Canada blijft warm bad voor melkveehouders

Tekst & fotografie: Persbureau langs de melkweg   

Canadese emigratiemakelaars zien de belangstelling voor emigratie onder Nederlandse melkveehouders de laatste tijd toenemen. Regelgeving rondom fosfaat en stikstof en een oplopende kostprijs die steeds meer moeite krijgt om onder de Nederlandse melkprijs te blijven, jagen melkveehouders het land uit. Zelfs 50-plussers zonder opvolger overwegen de oversteek naar Canada, zeggen diverse emigratiemakelaars.

Het Canadese systeem berust op 3 pijlers: importtarieven om de melkinvoer onder controle te houden, productiediscipline in eigen land middels een quotum en melkprijsbepaling op basis van de productiekosten. De importtarieven zorgen ervoor dat melk van buitenaf weinig kans maakt om de zuivelmarkt te beïnvloeden. Om de interne melkproductie op een vast niveau te houden, heeft elke melkveehouder een quotum. Alles is daarbij gestoeld op minimaal het behoud van de huidige zuivelconsumptie in Canada. Eten en drinken de Canadezen minder, dan wordt er niet uitgebreid, maar moet iedereen quotum inleveren. De realiteit is dat de Canadese bevolking jaarlijks met een paar procent groeit en de melkveehouders er jaarlijks een paar procent gratis melkquotum bijkrijgen.

Melkprijs op basis van kostprijs
Melkprijs, kostprijs, omstandigheden én het politieke klimaat in Canada doen menig melkveehouder in ons land likkebaarden. Alleen bij waterwegen en in de meer dichtbevolkte regio’s is extra milieuregeldruk. Een ander pluspunt: de waardering voor boeren is groter, omdat ze als goed voor de economie worden gezien. De gemiddelde melkprijs mag er ook zijn, omgerekend op zo’n 54 eurocent per liter. Daar gaan promotiekosten voor melk en kosten voor het quotumsysteem vanaf, waarna 50 eurocent per kilo melk overblijft. Een melkveehouder met hoge gehalten tikt in Canada een nettoprijs van 57 cent per kilo melk aan.

De melkprijs wordt per jaar vastgesteld op basis van de kostprijs van een gemiddeld melkveebedrijf. De referentie is de kostprijs op enkele honderden melkveebedrijven. Stijgt die, dan gaat ook de melkprijs omhoog. Zo komt het dat de kostprijs van melk in Canada €0,05 tot €0,20 lager ligt dan de opbrengstprijs.

De organisatie Dairy Farmers of Canada (DFC), van en voor boeren, heeft van de Canadese overheid het mandaat om de hele melkleverantie (Milk Supply Management) te regelen en de boeren een kostprijsdekkende melkprijs uit te keren. Soms gebeurt dat ook tussentijds nog een keer. Als bijvoorbeeld de prijzen voor diesel of kunstmest fors stijgen, komt er een plusje op de melkprijs.

Binnenlandse markt afschermen
Het systeem heeft veel voordelen. De consument betaalt relatief weinig, de zuivelindustrie krijgt een constante melkaanvoer over de maanden heen, de boeren krijgen een meer dan kostprijsdekkende melkprijs, het platteland houdt voldoende boeren over en de overheid hoeft weinig tijd en geld aan de sector te besteden. Maar hoe kunnen Canadese zuivelfabrieken zo’n hoge melkprijs uitbetalen? FrieslandCampina of A-ware gaan met deze melkprijs snel failliet. ‘Doordat wij onze binnenlandse markt stevig afschermen, betaalt de consument voor zuivelproducten minimaal de prijs die het kost om melk te produceren’, zegt emigratiebemiddelaar Ben van Dyk van Real Estate Center/Farm Real Estate.com. Hij emigreerde in 1980 van Nederland naar Alberta. Was daar eerst melkveehouder, later pluimveehouder en runt nu een agrarisch makelaarskantoor.

Toch ligt de consumentenprijs gemiddeld gezien in Canada niet veel hogerdan in andere westerse landen. Hoe kan dat? ‘Van de consumentenprijs gaat 63% naar de melkveehouder. Dat percentage ligt duidelijk hoger dan in bijvoorbeeld de Verenigde Staten en de meeste Europese landen. Er blijft dus minder geld bij de tussenhandel hangen’, zegt Van Dyk.

Weinig innovatie en prikkeling
Het systeem van een hoge interne melkprijs in combinatie met een lage rente werkt de laatste jaren zo goed voor de Canadese melkveehouders dat bijna iedereen wil investeren. Maar er zijn ook nadelen. Innovatie in zuivelproducten is er niet of nauwelijks en melkveebedrijven worden niet geprikkeld om innovatief en marktgerichter te gaan werken. Het gevaar is dat Canada afstevent op een sector die zich maar blijft wentelen in het warme bad, maar vroeg of laat de boot mist als het aankomt op doen wat de markt vraagt. Canadese melkveehouders, de Nederlandse emigranten in het bijzonder, uiten het missen van uitdaging en uitbreidingsmogelijkheden som ook. Een gespreid bedje gaat wel eens vervelen. Daartegenover staan veel zekerheden en een goed gevulde portemonnee.

Ondertussen proberen de in een vrijere wereldhandel gelovende continenten het Canadese protectionisme wat meer open te breken. Onder die druk sloot de Canadese regering de laatste jaren enkele handelsverdragen. Met de EU werd het CETA-verdrag gesloten. Ook participeert Canada in 'Trans-Pacific Partnership', waarbij landen als Japan, Australië, Mexico en Nieuw-Zeeland vrijhandel kunnen bedrijven. En Canada werkt aan een handelsverdrag met buurlanden Amerika en Mexico. Dit verdrag luistert naar de naam USMCA en is de opvolger van het voormalige NAFTA. Dit alles zorgt hier en daar voor haarscheurtjes in het Canadese protectionisme.

Melkveehouders in het land vrezen dat de handelsakkoorden hun rechten aantasten. Maar Canada zorgt goed voor zijn boeren. Zo krijgen de 10.600 melkveehouders in Canada ter compensatie van het vrijhandelsverdrag met Europa (CETA) een bedrag van omgerekend €1,4 miljard.

De bedragen worden in etappes uitbetaald, verdeeld over 5 jaar, en toegekend op basis van dieraantallen en melkproductie. Een bedrijf met 200 melkkoeien ontvangt ter compensatie vijf jaar lang gemiddeld zo’n €200 per koe per jaar. Deze compensatie stemt boeren tot tevredenheid. Te meer, omdat de verwachting is dat de gevolgen van het CETA-akkoord voor de zuivel wel wat meevallen. ‘Er zullen vanuit Europa vooral luxere zuivelproducten op de markt komen, terwijl de Canadese zuivelindustrie vooral basisproducten maakt. En de bevolkingsgroei gaat door, dus per saldo verwacht ik niet dat we er veel op achteruitgaan’, denkt Van Dyk.

Opvolging minder vanzelfsprekend
Net als in Europa is het ook in Canada steeds minder vanzelfsprekend dat bedrijven worden overgenomen door de kinderen. Het aantal stoppers groeit, de gemiddelde leeftijd van de boeren is 55 jaar en slechts 9% van de boeren is jonger dan 35 jaar. Deels worden bedrijven zonder opvolger overgenomen door bestaande bedrijven, een ander deel wordt verkocht aan emigranten. Steeds vaker komen niet alleen meer verouderde grupstalbedrijven, maar ook moderne grootschalige melkveebedrijven te koop.

Van Dyk vindt het vooral een luxe discussie. ‘Melkveehouders hebben zoveel geld dat ze hun kinderen aan universiteiten kunnen laten studeren. Daardoor komen kinderen vaker voor de keus om een ander beroep te kiezen, dat nog beter verdient.’ Ook de hoge gemiddelde leeftijd van 55 jaar relativeert hij. ‘55 in Canada of 55 in Nederland, dat is een groot verschil. De 50-plus melkveehouder hier zijn aan het pre-rentenieren en gaan vaak op vakantie. Arbeid is hier geen probleem, Mexicanen en Filipijnen doen het werk, tegen een behoorlijk loon. Alles afwegende ben ik van mening dat het Canadese melkquotumsysteem een van de beste systemen ter wereld is. Je kunt er als boer heel goed heel oud mee worden.’

Ontvang het magazine in uw brievenbus
Dit artikel is een onderdeel van de zuivelanalyse van 2020. Abonnees van Melk en Voer Pro hebben deze recent ontvangen. Wil jij dit magazine eveneens ontvangen? Klik dan hier om abonnee te worden en krijg het magazine toegestuurd.

Met een abonnement krijg je toegang tot alle besloten artikelen, data en marktinformatie op Boerenbusiness. Als abonnee krijg je ook gratis toegang tot events en andere interessante seminars en workshops. Benieuwd naar alle voordelen? Bekijk ons aanbod in de webshop.