren, 31% van de kustwateren, 32% van de overgangswateren en 82% van de mariene (zoute) wateren als eutroof aangemerkt. Op basis van de meetgegevens heeft de Commissie een kaart samengesteld met de toestand van het oppervlaktewater.
Lidstaten moeten ongeacht de oorzaak van de eutrofiëring wel hertstelmaatregelen nemen. Leidraad daarvoor is de kaderrichtlijn water (KRW) die zijn oorsprong vindt in de nitraatrichtlijn. "Voor zoete oppervlaktewateren zijn er helaas ook geen trends voor de trofie op EU-niveau beschikbaar door het gebrek aan gegevens en de verschillen in de methodologieën die de lidstaten hanteren om de trofie te bepalen", schreef de Europese Commissie onlangs nog in een verslag aan de Raad. Dat die trends voor zoete oppervlakte wateren ontbreken komt volgens de Commissie door verschillen in methodologieën die de lidstaten hanteren.
Braafste jongentje
In Nederland worden de normen vastgesteld door de waterschappen die daarbij de KRW als uitgangspunt nemen. Volgens Staf ligt de grens in Nederland doorgaans op 1,3 en 2,8 milligram per liter (zomergemiddelde), terwijl Vlaanderen voor de afwatering een veel ruimere norm van 4 milligram per liter en Duitsland omgerekend 11,3 milligram per liter aanhouden. "Opvallend is dat veel Nederlandse waterschappen de strenge KRW-stikstofnormen ook hanteren voor boerenwateringen. Vlaanderen en Duitsland doen dit niet, zij kozen voor een lichtere norm voor de niet KRW-wateren", schijft Staf op de website.
Een terecht punt: gelijke monniken gelijken kappen. Maar of het gelijk trekken van de normen voor het Nederlandse beleid veel gunstiger uitpakt, valt te bezien. Zo werd Vlaanderen op de vingers getikt over de voorwaarden voor afwijkingen, Duitsland vanwege het actieprogramma en Italië en Spanje beide over de stabiliteit van het controlenetwerk, de aanwijzing van nitraatgevoelige gebieden en de actieprogramma's. Nederland staat niet in dit rijtje. Zowel voor wat betreft het grondwater als het oppervlaktewater doet Nederland het relatief goed.
We zijn er nog niet
Ons land wordt dan wel weer met onder andere Duitsland, Denemarken en Spanje genoemd als lidstaat met een 'systemisch probleem met het beheren van nutriëntenverliezen vanuit de landbouw'. In die zin is Nederland niet het enige land dat nog voor een flinke uitdaging. Vooral in de Duitsland woedt er net als bij ons een fel debat over de invoering van aangescherpte maatregelen waar met name vanuit de sector kritisch naar wordt gekeken.
Europa stelt ondertussen dat de lidstaten de verontreinigde gebieden moeten aanwijzen als nitraatgevoelige gebieden om daarin verplichte maatregelen te nemen. In plaats van een gebiedsgerichte aanpak kunnen landen er ook voor kiezen hun actieprogramma voor hun hele land te laten gelden. Dat is de strategie die Nederland ook bijvoorbeeld Duitsland, Denemarken en België ( alleen Vlaanderen) hebben gekozen. Wat de discussie nog complexer maakt is de overlap met het nieuwe GLB, waarin ook eisen worden gesteld aan het beperken van de uitspoeling van nutriënten. Maatregelen uit het ene programma hebben gevolgen voor het andere en vice versa.
Jurphaas Lugtenburg
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.