Interview Martin Grift
‘Over krimp van veestapel wil ik het niet hebben’
In een krimpende voermarkt wist AgruniekRijnvallei (AR) vorig jaar en het eerste kwartaal van dit jaar te groeien. Boerenbusiness ging in gesprek met scheidend algemeen directeur Martin Grift, die na 17 jaar in september het stokje doorgeeft aan Arjen van Nuland.
Martin Grift trad in 2002 in dienst van Rijnvallei (dat later opging in AgruniekRijnvallei) en was sinds 2004 directeur van het bedrijf. Nadat het bedrijf in 2020 al een flinke afzetgroei kon noteren, werd deze lijn in het eerste kwartaal van 2021 doorgetrokken. "De coöperatie staat voor openheid en transparantie, dat geeft vertrouwen."
Het zijn uw laatste maanden als directeur van AgruniekRijnvallei. Hoe kijkt u terug op uw tijd bij AR?
"Een dynamische tijd, het vliegt voorbij. Er is veel gebeurd in de landbouw. Als AR zijn we actief in zowel de veehouderij als de plantaardige sector - fruitteelt, loonwerk en akkerbouw - en pakken we natuurlijk veel mee. Er is in alle sectoren enorm veel gebeurd op gebied van milieu, duurzaamheid en vraaggestuurde ketens. Fascinerend om te zien hoe bijvoorbeeld de legpluimveehouderij zich qua houderijsysteem zo snel heeft aangepast aan veranderende maatschappelijke wensen. We zeggen wel eens: degene die het meest flexibel is, kroont zich tot winnaar. Dat blijkt wel uit deze ontwikkeling."
Waar het 20 jaar terug misschien leek op een eeuwige race naar efficiëntie en schaalgrootte, zet AR nu ook sterk in op toegevoegde waarde in kortere herkenbare ketens. Is er in uw ogen nog wel toekomstperspectief voor grootschalige bedrijven?
"Dat zal steeds lastiger zijn. Ik zeg niet dat er geen perspectief is voor deze bedrijven, maar de concurrentie is moordend, zeker door omgevingseisen en daarmee samenhangende kostprijsverhogende maatregelen. Als je dan wilt concurreren met bedrijven in landen waar de kostprijs lager ligt, maakt dat het heel uitdagend. Onze thuismarkt is Noordwest-Europa, waar ook het meeste product afgezet wordt. Voor de meeste bedrijven is het interessanter om daarop te focussen. Je kunt echter niet generaliseren. Ook bedrijven die grootschalig, zonder veel toegevoegde waarde produceren hebben soms heel goede afzetkanalen. Het juiste afzetkanaal als ondernemer voor je bedrijf selecteren, is cruciaal. Onzekere factor - zeker voor intensieve en grootschalige bedrijven - is ook dat we niet weten waar we als sector aan toe zijn qua wet- en regelgeving. Het zou goed zijn dat er vanuit de politiek een langetermijnvisie komt: hier willen we naartoe en daar is het volgende voor nodig. Dan weten ondernemers welke richting ze op kunnen en welke investeringen ze moeten doen. We praten in de agrarische sector vaak over grote investeringen die voor de lange termijn worden gedaan. Dat maakt duidelijkheid extra noodzakelijk."
De grote bedrijven zorgen natuurlijk wel voor de tonnages die de fabriek vol houden…
"Dat is ook zo en we zijn heel blij met elke afnemer. Toch is dat ook voor ons een lastige markt. We spelen uiteraard ook hier op in met specifieke voerreeksen, maar we richtten ons als AR wel steeds sterker op vraaggestuurde ketens en proberen daar een faciliterende rol in te spelen. We hebben als AR eigenlijk maar één doel: continuïteit. We moeten die dingen leveren aan leden en afnemers, waarmee zij hun business rendabel kunnen houden."
AR weet in een markt met steeds minder veehouders en een kleiner wordende mengvoerproductie toch te groeien. Een knap resultaat. Waarom kiezen veehouders voor AR?
"De groei komt natuurlijk door een positieve klantenbalans. We weten wat er speelt op de bedrijven van de ondernemers die wij van voer voorzien. Daarnaast hebben we de kennis en kunde om de voeders op de juiste manier toe te passen. Uiteraard alles in een juiste prijs/kwaliteitverhouding. Ook hebben we misschien een relatief grote buitendienst, maar we vinden het belangrijk om goed aan te voelen wat een klant wil en nodig heeft. Geen enkel bedrijf en ondernemer is hetzelfde. Het gaat niet alleen om kennis en kunde en de juiste prijs-kwaliteitverhouding, maar ook om het kennen van je relatie."
Is het feit dat jullie een coöperatie zijn voor veehouders van belang bij de keuze die zij maken over wie het voer mag leveren?
"Het gaat misschien niet perse om de coöperatie an sich, wel over openheid en transparantie waar een coöperatie voor staat. Ik denk dat je een bepaald vertrouwen moet hebben in diegene waar je zaken mee doet. Je wilt niet het gevoel hebben dat je elke keer je vingers moet tellen. Openheid zit erg in mijn persoonlijkheid, maar ook in de cultuur van AR. Ook medewerkers in bijvoorbeeld de fabrieken weten van het onderdeel waarin zij dagelijks bezig zijn hoe het presteert en wat er speelt. Onze leidinggevenden, ook de directeuren, praten mensen hier geregeld over bij. Dat geeft ook bewustwording en betrokkenheid. Hierdoor voel je dit in elke laag van de onderneming. Bewust of onbewust vinden mensen het fijn dat er openheid is, dit geeft vertrouwen."
We zijn inmiddels al weer bijna 4 maanden onderweg in het nieuwe jaar en ook in het eerste kwartaal groeide de voerafzet. Was dit het geval in alle sectoren?
"Ja de groei zien we in alle sectoren. De mengvoerafzet stijgt daarbij nog iets harder dan enkelvoudige grondstoffen. Door de snelle stijging van de grondstofprijzen waren enkelvoudige voeders relatief duur dit voorjaar. Daarom hebben sommige klanten meer mengvoer afgenomen. Al met al hebben we 2% meer afgezet. Echter, de mengvoerafzet is bijna 4% groter dan dezelfde periode vorig jaar. We hebben een goede inkooppositie gehad in het najaar waardoor we nu een relatief scherpe mengvoerprijs kunnen aanbieden afgemeten aan de huidige dagprijzen."
Hoe verwacht u dat de voerafzet zich het rest van het jaar zal ontwikkelen. Is verdere groei mogelijk?
"We blijven natuurlijk bescheiden, maar dat hopen we wel. We zijn ontzettend trots op de groei die er de afgelopen periode gerealiseerd is, maar we zullen elke dag weer verschrikkelijk ons best moeten doen om dat vast te kunnen houden."
Boekjaar 2020 telde 8 dagen meer dan boekjaar 2019, zijn de groeicijfers niet wat geflatteerd?
"Het jaar 2020 telde inderdaad 53 weken. Dat is één week meer dan boekjaar 2019. Hier moet je qua volume 2% voor corrigeren. In 2019 hebben wij echter voor De Valk Wekerom 10.000 ton biologisch voer geproduceerd omdat zij de fabriek in Meppel nog niet gereed hadden voor productie. Deze is in de loop van 2020 weggevallen, waardoor we ongeveer 2% productie kunnen wegstrepen. We hebben dus 2% groei door een extra week en 2% krimp door het wegvallen van de tijdelijke productie voor De Valk. Hierdoor geven de cijfers zoals ze in het jaarverslag staan wel een realistische weergave."
De post handelsdebiteuren groeide met ruim €1,1 miljoen euro, hoe zit dat precies?
"We praten hier over het normale betalingsverkeer. Daarbij moeten we rekening houden met gestegen voerprijzen. Hierdoor is het logisch dat er per einde 2020 iets meer geld 'los' staat, simpelweg omdat de op dat moment openstaande facturen gemiddeld hoger waren vanwege duurder voer. In 2019 hebben we bovendien een relatief grote voorziening in mindering gebracht op deze post. Hierdoor viel de post handelsdebiteuren toen iets lager uit. Overall is de debiteurensituatie zelfs verbeterd en zijn er minder achterstanden. Ook in de varkenshouderij, waar de prijzen sterk lager lagen einde 2020, was de betalingsbalans prima."
Een aantal van uw grotere concurrenten herhaalt geregeld dat groei nodig is in deze business om schaalvoordelen te behalen en kennis te bundelen. Heeft AR in uw ogen voldoende massa of acht u groei in deze context nog noodzakelijk?
"Beiden is waar. Je moet voldoende omvang hebben om je fabrieken vol te houden en je efficiencydoelen te kunnen realiseren. Onze strategie is mede daarom ook gebaseerd op samenwerking, bijvoorbeeld zoals we dat doen met de productie van biologisch voer met De Valk Wekerom. Doe je dat niet, dan heb je beiden een locatie voor biologische voeders nodig die je niet maximaal kunt benutten."
Zijn er naast samenwerkingen ook mogelijkheden voor fusies of overnames?
"We zeggen altijd: we sluiten geen dingen uit. Het creëren van een grotere gezamenlijke onderneming moet echter altijd als doel hebben dat het daardoor beter wordt voor het bedrijf en afnemers dan daarvoor. Groei is geen doel op zich, maar een middel om een bepaald niveau van efficiëntie en kwaliteit te blijven realiseren. Het is echter ook heel afhankelijk van de ontwikkeling in de veehouderij. Bij een sterk krimpende veehouderijsector is de noodzaak tot het onderzoeken van een mogelijkheid tot fusie of overname wellicht groter. Wat ik daar nog wel aan toe wil voegen: ik wil het eigenlijk helemaal niet hebben over een krimp van de veestapel. We moeten op gebied van milieubelasting stappen zetten, maar dat kan op een betere manier dan krimp van het aantal dieren. Door samenwerking en het toepassen van techniek en innovatie, waar we in Nederland erg goed in zijn, kunnen we ook tot een duurzamere landbouwsector komen."
Stef Wissink
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.