Gaat de akkerbouw voor drijfmest betalen?

Een kunstmestprijs boven de €600 per ton is uitzonderlijk te noemen. Daarnaast komt de beschikbaarheid in het gedrang, nu de productie fors is teruggeschroefd en boeren proberen toch maar afspraken te maken voor volgend voorjaar. Het logische alternatief is misschien wel om meer dierlijke mest aan te wenden. Toch is een situatie waarbij de veehouder betaald krijgt voor zijn mest nog ver weg, zo denken insiders.

Buitenlandse interesse
Niet alleen in Nederland ontstaat wellicht meer interesse in drijfmest, ook akkerbouwers in het buitenland kunnen komend voorjaar weleens aan de markt zijn voor mest uit ons land. Een akkerbouwer in Frankrijk of Duitsland betaalt dezelfde kunstmestprijs. Daarbij komt dat er ook vrees is voor de beschikbaarheid van kunstmest. "Op dit moment resulteert dat nog niet in een opleving op de exportmarkt", zegt Pieter Post namens DCA Markets. "Het is simpelweg nog veel te vroeg. Het winterseizoen voor de mesthandel is 15 september ingegaan. Op dit moment is nog geen sprake van dwingend aanbod. Het hangt in de lucht dat dierlijke mest komend voorjaar interessant wordt, maar zo ver is het nog niet."

Het is vooral de dikke fractie die de landsgrenzen over gaat. De dunne fractie kan prima als kunstmestvervanger dienen en heeft dezelfde eigenschappen. "Wel ligt het eraan hoe het product wordt vervaardigd", zegt Wim Kromwijk van Kromwijk Agriservice. Hij houdt zich al jaren bezig met ontwikkelingen op de Nederlandse mestmarkt. "Mineralenconcentraat wordt gemaakt met behulp van omgekeerde osmose. Juist dit proces is zeer energie-intensief en dat is bij de huidige stroomprijzen niet interessant."

Onvoorstelbare kans
Tot diezelfde conclusie komt ook Hans Verkerk van brancheorganisatie Cumela, waar veel mestintermediairs en -verwerkers bij zijn aangesloten. Hij ziet wel degelijk kansen voor verwerkte mest. "Installaties die draaien op restwarmte van een monovergister of processen waar sprake is van restenergie, kunnen wellicht wel rendabel draaien. Dat geldt ook voor gecomposteerde meststromen die normaal naar het buitenland gaan. Het deel zonder verwerkingsverplichting kan ook in Nederland prima worden afgezet. Er wordt namelijk meer verwerkt dan verplicht is vanwege de vraag."

"Het is niet zo lang geleden dat grote mestverwerkers financieel bijna op omvallen stonden", vervolgt hij. "Het financiële plaatje komt er nu anders voor te staan, al is het de vraag voor hoe lang. De energiemarkt is zeer volatiel en binnen een paar maanden kan het totaal anders zijn. Dit neemt niet weg dat voor mestverwerkingsproducten er een onvoorstelbare kans ligt. Ze hebben het gemak en de voorspelbaarheid qua werking die van vloeibare kunstmest benaderd."

Tot zover de kunstmestvervangers. Hoe staat het dan met de onbewerkte mest? Een belangrijke factor daarbij is het voorjaar, wanneer het uitrijdseizoen bij akkerbouwers begint. Vooral op klei zijn de omstandigheden tijdens het uitrijden cruciaal. Is sprake van een stabiele droge periode dan zijn telers hier eerder geneigd om met drijfmest te werken dan wanneer het erg nat is. Na de oogst – zo grofweg half juli – is er dan een herkansing voor het mestseizoen.

Betalen voor mest?
Akkerbouwers zijn gewend dat ze geld toe krijgen voor het aanwenden. Of komend voorjaar moet worden betaald, durven insiders uit de sector niet te zeggen. De een noemt het niet onmogelijk terwijl de ander dit toch echt niet ziet gebeuren. "Wat ook meespeelt is de transportafstand", zegt Kromwijk. "Zit je ver van de mestproductie af, dan tellen de transportkosten snel op. Ik denk wel dat akkerbouwers rekening moeten houden met andere bedragen komend voorjaar, wanneer de huidige situatie in de kunstmestmarkt aanhoudt."

Volgens mestintermediair Arjan Ooms van Aarnink & Ooms uit Emmeloord is het niet ondenkbaar dat een akkerbouwer geld moet betalen komend voorjaar. "Een jaar of zes geleden hebben we die situatie ook gehad", weet hij. "Voor dunne fractie werd toen €2 tot €3 per kuub betaald. Daarmee werd het injecteren met de sleepslang betaald." Ooms ziet goede kansen voor de dunne fractie. Vooral als bemesting in de tarwe. "Alles hangt af van het vraag en aanbod komend voorjaar. Afgaand op de geluiden die ik nu hoor, maken akkerbouwers in ons werkgebied (Flevoland) zeker meer plannen voor drijfmest."

Gokken
Wie over mestopslag beschikt, probeert die tegen gunstige tarieven vol te krijgen. Van veel drukte is nu geen sprake, mede omdat intermediairs veelal druk zijn met andere werkzaamheden in deze tijd van het jaar. Is sprake van dwingend aanbod, dan worden enkele vrachtjes gedaan.

Afwachten als veehouder in de hoop dat de ophaalbijdrages volgend jaar flink dalen, kan volgens Verkerk ook gevaarlijk zijn. "Het verleden heeft geleerd dat dit desastreus mis kan gaan. Handelaren kiezen dan voor korte afstandsritten om zoveel mogelijk kuubs te verzetten. Vis je achter het net, dan kom je niet meer aan de beurt en blijf je met volle putten zitten."

Beweging rond jaareinde
Post denkt dat vlak voor het nieuwe jaar er wel beweging in de mestmarkt komt. "Veehouders zijn dan namelijk verplicht om alles op papier rond te krijgen. Dan barst ook de handel in VVO's (Vervangende verwerkingsovereenkomst) los bij ondernemers. Deze overeenkomsten, tussen veehouders onderling over de verwerkingsplicht, worden het hele jaar verhandeld, maar piekt tegen het einde van een kalenderjaar.

De kunstmestmarkt wordt deze periode geregeerd door torenhoge gasprijzen en vooral ook emotie. In een periode van acht tot tien weken zijn de prijzen van €30 tot €62 per 100 kilo gestegen voor KAS. Kijkend naar de prijshistorie van KAS en de ophaalbijdrages dan is een kleine correlatie zichtbaar. Toch stijgt de prijs van kunstmest veel hoger en is de prijsbeweging van drijfmest veel beperkter.