Kringlooplandbouw is een thema dat een belangrijke rol speelt in de strategie van het ministerie van landbouw. Veel boeren worstelen met de vraag hoe op bedrijfsniveau de kringloop kan worden vorm gegeven. Het gebruik van reststromen ligt daarbij voor de hand en wordt al toegepast. De nutriënten uit de reststromen zoals dierlijke mest en compost kunnen kunstmest deels vervangen.
De aanvoer van organische stof heeft positieve effecten op de bodemstructuur. Niet alleen op agronomisch gebieden hebben organische meststoffen bepaalde voordelen tegenover kunstmest. Bedrijfseconomisch is winst te behalen door kunstmest deels te vervangen door organische mest. Zeker nu de kunstmestprijzen in de lift zitten, is het lonend om waar mogelijk alternatieven in te zetten.
Breed onderzoek
BO Akkerbouw heeft de volgende meststoffen onderzocht: rundvee- en varkensdrijfmest, vaste rundvee- en geitenmest, vaste varkensmest, pluimveemest, organische kalkmeststof, plantaardig digistaat, onbewerkt en ingekuild berm- en slootmaaisel, compost, stro, verwerkt dierlijk eiwit, humuszuren, zaadmeel en zeewierpreparaten. Naast de effecten van de toepassing van de organische meststoffen op de opbouw van effectieve organische stof (EOS) en de aanvoer van stikstof, fosfaat en kali zijn ook de effecten op het bodemleven en ziektewering onderzocht.
De risico's die in het onderzoek zijn meegenomen zijn het gevaar van nitraatuitspoeling en de insleep van verontreinigingen. Dat kunnen plantenpathogenen en onkruidzaad zijn maar ook fysieke (glas, plastic, enz.) en chemische verontreinigingen.
Bij dierlijke mest is het hoofdeffect volgens de onderzoekers de aanvoer van mineralen. Al hebben de meeste producten ook een positief effect op de opbouw van EOS. Bij drijfmest en digistaat bestaat er een reëel risico op uitspoeling van nitraat. Dat is te ondervangen door deze mest bij een groeiend gewas toe te passen. Het gewas neemt dan de stikstof op voordat het uit kan spoelen. Door de strenge fosfaatnormen in Nederland is varkens- en pluimveemest maar beperkt toepasbaar.
Niet alles is geschikt
Berm- en slootmaaisel hebben een groot effect op de opbouw van EOS. Het heeft alleen een heel goot nadeel. Het maaisel is over het algemeen vervuild. Er zitten vaak onkruiden en afval in. Daarnaast kan niet worden uitgesloten dat het bodempathogenen stimuleert.
Verwerkt dierlijk eiwit en zaadmeel zouden een positief effect op het ziekte werende vermogen van de grond moeten hebben. Er zijn in het onderzoek interessante effecten gevonden tegen bepaalde bodempathogenen. De variatie is echter te groot voor een betrouwbare toepassing. Daarbij komt dat deze producten (nog) te duur zijn voor een rendabele inzet.