Half januari sloot suikerproducent Pfeifer & Langen zijn eerste Europese bietenfabriek. Betekent dit het startschot van een koude sanering in de Europese sector? Marges staan overal onder druk. Dat merken telers. Coöperaties zijn in het voordeel en hebben de langste adem.
Het Duitse bedrijf Pfeifer & Langen (P&L) maakte halverwege januari bekend de Zaharul Oradea suikerfabriek in Roemenië te sluiten. Als reden benoemt het de winstgevendheid. P&L levert in het vervolg suiker afkomstig uit Polen en Duitsland aan de Roemeense markt. Daarvoor heeft het inmiddels een nieuw bedrijf geopend.
Volgens DragoÅŸ Frumosu, voorzitter van de federatie voor voedselproducenten in Rusland, is het een bewuste keuze van de Duitsers. "Ze kopen (waar mogelijk) marktaandeel, trachten hun geïnvesteerde geld terug te verdienen en sluiten dan de fabriek. Vervolgens wordt er Duitse suiker ingevoerd." Bietentelers die leveren aan Diamant Sugar hebben getracht de fabriek te kopen, maar dat was zonder succes. Andere spelers die actief zijn in het land, zijn het Oostenrijkse Agrana en Franse Tereos.
Wie volgt?
Ook in Polen rommelt het. De Noord-Poolse boeren kijken verlekkerd naar de prijs die Cosun in Nederland uitbetaalt. De eventuele privatisering van de Poolse suikerfabriek moet eenzelfde uitwerking hebben, maar of die gedachte reëel is valt te bezien. De bietenprijzen in het land zijn namelijk nog lager dan de surplusprijs die men in Nederland krijgt.
Coöperatief handelen zit bij Nederlanders in de genen. Het vergt saamhorigheid en een ijzersterke langetermijnvisie. Van Südzucker, die in Zuid-Polen actief is, hoeven de Poolse akkerbouwers weinig te verwachten. Ook zij betalen een absolute bodemprijs en hebben daarvoor de lage granenprijzen aan hun zijde.
Ook Engeland is een bietenland in beroering. British Sugar ligt jaarlijks onder vuur als belangenbehartiger NFU Sugar moet vechten om een rendabele prijs. Grofweg omvat de Britse suikermarkt een volume van 2 miljoen ton. Historisch gezien werd die voor 50% ingevuld door Britse bietsuiker en voor 50% uit geïmporteerde rietsuiker, dat Tate & Lyle in het land raffineert. Met het verdwijnen van het bietenquotum is dit niet langer rendabel.
Nieuwe fabriek
Groot-Brittannië valt in de 'beet belt', de strook landbouwgrond waar rendabel suikerbieten worden geteeld. De opbrengsten liggen op een hoog niveau, er is voldoende productiecapaciteit en de logistiek is op orde. Het was de reden voor een investeerder uit Dubai om een nieuwe fabriek in het midden van Engeland te bouwen. Dat project ketste echter op het laatste moment af. Northern Sugar, het bedrijf van Al Khaleej International, zou volgens de Britten nu plannen maken voor een fabriek in Spanje. De reden hiervoor is de prijs van de grond.
Dichter bij huis, in Wallonië, komt misschien ook een suikerfabriek te staan. Telersorganisatie Association des Betteraviers Wallons (ABW) zegt voldoende geïnteresseerde boeren te hebben gevonden. Met een inleg van enkele tientjes per ton kan zo een fabriek voor 1,5 miljoen ton bieten worden gebouwd. Die moet in 2022 gereed zijn, waarna er 20.000 hectare Belgische suikerbieten verwerkt kunnen worden.
Sterke dochters
Een coöperatie klinkt leuk. Echter, ondanks een waarschuwing van Cosun komt de bietenprijs altijd op een hoger niveau uit dan bij de commerciële concurrenten. Daarvoor heeft het immers de ledentoeslag als wapen. Cosun beschikt tevens over sterke dochterondernemingen: Aviko Potato, Sensus, Duynie en SVZ.
Cosun is extreem kapitaalkrachtig. Daar kunnen de Walen alleen maar van dromen. Moeten de Nederlanders zich dan geen expansiedrift aanmeten? Vooralsnog is die afkomstig uit Duitsland en Frankrijk. Toen Tiense Suiker te koop kwam, eveneens een omstreden fabriek, hapte Südzucker toe en Cosun niet. Liggen er geen coöperatieve kansen in Engeland, België en Polen?
Cosun laat zich niet gek maken, althans nog niet. Aan de financiële reserves ligt het niet en groeien is niet zo moeilijk. Echter, geld verdienen is dat wel. De bietenverwerker voorziet roerige tijden en daarbij komt ook dat een fabriek die suikerbieten verwerkt relatief onrendabel is. Suiker Unie vangt dit op door bijvoorbeeld diksap te produceren en later te verwerken. Toch blijft het een moeilijk vraagstuk. Industrieën presteren op hun best wanneer ze 24/7 produceren tegen de laagst mogelijke prijs. Dat kan met suikerriet, maar niet met de biet.
Prijzen onder druk
Toehappen in een negatieve macht, of wachten op een rooskleurig scenario? De ISO (International Sugar Organization) gaat voor seizoen 2018/2019 uit van een wereldsuikerproductie die met 6% stijgt tot een volume van 5,1 miljoen ton. De vrije marktprijzen en Europese prijzen staan flink onder druk en op marktregulering hoeft de Europese Unie niet te rekenen, zo maakte Eurocommissaris Phil Hogan duidelijk.
Wie wel durft te investeren, moet zijn winstgevendheid voorlopig uitstellen. Cosun houdt zijn leden tevreden en telers gezond. Daar kunnen de concurrenten nog wat van leren.