De deadline voor de definitieve versie van het 7e Actieprogramma Nitraatrichtlijn (AP)nadert met rasse schreden. De nieuwe plannen moeten klaar zijn voor 1 januari. Het besluitvormingstraject verloopt echter bepaald niet op rolletjes.
Het huidige 6e AP loopt tot 1 januari en voor die tijd zou het 7e AP klaar moeten zijn. Het concept moet daarvoor worden bijgeschaafd, door de Kamer geloodst en daarna door Brussel goedgekeurd worden. Maar voordat het zover is zijn nog wel een paar flinke hobbels te nemen.
Weerstand uit de sector
Dat begint al bij het conceptontwerp 7e AP dat 6 september is gepresenteerd. Daarop kwam direct forse kritiek uit de agrarische sector. De maatregelen zijn praktisch en economisch niet haalbaar en gelden ook voor gebieden waar de waterkwaliteitsnormen al gehaald worden volgens partijen uit de sector. LTO Nederland, NAJK, POV, NAV, BO-Akkerbouw, NZO en Rabobank brachten een gezamenlijk statement naar buiten, maar ook bedrijven als Avebe, Aviko en Cosun riepen hun leden op een zienswijze in te dienen op het ontwerp. Verschillende Tweede Kamerleden reageerden eveneens kritisch op het concept ontwerp 7e AP in het Commissiedebat Mestbeleid. Onder meer het ontbreken van een economische doorrekening en de verplichting vanggewassen te zaaien voor 1 oktober riepen de nodige vragen op.
Optimistische planning
In een Kamerbrief heeft minister Schouten vorige week nog laten weten de inbreng vanuit diverse kanalen te verwerken in het definitieve AP. Daaronder vallen onder andere circa 3.700 ingediende zienswijzen en de uitkomsten van de gesprekken met de sectorpartijen. Verschillende partijen die betrokken zijn bij de besluitvorming rondom het 7e AP twijfelen aan de haalbaarheid van het tijdspad dat de minister heeft uitgezet: de definitieve versie de tweede helft van november naar de Kamer, rond 1 december overeenstemming en 15 december een presentatie in het Nitraatcomité.
Complexe onderhandelingen
Bronnen rondom de onderhandelingen laten doorschemeren dat de onderhandelingen zeer moeizaam verlopen. Verschillende maatregelen in het concept zijn ingrijpend voor bepaalde bedrijven, bijvoorbeeld de teeltvrije zones en de ruimere vruchtwisseling. Daarbij speelt nog mee dat er op verschillende terreinen overlap is met de uitwerking van het nieuwe GLB waarover ook druk wordt onderhandeld. Dat maakt dat er wel heel veel stakeholders aan tafel zitten.
Door de informatie die naar buiten komt ontstaat het beeld dat het ministerie vasthoudt aan de maatregelen in de conceptversie. Ze staan open voor de suggesties waar belangenbehartigers mee komen, maar het ministerie wil daar pilotprojecten van maken die dan eventueel opgenomen kunnen worden in het 8e AP in 2026. Onder meer eventuele problemen rondom de handhaving en mogelijk te weinig effect van de voorgestelde maatregelen, lijken daarbij zwaar te wegen.
Vanuit de sector wordt ingezet op een gebiedsgerichte, realistische en werkbare aanpak. In regio's waar geen probleem is met de waterkwaliteit hoef je ook geen probleem op te lossen. De voorgestelde maatregelen kosten de agrarische sector daarmee onnodig geld zonder dat er milieuwinst tegenover staat.
Weinig sturing van de minister
Ook klinkt er toch wel wat kritiek op de minister. Te veel is te lang vooruitgeschoven. Deels komt dat doordat er al driekwart jaar een missionair kabinet is. Sommige bronnen vinden dat dat ook wel heel makkelijk als excuus wordt gebruikt. Zo kwam de economische doorrekening pas na de presentie van het conceptontwerp. Dat had anders gekund als de opdracht op tijd was gegeven. Daarnaast ontstaat bij sommige partijen het gevoel dat de minister nu het behoud van de derogatie als pressiemiddel gebruikt om de plannen door te drijven. Wanneer de deadline niet gehaald wordt, schuift de beslissing daarover een kwartaal op en komt er pas uitsluitsel over de derogatie in september. En wat op de achtergrond meespeelt is de rol van Schouten bij de kabinetsformatie. Een veel gehoorde opmerking is: Het ministerschap is niet iets dat je erbij doet.
Alles op een rijtje gezet lijkt een doorbraak in het overleg ver weg. Verschillende bronnen hinten er wel op dat er einde deze week of begin volgende week nieuws naar buiten zal komen over het 7e AP, maar wat daarmee wordt bedoeld, laat men in het midden.