Analyse Agractie 2019
Is de versnippering slecht voor belangenbehartiging?
Het inmiddels historisch boerenprotest van dinsdag 1 oktober heeft de boer weer goed op de kaart gezet in de Nederlandse samenleving. Ook het zelfvertrouwen van de boeren heeft een stevige oppepper gekregen. Terwijl de belangenbehartiging voor hen steeds verder versnipperd.
Het protest op 1 oktober was georganiseerd door Agractie en de Farmers Defence Force. Agractie is ontstaan uit de oproep van schapenhouder Bart Kemp tot actie, die uiteindelijk heeft geresulteerd in volledig door trekkers en boeren gedomineerd Malieveld. De kiem voor de Farmers Defence Force is gelegd na de bezetting door dierenactivisten van het varkensbedrijf in Boxtel. Zowel Agractie als Farmers Defence Force hebben verklaard los van elkaar door te gaan met het opkomen voor de Nederlandse boer.
Traditioneel een tegenhanger
De laatste jaren zijn daar ook onder meer Stichting AgriFacts (STAF), Team Agro NL en eigenlijk ook het Mesdag Zuivelfonds en Boer Bewust erbij gekomen, die de positie voor de boer en tuinder vooral naar de burger toe willen verstevigen. Deze organisaties voelden zich daartoe genoodzaak, doordat volgens hen LTO hier onvoldoende prioriteit aan gaf.
Naast het grote LTO Nederland had elke sector al traditioneel zijn eigen tegenhanger. Denk daarbij bijvoorbeeld aan de NMV, de DDB (zuivel), de NAV (akkerbouw) en de NVP (pluimvee). De varkenshouderij springt hieruit met de POV, waarin de LTO en de NVV zich hebben verenigd. De krimp in de sector en het gegeven dat de NVV en LTO Varkenshouderij qua achterban aan elkaar gewaagd waren, was hier onder meer debet aan.
Goed communiceren
Een versnipperde belangenbehartiging hoeft an sich niet slecht te zijn voor een sector als de verschillende organisaties maar goed met elkaar communiceren. Dat is nu echter vaak niet het geval. Veel organisaties, zoals Agractie, zijn opgericht uit frustratie over de gebrekkige slagkracht van LTO Nederland. LTO wordt vaak verweten altijd aan te sturen op deals met het ministerie van Landbouw - en dus weer nieuwe verplichtingen voor de boer - en daardoor nooit eens echt op te komen voor de Nederlandse boer.
Afgezien van de samenwerking binnen de POV lukt het LTO ook niet om in een goede afstemming samen te werken met andere belangenorganisaties voor boeren. Voor de marktleider - om het zo maar te bestempelen - blijkt het vaak moeilijk om samen te werken met 'concurrenten' en wordt het moeilijk gevonden de regie of succes te delen. Zo wees LTO bijvoorbeeld structurele samenwerking met Boer Bewust en Team Agro NL af. Of LTO Noord laat stikstofonderzoek uitvoeren, terwijl het Mesdag Fonds hier al heel veel informatie over heeft.
Rauw op het dak
Dat de Agractie 2019 op het Malieveld voor de agrarische sector zo'n immens succes was, moet LTO rauw op het dak zijn gevallen. Dankzij twee enthousiaste organisaties - die feilloos de frustatie bij de boeren voelden - en vooral de kracht van social media om de boeren te groeperen, zijn ruim 10.000 boeren en 2.000 trekkers bij elkaar gebracht. Zonder inbreng van LTO.
Het duurde zelfs even eer dat de organisatie zich ook schoorvoetend achter de acties schaarde, daarbij uitgedaagd door boeren die een statement van LTO verwachtten. Dat LTO vrijwel tegelijkertijd kon meeliften op de door Agrifirm geïniteerde Trots op de Boer-campagne, kwam de organisatie goed uit. De interessante vraag is nu of het grootschalige protest ook een eyeopener voor LTO zelf is.
Premium onderhandelingspartner
Doordat LTO de premium onderhandelingspartner voor landbouwminister Carola Schouten is, is de organisatie in de loop der jaren ook een onderdeel geworden van het systeem dat nu wordt vergruisd door de boeren op het Malieveld. Heel simpel gezegd: de minister heeft een plan, LTO gaat in onderhandeling om de scherpe kantjes ervan af te halen.
Ook wordt LTO verweten vaak op basis van informatie die door het ministerie of andere publieke organisaties zijn aangedragen, te onderhandelen. Dit was de aanleiding voor een groep boeren om STAF op te richten als een feitenchecker voor de agrarische sector. Deze stichting heeft al inmiddels meermalen de krantenkolommen gehaald met correcties op publicaties over de agrarische sector vanuit diverse hoeken.
Het is onmiskenbaar dat veel bestuurders en medewerkers van LTO keihard werken en vaak overuren draaien om het boerenbelang te verdedigen. Doordat de LTO-organisatie groot en gelaagd is, wordt echter te veel naar binnen gekeken en wordt de antenne naar buiten toe te weinig benut. De andere boerencollectieven die nu zijn ontstaan, worden beschouwd als concurrenten die leden kunnen afsnoepen. Terwijl LTO ze goed kan gebruiken om in onderhandelingen de druk op de ketel te zijn.
Betere positie boer
Hoewel LTO zelf weinig met de acties op het Malieveld van doen heeft gehad, kan zij ze nu wel gebruiken in de onderhandelingen met Carola Schouten voor een betere positie van de Nederlandse boer. Aan de andere kant ziet de landbouwminister nu wel een nog verder versnipperde belangenbehartiging voor zich. Kan LTO nog namens een meerderheid van de Nederlandse boer spreken, is een vraag die zij zichzelf kan stellen? Het ledenaantal van LTO en de opbouw daarvan, is geregeld voer voor discussie.
Het aantal Nederlandse boerenbedrijven krimpt in een gestaag tempo en kan door uitkoopregelingen in de varkenshouderij en wellicht straks door de stikstofmaatregelen nog sneller krimpen. In dit landschap lijkt geen ruimte te zijn voor belangenorganisaties die eigenlijk allemaal hetzelfde nastreven, maar dit op een andere wijze willen uitvoeren. Hoe je het ook wendt of keert: de bal ligt uiteindelijk bij LTO Nederland om de versnippering tegen te gaan. Een cultuurverandering lijkt onafwendbaar.
Eric de Lijster
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.