Het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit heeft in 2020 een fors groter budget tot beschikking. De €1,4 miljard zal volgens landbouwminister Carola Schouten echter hoofdzakelijk besteed worden aan de transitie naar kringlooplandbouw.
"De veranderingen waar we voor staan vragen veel van boeren, tuinders en vissers en de ketens waarin zij opereren", schrijft Schouten in haar toelichting op de miljoenennota die dinsdag 17 september gepresenteerd werd. "Het ministerie wil in samenwerking met agrarische ondernemers en ketenpartijen verder werken aan een nieuw perspectief: duurzaam en innovatief met het vooruitzicht een goede boterham te kunnen verdienen. Daarbij wordt ingezet op regionale samenwerking en het bieden van ruimte voor maatwerk."
In totaal is er komend jaar €1,4 miljard beschikbaar voor het landbouwministerie (ter vergelijking: in 2019 was dat €882 miljoen). Dit komt neer op ongeveer 0,46% van de totale overheidsbegroting. De uitvoering van de beleidsvoornemens op thema’s als verdienvermogen, bodem, mest, gewasbescherming en pacht staan volgens Schouten in 2020 centraal. "Het Klimaatakkoord geeft een belangrijke impuls aan de transitie naar kringlooplandbouw. Met de extra middelen die beschikbaar komen voor onder meer de verduurzaming van de veehouderij en de aanpak van de Veenweidegebieden kan het ministerie werk met werk maken."
Versterken ondernemerschap
Om een succesvolle transitie naar kringlooplandbouw mogelijk te maken heeft de sector financieel gezonde ondernemers nodig. Het ministerie wil daarom verdere afspraken maken met banken en andere financiers over ondersteuning van ondernemers die de omslag naar een circulaire bedrijfsvoering willen maken. Verder wordt onder meer de Mededingingswet aangepast, om meer duidelijkheid te creëren over ruimte voor samenwerking, en komt er een wettelijk verbod op oneerlijke handelspraktijken. Ook wordt in 2020 het bedrijfsovernamefonds voor jonge boeren operationeel.
Het herstel van natuur en biodiversiteit krijgt ruime aandacht in de landbouwbegroting voor 2020. Met de transitie naar kringlooplandbouw kan de Nederlandse landbouw daar volgens Schouten een belangrijke bijdrage aan leveren. "Dat vraagt om een meer duurzaam gebruik van bodem, water, mest en gewasbeschermingsmiddelen."
Bodem en water
Schouten laat onder meer weten dat in 2020 meetmethoden voor bodemkwaliteit worden vastgesteld. Ook wordt werk gemaakt van de herziening van de pachtwetgeving. Dit moet onder meer resulteren in langer lopende pachtcontracten, waarmee pachter en verpachter gestimuleerd worden duurzaam met de bodem om te gaan. Verder worden komend jaar het Deltaprogramma Zoetwater en het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer uitgerold. Het slim vasthouden, bergen en efficiënt (her)gebruiken van water staan daarbij centraal.
Schouten: "Naast een algemeen duurzaam beheer van landbouwbodems, werkt het ministerie in 2020 specifiek aan de aanpak van de problematiek in veenweidegebieden, waar het veen oxideert en de bodem daalt als gevolg van een laag waterpeil en intensief agrarisch gebruik. Boeren worden gestimuleerd om nieuwe, minder intensieve vormen van landgebruik en andere teelten toe te passen om bodemdaling tegen te gaan en de natuur te versterken." Het landbouwministerie stelt hiervoor in totaal €79 miljoen beschikbaar.
Mest en gewasbescherming
Dit najaar presenteert het ministerie de contouren van het nieuwe mestbeleid, waarvan de uitvoering in 2020 start. Er is extra budget beschikbaar gesteld om fraude bij mest structureel terug te dringen. Schouten: "Het uiteindelijke doel is de voer-mestkringloop in 2030 zoveel mogelijk te sluiten door hergebruik en efficiënter om te gaan met voedsel en meststoffen. Met het sluiten van kringlopen wordt de mestregelgeving voor boeren ook minder beknellend."
In de toelichting op de landbouwbegroting wordt ook een substantiële verlaging van het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen genoemd. Dat moet het resultaat zijn van het uitvoeringsprogramma dat volgt op de toekomstvisie richting 2030. Om de ontwikkeling van nieuwe gewassen te versnellen zet het ministerie in Europees verband in op een doorbraak voor verruiming van de toepassing van nieuwe veredelingstechnieken, zoals CRISPR-Cas, mits daarbij geen soortengrenzen worden overschreden.
Sanering varkenshouderij
Ook een belangrijk thema in de regeringsplannen voor de landbouw is de warme sanering van de varkenshouderij. In totaal is hiervoor €60 miljoen gereserveerd. Varkenshouders die geuroverlast veroorzaken kunnen een financiële vergoeding krijgen als zij hun bedrijf beëindigen. Daarnaast stelt het ministerie vanaf eind 2019 subsidie beschikbaar voor emissiebeperkende innovaties in stallen. Verder wordt onder meer ingezet op aanpassing van de Nitraatrichtlijn om de mogelijkheden voor het gebruik van dierlijke mest te verruimen en het kunstmestgebruik te verminderen.
Dierenwelzijn
Tot slot gaat veel aandacht in de landbouwbegroting uit naar dierenwelzijn als onderdeel van de verduurzaming van de veehouderij. Schouten laat weten dat in 2020 een subsidieregeling operationeel is die, naast emissiearme stalsystemen, bijdraagt aan de verbetering van het dierenwelzijn. Ook werkt het ministerie in 2020 verder aan de terugdringing van het aantal stalbranden door onder andere een periodieke elektrakeuring. Om de diersterfte structureel te verminderen worden kwaliteits- en benchmarksystemen ingericht en ingezet op strengere maatregelen voor transport.