Aangeboden door Bayer Cropscience
'Aan de slag met Integrated Crop Management'
Hoe kun je de emissie van gewasbeschermingsmiddelen (verder) verminderen? Welke technieken zijn beschikbaar? Hoe werken ze en hoe effectief zijn ze? Maar ook: hoe breng je dit soort 'duurzaamheidsgerelateerde' kennis op het boerenerf? En hoe zorg je ervoor dat boeren en tuinders er werkelijk iets mee gaan doen?
Al deze vragen – en nog veel meer – kwamen aan bod tijdens de Agrodis Kennisbijeenkomst voor Adviseurs op de Forward Farm in Abbenes (N-H). ,,We moeten de komende jaren de omslag maken naar Integrated Crop Management. En dat vergt niet alleen meer kennis en vakmanschap van de telers, maar zeker ook van de adviseurs.''
Integrated Crop Management
Conno de Ruijter, directeur van vereniging Agrodis, opende de bijeenkomst en ging in op de LNV-visie 'Waardevol en verbonden', waarin het toekomstige beleid voor gewasbescherming (tot 2030) wordt geschetst. In dit beleid staan weerbare teeltsystemen, het uitbannen van emissie (naar nagenoeg geen) en meer verbinding tussen natuur en landbouw centraal. ,,Om op termijn aan deze eisen te kunnen voldoen, moeten we nu vol inzetten op Integrated Crop Management (ICM). Binnen dit systeem is de focus vooral gericht op het beschermen en gezond houden van gewassen en minder – zoals nu – op het bestrijden van de ziekte of plaag. Dat vergt meer kennis en vakmanschap van de telers – waarbij jullie als adviseur een nog belangrijkere rol gaan spelen'', zo stelt De Ruijter.
Om ICM de komende jaren vlot te trekken, moeten er volgens hem nieuwe (teelt)systemen worden ontwikkeld waarmee boeren en tuinders gezonde, veilige en renderende gewassen kunnen blijven verbouwen. Omdat deze nieuwe systemen risico's met zich mee brengen, pleit hij voor meer pilots en meer experimenteerruimte voor innovatieve telers. ,,En daarvoor komt ook een potje met geld (vangnet) beschikbaar. Innovaties mogen niet worden geremd, omdat telers bang zijn dat het ze teveel (financiële) risico’s lopen, vindt de Agrodis-directeur.
Hij erkent dat ICM 'ingewikkelde en weerbarstige materie' is, maar raadt de aanwezige adviseurs aan om het gesprek hierover aan te gaan met telers. ,,Wees open, verplaats je in de teler en probeer ICM op de agenda te krijgen bij telers.''
'Pittige opdracht te vervullen'
Joris Roskam, duurzaamheidsmanager bij Bayer, liet zijn toehoorders zien hoe het op dit moment gesteld is met de waterkwaliteit in Nederland. Hoewel er de laatste jaren minder normoverschrijdingen te zien zijn op de bestrijdingsmiddelenatlas, blijft het aantal 'rode stippen' op de kaart nog steeds te groot. ,,We zullen dus nog flink wat stappen moeten maken om de emissie van gewasbeschermingsmiddelen in oppervlaktewater verder te beperken. In 2027 mogen er geen normoverschrijdingen meer zijn in en 2030 moet de emissie nagenoeg geen zijn. Dat zijn pittige opdrachten waar we de komende jaren hard mee aan de slag moeten'', aldus Roskam.
Net als De Ruijter pleit Roskam voor meer (financiële) ondersteuning van innovaties op dit vlak. ,,Zaken rondom emissiebeperking komen meestal niet vanzelf op gang. We hebben voorlopers nodig om vooruit te komen en om de gestelde doelen in het vizier te houden'', zo stelt de Bayer-man. Ook zou hij graag zien dat er meer regelingen en subsidies komen die het aantrekkelijker maken voor telers om concrete maatregelen te nemen tegen emissie van gewasbeschermingsmiddelen.
Voorbeelden hiervan zijn het bouwen van wasplaatsen voor veldspuiten, het zuiveren van afvalwater (bijvoorbeeld met de PhytoBac) en het voorkomen van uit- en afspoeling van het perceel, bijvoorbeeld door greppels of akkerranden langs slootranden aan te leggen. ,,Het zijn allemaal maatregelen en systemen die een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan de beperking van de emissie. Maar ze staan bij boeren en tuinders niet bovenaan de lijst van urgente zaken. Dat is enerzijds begrijpelijk, want dit soort maatregelen kosten in eerste instantie geld. Tegelijkertijd kunnen ze de komende jaren doorslaggevend zijn om belangrijke gewasbeschermingsmiddelen binnenboord te kunnen houden. Het is, kortom, van groot belang om het thema emissiereductie de komende jaren hoog op de agenda te houden.''
Roskam benadrukt dat als de stimulerende maatregelen tot onvoldoende gedragswijziging leidt, er al wettelijke maatregelen zijn geformuleerd om de zaken alsnog op orde te brengen, zoals ook in de glastuinbouw is gebeurd met het verplicht stellen van het zuiveren van water wat geloosd wordt.
Effectief communiceren
Voor adviseurs is het de taak om deze nieuwe kennis en vaardigheden rondom duurzaam werken op het boerenerf te brengen. Maar hoe pak je dat aan? Ellis Eerdmans, docent bij Aeres Hogeschool Wageningen, liet zien met de workshop: “Van weerstand naar leerstand” dat er met goed communiceren veel te winnen valt.
Aan de hand van de Roos van Leary – een erkend communicatiehulpmiddel waarmee je effectiever kunt inspelen op het gedrag van een ander – kregen de deelnemers niet alleen meer inzicht in hun eigen manier van communiceren, maar werd ook zichtbaar welke effect dit heeft op de gesprekpartner. ,,Je kunt het gedrag van je gesprekspartner beïnvloeden door zelf bewust een andere houding aan te nemen. Dat verloopt eigenlijk altijd volgens vaste patronen. Je zou kunnen zeggen dat een bepaalde gedrag van de één, een redelijk voorspelbaar gedrag uitlokt van de ander'', zo doceerde Eerdmans.
Aan de hand van kaartjes met 'lastige' uitspraken van (fictieve) klanten ('je hoeft mij niks te vertellen over geïntegreerde gewasbescherming, want dat is toch allemaal niet haalbaar'), werd de deelnemers gevraagd om 'omgekeerd te interveniëren', ofwel een gesprekshouding aan te nemen waardoor gesprek hierover 'los' gemaakt wordt. ,,Doel is om je gesprekspartner uit de tegen-modus te halen en in de samen-modus te betrekken. Pas dan maak je werkelijk contact en kun je lastige gespreksonderwerpen doeltreffende met elkaar bespreken'', aldus Eerdmans.
'Blijf in gesprek met de teler'
Collega-docent Hanneke Maassen besprak samen met de deelnemers een aantal lastige situaties die ze in hun dagelijkse werk tegengekomen. Eén daarvan – die breed herkend werd binnen de groep – is het dilemma dat telers soms andere oplossingen voor ogen hebben dan de adviseur, bijvoorbeeld op het gebied van middelengebruik.
Eén van hen vertelt: ,,Een aantal van mijn klanten gaat standaard voor de snelle en goedkope oplossingen, terwijl die volstrekt niet duurzaam zijn en op de langere termijn eigenlijk alleen maar averechts werken. Ik vind het erg lastig om met hen daarover in gesprek te gaan, laat staan dat ik hen kan overtuigen van de voordelen daarvan.''
Maassen vraagt wat hij gedaan heeft om een gesprek hierover te voeren. De adviseur geeft aan vooral op de langetermijnvoordelen te hebben ingestoken, maar dat de gesprekken vaak stranden zodra duidelijk wordt dat de bijbehorende methoden of middelen duurder zijn. Een aantal adviseurs herkent dit maar al te goed. ,,Alles draait tegenwoordig om het rendement. Het is lastig om duurdere, maar betere adviezen voor het voetlicht te brengen'', zo stellen zij.
Maassen raadt aan om – liefst op een rustig moment, dus niet middenin het seizoen – eens wat uitgebreider te praten over de gewasbeschermingsstrategie van het bedrijf. Welk belang hecht de teler aan geïntegreerde gewasbescherming? Waar wil hij over vijf of tien jaar staan? En hoe kom je daar dan – zonder rendementsverlies? ,,Probeer in ieder geval niet in de welles/nietes-impasse te komen, want daar bereik je niets mee. Blijf zoeken naar openingen waar je elkaar kunt vinden. En vooral: blijf in gesprek met elkaar, want dat levert altijd iets goeds op'', zo besluit zij.
Training over kennis- en informatieoverdracht
Agrodis heeft samen met Toolbox Water partners Nefyto en de Unie van Waterschappen een trainingsprogramma opgezet om in 20 dagdelen ruim 400 agrarische adviseurs te trainen. Deze bijeenkomsten vonden plaats van oktober 2019 tot en met maart 2020 en golden als erkende kennisbijeenkomst ter verlenging van het vakbekwaamheidsbewijs 'Adviseren gewasbescherming', onderdeel 'kennis- en informatieoverdracht'.
