In Nieuw-Zeeland is de centrale bank gestopt met opkopen van staatsobligaties. En in Noorwegen is de centrale bank de rente aan het verhogen. Deze geografische tegenpolen kunnen we gerust zien als eerste tekenen van een verandering van het monetaire landschap. Wat betekent dit?
Het tijdperk van het ultraruime monetair beleid, lijkt zijn langste tijd te hebben gehad. Zeker nu de Fed afgelopen week liet weten op het punt te staan te gaan taperen. Oftewel, het afbouwen van de opkoop van onder meer staatsobligaties. Om met taperen te beginnen, heeft de Fed heeft in een eerder stadium twee voorwaarden aan gesteld.
Die voorwaarden waren dat er een significante vooruitgang waar te nemen moest zijn op het gebied van inflatie en werkgelegenheid. Meer specifiek: de inflatie moet klimmen naar het streefpercentage van circa 2% en de werkgelegenheid moet richting volledige werkgelegenheid gaan, wat neer komt op ongeveer 3,5 tot 4% werkloosheid.
Vooruitgang op beide fronten
Jerome Powell, voorzitter van de Fed, gaf aan dat inflatie een meer dan significante vooruitgang laat zien. Ten aanzien van werkgelegenheid zei hij dat sommige comitéleden menen dat ook aan die eis is voldaan, maar anderen denken dat er bijna aan is voldaan. "En ikzelf zou zeggen dat er zo goed als aan voldaan is", voegde Powell toe. Ofwel: significante vooruitgang op beide fronten is zo goed als een feit.
'Als die vooruitgang aanhoudt zoals wij verwachten, dan oordeelt het comité dat een afbouw van de aankopen van obligaties binnenkort gerechtvaardigd kan zijn', viel in de verklaring na afloop te lezen. Dat opkopen gaat dan medio 2022 helemaal stoppen, hetgeen inhoudt dat de Fed na de volgende vergadering (op 2 en 3 november) het tempo van aankopen per maand met zo'n $10 á 15 miljard gaat verminderen.
Kan er nog iets roet in het eten gooien, bijvoorbeeld een slecht banenrapport deze week? In theorie wel, maar in de praktijk moet het wel een érg belabberd rapport zijn dan.
Monetaire stoplicht op groen
Powell zei namelijk dat een 'redelijk banenrapport' de weg definitief vrij gaat maken voor taperen. Een 'redelijk banenrapport' houdt mijns inziens in dat het aantal nieuwe banen hoger moet zijn dan de aanwas van de beroepsbevolking. In cijfers: als blijkt dat er in september meer dan, zeg, 150.000 nieuwe banen zijn gecreëerd, dan springt het monetaire stoplicht voor tapering voor de Fed definitief op groen.
Dat de Fed gaat taperen, betekent zeker niet dat renteverhogingen ook aanstaande zijn. De lat daarvoor, of de lift off zoals de Fed het noemt, ligt veel hoger en volgens Powell zijn we "aanmerkelijk ver verwijderd van het punt waarop lift off is gerechtvaardigd." Maar dat de monetaire koers binnenkort wordt gewijzigd, staat buiten kijf. Net als dat het moment van de eerste renteverhoging in jaren, die vanaf nu met de maand wel dichterbij komt. Deze koerswijziging kan de standen van de langetermijnrentes op termijn eerder omhoog dan verder omlaag drukken. En als de Europese Centrale Bank (ECB) de Fed niet (snel) of minder sterk volgt, dan kan de dollar zomaar sterker worden.
Greenspan rechtop zetten
Tijdens de verkiezingscampagne in de VS in 1999, antwoordde de Republikeinse senator John McCain op de vraag of hij Alan Greenspan zou herbenoemen als voorzitter van de Fed dat hij hem niet alleen zou herbenoemen maar "als hij, God behoede, zou overlijden, ik hetzelfde doe als in de film Weekend at Bernie's, namelijk hem rechtop zetten met een zonnebril op en zou doen alsof hij nog in leven was zo lang als het kan." Aan die anekdote moest ik denken na de laatste vergadering van het rentecomité van de Fed.
Wat die uitspraak van senator McCain over Greenspan met dit alles te maken heeft? Powells termijn als voorzitter van de Fed eindigt in februari volgend jaar. Doorgaans bepaalt de zittende president 4 tot 6 maanden daarvoor of hij de voorzitter zal herbenoemen of iemand anders naar voren zal schuiven. Powell wilde niet zeggen of hij over zijn herbenoeming met het Witte Huis gesproken heeft of zelfs of hij dat überhaupt wil. Als ik president Joe Biden zou zijn, dan zou ik nu hetzelfde over Powell zeggen als wat McCain destijds over Greenspan zei.
Weinig woorden zonder paniek
Powell is mijns inziens een veel betere communicator dan Alan Greenspan, tussen 1987 en 2006 Fed-voorzitter, die als meestercommunicator te boek staat omdat hij de gave bezat veel woorden te gebruiken zonder duidelijk te zijn of zonder dat de buitenwereld in staat was te begrijpen wat hij werkelijk zei. Powell daarentegen gebruikt weinig woorden om veel te zeggen zonder paniek te veroorzaken op de markten. Dat is, in mijn optiek, veel moeilijker te doen dan wat Greenspan deed. Neem deze week.
Powell bracht het nieuws dat het monetaire beleid minder ruim gaat worden. Het zeer ruime beleid was dé drijfveer achter koersstijgingen afgelopen jaren. Toch daalden de koersen niet door Powell, sterker nog, die liepen verder op. Communicatie met de financiële markten en de buitenwereld zal in 2022 zeer belangrijk zijn. Niemand die dat beter kan doen dan Powell.