Hetze tegen vlees heeft nauwelijks effect

Niemand kan ontkennen dat de veehouderij en vleesconsumptie onder vuur liggen. In de media wordt gestrooid met termen als 'boosdoener', 'onverantwoord', 'doorgedraaid' en het AD spant de kroon als columnist Tommy Wieringa de varkenshouderij vergelijkt met de holocaust. De hetze tegen vlees lijkt soms met de dag groter te worden.

Meer of minder vlees?
Milieuorganisaties zetten hun vraagtekens bij de hoeveelheid vlees die we jaarlijks eten. Ze beweren dat de vleesindustrie verantwoordelijk is voor ongeveer 14,5% van de uitstoot van alle broeikasgassen. Ook zeggen zij dat 25% van het zoetwatergebruik naar de vleesproductie gaat. Zij pleiten daarom voor een lagere consumptie en verduurzamingsslag van de productie. 

Clemens Tönnies, eigenaar van het gelijknamige vleesconcern, liet recent een tegengeluid horen waarin hij de sector verdedigt. "Kritiek moeten we niet wegwuiven, maar we hoeven ook niet overal in mee te gaan. Voedsel is veiliger dan ooit en toch is er meer discussie dan ooit, dat verbaast mij. Ik ben ervan overtuigd dat er niets mis is met het eten van vlees. Het is zelfs goed voor je hersenen. Het positieve verhaal mag en moet ook verteld worden."

Sector verduurzaamt
Wat buitenstaanders vaak niet weten, is dat de Nederlandse veehouderij een grote verwerker is van reststromen en co-producten die niet geschikt zijn voor menselijke consumptie; ruim 50% van het veevoer bestaat uit reststoffen en co-producten. Het verwerken van reststromen en co-producten past tevens perfect in de landbouwvisie van minister Carola Schouten (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit).

Bovendien heeft de vleessector de afgelopen jaren hard gewerkt om de broeikasgassen en het energieverbruik te verminderen. En dat heeft tot successen geleid; zowel de broeikasgasuitstoot als het energieverbruik is met 16% tot 48% gedaald. Al zijn er wel verschillen tussen rund, kalf en varken. Daarentegen wordt het beeld dat de media schetst niet bepaald positiever, maar dat lijkt tot op heden nog geen of nauwelijks effect te hebben op de vleesconsumptie.

Wat zeggen de cijfers?
Uit onderzoek van Wageningen Economisch Research (WUR) blijkt dat het totale vleesverbruik in Nederland (per persoon) in 2017 gelijk is gebleven. In zowel 2016 als 2017 at de gemiddelde Nederlander jaarlijks 76,6 kilo vlees (karkasgewicht). Dit is 100 gram minder dan in 2015, zo becijferde de WUR in opdracht van Wakker Dier. Er wordt daarbij onderscheid gemaakt tussen varkensvlees (36,5 kilo), rundvlees (15,4 kilo) en pluimveevlees (22,1 kilo). Ook binnen de verschillende categorieën is er bijna geen verschil ten opzichte van de voorgaande jaren.

Dat de vleesconsumptie in Nederland de afgelopen jaren nauwelijks een daling liet zien, is niet alleen opvallend wegens de weerstand tegen het eten van vlees. Ook de opkomst van vleesvervangers maakt de beweging opvallend. Met 10% meer omzet in het eerste half jaar van 2017 lijken de vleesvervangers snel terrein te winnen. De sector voor vleesvervangers heeft een totale omzet van €83 miljoen. Dit staat, ondanks de snelle groei, echter in de schaduw van de vleessector die een totale omzet van €10,4 miljard heeft.

Daarbij laat het aantal vegetariërs in Nederland ook al jaren een stijging zien. De meest recente cijfers tonen aan dat 850.000 Nederlanders een vegetariër zijn (5%). Dat de vleesconsumptie toch nauwelijks een daling laat zien, zou kunnen suggereren dat er per vleesetend persoon meer vlees wordt gegeten.

Verleden, heden en toekomst
De vleesconsumptie laat over de lange termijn wel een kleine daling zien. In 2007 lag de consumptie hoger (78,1 kilo per persoon). De consumptie steeg door tot een piek van 79,1 kilo in 2009. Vanaf dat moment werd de daling ingezet. Deze daling duurde tot en met 2015 en sindsdien bleef het verbruik nagenoeg gelijk.

Als we naar de vleesconsumptie in onze buurlanden kijken, dan zien we een wisselend beeld. De afgelopen 5 jaar is de Belg 16,7% minder vlees gaan eten (tot 71 kilo per persoon per jaar). De Duitser eet nu 2 kilo vlees meer dan 5 jaar terug (tot 88 kilo per persoon per jaar). De Europese vleesconsumptie blijft de komende jaren waarschijnlijk stabiel, zo valt in de prognoses van de Europese Commissie te lezen.

Wereldwijd gezien zal de vraag naar vlees de komende 10 jaar zelfs fors groeien, zo meldt de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO). De verwachting is dat de vraag in Zuidoost-Azië met 35% zal toenemen. Ook in Brazilië (+25%) en China (+10%) zal de consumptie waarschijnlijk flink aantrekken. Dit heeft dan te maken met de groeiende welvaart.

(On)zekere toekomst?
Door de hetze tegen vlees zou je wellicht verwachten dat de consumptie van vlees onder druk staat. Uit cijfers blijkt echter dat dit niet het geval is. Na de dalende trend van een aantal jaar terug, begeeft de Nederlandse vleesconsumptie zich sinds 2015 in rustig vaarwater. Elders ter wereld lijkt de consumptie juist toe te nemen. Op basis van cijfers en verwachtingen kun je concluderen dat de mondiale vleessector kan rekenen op een stabiele (of zelfs stijgende) vraag.