Interview Mestfraude
'Geschorst lid mestbedrijf is gevaar volksgezondheid'
Brancheorganisatie Cumela, die onder andere de belangen van bedrijven in de mestsector vertegenwoordigd, heeft een lid geschorst. Aanleiding was 'een aanhoudende stroom signalen over het bewust overtreden van de mestwetgeving, mestfraude en het stelselmatig overtreden van de verkeersregels en de omgevingswetgeving'. Boerenbusiness sprak met Erna Berends, manager ledenorganisatie van Cumela, over dit besluit.
Fraude met mest is al jarenlang een probleem en de aanpak lijkt lastig. Dit jaar was er ook kritiek vanuit de sector op de eigen brancheorganisaties. Die zouden te weinig in actie komen om de rotte appels aan te pakken. Is de schorsing voor 1 jaar na jarenlange misstanden van betreffende ondernemer een gepaste maatregel of een halfslachtig besluit dat veel te laat werd genomen? Te laks optreden van eigen vertegenwoordigers bevordert het zelfreinigend vermogen van de sector niet. Berends geeft echter aan een definitieve royering niet uit te sluiten: "We twijfelen ernstig aan de bereidheid van het betreffende lid om zijn gedrag aan te passen."
Welk percentage van de bedrijven die actief zijn in de mesthandel vertegenwoordigt u?
"We behartigen als brancheorganisatie de belangen van ruim 2000 bedrijven in groen, grond en infra. Dat is ongeveer tweederde van het aantal bedrijven actief in de sector. Als we kijken naar de mesthandel/verwerking ligt dat cijfer iets hoger. Van bedrijven die actief zijn in mest gerelateerde werkzaamheden is naar schatting 80 procent lid van Cumela."
Hoe vaak komen er meldingen over misstanden binnen?
"Allereerst: het is belangrijk om misstanden niet te generaliseren. We krijgen geregeld meldingen binnen, maar het heeft vaak te maken met onwetendheid en te complexe regelgeving. Onze beleidsmedewerker Hans Verkerk staat in nauw contact met Den Haag en pleit veelvuldig voor beter toepasbare wet- en regelgeving rondom de meststoffenwet."
"We vertegenwoordigen als Cumela natuurlijk een groot netwerk en vangen daarbij geregeld signalen op. Sinds het artikel over mestfraude in het NRC in 2017 varen we wel een andere koers wat betreft onze handelswijze bij signalen over misstanden. Deze publicatie deed veel stof opwaaien en heeft voor een andere, meer proactieve aanpak binnen Cumela gezorgd. Er is een integriteitscommissie opgericht en bij signalen gaan wij het gesprek aan met de ondernemer. We checken de verhalen. Wat klopt ervan? In welke context gebeurde het? We merken dat onvoldoende kennis en een moeilijkere toepasbaarheid tot problemen kunnen leiden en proberen ondernemers met onze expertise hierin te ondersteunen."
En hoe kwam Cumela de onregelmatigheden bij het nu geschorste lid op het spoor?
"Over het betreffende lid ontvingen wij jaren terug al signalen. In 2019 zijn vervolgens de eerste gesprekken gevoerd met de ondernemer. We proberen zoals gezegd altijd in beeld te krijgen wat er speelt en de 'geruchten' te verifiëren. Ook de nieuw opgerichte integriteitscommissie was hierbij betrokken. Het lid is vervolgens meerdere keren op zijn verantwoordelijkheid gewezen en verzocht om zijn handelswijze te veranderen. Het begint dus bij signalen uit de sector waarna wij zelf ook het gesprek aangaan en onderzoek doen"
Wat zijn precies de misstanden waarvoor het lid nu bestraft wordt?
"We kunnen niet specifiek zeggen wat de druppel was. Het is uiteindelijk een optelsom van gebeurtenissen. We zien dat deze ondernemer niet alleen de regels wat betreft mestwetgeving overtrad. Er kwamen ook zorgelijke signalen binnen over bijvoorbeeld verkeersveiligheid en onvoldoende oog voor de veiligheid van medewerkers. Daarnaast was er dus ook de omgang met het product mest wat leidde tot bijvoorbeeld risico's voor waterwingebieden. We praten dan ook over gevaar voor de volksgezondheid en dat is absoluut onacceptabel."
Gevaar voor de volksgezondheid - signalen die al zeker in 2019 binnenkwamen - is het dan niet veel te laat om nu pas actie te ondernemen?
"Op basis van de signalen gaan we het gesprek aan. Vervolgens wordt de integriteitscommissie erbij betrokken en onderzoeken we zorgvuldig wat er precies speelt. Het is ook de eerste keer geweest dat we via een dergelijke aanpak het probleem hebben benaderd. Bovendien is het lid tussentijds ook door ons verzocht zijn handelswijze aan te passen."
Waarom een schorsing en geen royering gezien de ernst van de feiten?
"We hebben een royering wel overwogen en dit is ook altijd nog mogelijk. We hebben er als sector echter baat bij dat we in gesprek blijven met deze ondernemer. Alleen op deze manier kunnen we zelf wellicht sturen in zijn handelen. Als dat lukt is dat in het belang van het imago van alle ondernemers die actief zijn in deze sector. Maar zoals gezegd, royeren blijft een optie. Als er geen verbetering optreedt is dit altijd nog mogelijk. We hebben bij het geschorste lid namelijk ernstige twijfels over zijn intentie om het gedrag te verbeteren."
Vertrouwen komt te voet en gaat te paard. Is een jaar tijd überhaupt wel voldoende om het vertrouwen te herstellen als betreffende ondernemer al jarenlang regelgeving aan de laars lapt?
"Dat is een vraag die wij onszelf natuurlijk ook stellen. Daarom zeg ik ook: royering blijft mogelijk. We gaan het komende jaar volgen hoe de zaak zich ontwikkelt en maken op basis daarvan een besluit of het vertrouwen voldoende hersteld is en het lid terug kan keren in onze organisatie. We denken dat deze aanpak in veel gevallen zal zorgen voor bewustwording en positieve beïnvloeding van gedrag."
Plaatsen jullie de bewuste ondernemer en lid zo niet in het licht van de opsporingsinstanties?
"Nee zo werkt dat niet. Allereerst denken we dat het lid al wel in het vizier bij diverse instanties ligt. Bovendien zoeken wij als Cumela zelf ook het contact met de overheid als we tijdens onze procedures en gesprekken op misstanden stuiten. Handhaving is onderdeel om te komen tot een transparante en eerlijke sector. Daarvoor hebben wij natuurlijk niet de middelen. Handhaving is echter lastig voor de overheid en ook daarom is het belangrijk om eenvoudige en beter toepasbare regels op te stellen. Hiermee kan het uitvoerend gezag namelijk ook beter optreden en 'foute' bedrijven de nodige sancties opleggen. We hebben in dit geval zelfs een dringend beroep gedaan op handhavende instanties om direct in actie te komen."
Zijn er meer leden waar jullie op dit moment 'onderzoek' naar doen?
"Nee op dit moment lopen er geen andere 'zaken'. Zoals gezegd: wel gaan we het gesprek aan met ondernemers/leden als wij geluiden over hen opvangen. Dit om uit te zoeken hoe de vork in de steel steekt."
Wat betekent deze schorsing voor het aanzien van Cumela als belangenorganisatie voor mestintermediairs? Zorgt het niet voor een tweedeling onder de leden?
"Het versterkt het aanzien van onze brancheorganisatie omdat deze acties bijdragen aan het imago van ons allen. We streven als Cumela naar een heel persoonlijke benadering. We kennen onze leden en vangen veel geluiden op. We kregen uiteraard vragen van andere leden over de procedure en de feiten die tot de schorsing hebben geleid. Als wij ons verhaal echter uitleggen dan is er begrip. Daadkrachtig optreden beschermt al onze leden die wel op een juiste en eerlijke manier zaken doen.
Stef Wissink
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
