In de zomerserie van Boerenbusiness deze week voormalig Kamerlid en dierenarts Henk Jan Ormel. Hij werkt sinds 2012 in Rome voor de wereldvoedsel- en landbouworganisatie FAO en houdt zich bezig met dierziekten.
Hagelstenen als tennisballen en hitterecords die sneuvelen bij de vleet. Veterinair adviseur bij de Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO) Henk Jan Ormel ondervindt in Italië als geen ander dat de aarde opwarmt. Daardoor groeit het risico op uitbraken van dierziekten, die ook de mens kunnen treffen. De opwarming van de aarde vergroot het risico op verspreiding van dierziekten. Wat is daar aan te doen?
U woont en werkt in Rome voor de FAO. Waar houdt u zich met name mee bezig?
"De FAO doet er alles aan om klimaatbestendige landbouw en veeteelt te bevorderen, voedselzekerheid te bewerkstelligen voor een groeiende wereldbevolking en paniek te voorkomen. Op de korte termijn en op de lange termijn. Mijn taak is om het risico op verspreiding van dierziekten door opwarming van de aarde zo goed mogelijk in beeld te brengen en daarnaast de oprukkende dierziekten succesvol te bestrijden. Zo groot mogelijke bioveiligheid is de basis."
Wat betekent klimaatverandering voor de ontwikkeling van dierziekten?
"Een gesloten bedrijfsvoering die het risico op besmetting door vee en mensen tot een minimum reduceert. Daar begint alles mee. Maar dat is geen oplossing voor de verspreiding van ziekten via de lucht of door insecten. De tijgermug is in Italië helaas al gemeengoed. Daarom krijgt de ontwikkeling van vaccins veel aandacht. Op die manier is bijvoorbeeld de opmars van het Lumpy Skin Disease (pokkenvirus bij met name rundvee) tot staan gebracht. Vooral nu er op de Balkan op grote schaal wordt gevaccineerd."
"Toerisme is een van de grootse verspreiders van ziekten. Op dit moment is de verspreiding van de zoönose Riftdalkoorts (Rift Valley Fever) de grootste bron van zorg. Deze ziekte komt vooral bij kleine herkauwers, maar ook bij rundvee voor en kan, via muggen, mensen ziek maken. In Niger heeft deze ziekte tientallen menselijke slachtoffers veroorzaakt. Rift Valley Fever rukt op via de Sahel naar Noord-Afrika en Zuid-Europa. Actie in Noord-Afrika is dringend gewenst. Vogelgriep, dat snel muteert en de ziekte PPR bij kleine herkauwers vergen ook de nodige inspanning om onder controle te krijgen. Ook mond- en klauwzeer blijft een groot risico. En de Afrikaanse varkenspest is Europa al binnen gedrongen."
In uw politieke leven als Kamerlid van het CDA had u te maken met de Q-koorts. Die ziekte wordt in Nederland nog steeds genoemd als een potentiële dreiging, die groter wordt door de stijgende temperatuur. Wat is uw inschatting?
"De Q-koortsuitbraak was een gevolg van extreem geconcentreerde en grootschalige intensieve geitenhouderij. In gebieden met een minder hoge veebezetting is het risico van een grootschalige Q-koortsuitbraak kleiner. Dat geldt voor dierziekten in het algemeen. Naarmate de verstedelijking toeneemt en de ruimte op het platteland kleiner wordt, nemen de risico’s van uitbraken van dierziekten toe. De hoge veedichtheid in Nederland is alleen mogelijk als je hoge eisen stelt aan de veiligheid. Echter, we moeten ons in Nederland niet laten wijsmaken dat we er niet goed mee omgaan. Geen land ter wereld, waar per hectare zo efficiënt en met respect voor dierenwelzijn en milieu, wordt op een veilig manier zeer hoogwaardig voedsel geproduceerd. Juist de agrarische sector in Nederland heeft oplossingen in huis in de strijd tegen de gevolgen van klimaatverandering. Internationaal krijgen we daarvoor erkenning. Alleen in Nederland heerst een ander beeld. Als je in dat uiterst negatieve scheefgetrokken beeld gaat geloven, ga je er ook naar handelen. Een kleinere en minder efficiënte agrarische sector in Nederland werkt op wereldschaal nadelig uit voor klimaatverandering."
U benadrukt het grote belang van bioveiligheid. Maar door de inkrimping van de melkveestapel en de bijbehorende regels neemt het aantal veetransporten fors toe. Wat vindt u daarvan?
"Dat is helaas waar. Er worden strenge eisen gesteld aan het veetransport. De sector is zeer professioneel en er wordt streng gecontroleerd. Bioveiligheid is wel afhankelijk van de zwakste schakel, ook al doe je het als sector nog zo goed. Dat blijkt nu ook weer met de fipronil-affaire in de pluimveehouderij."
De Afrikaanse varkenspest is niet gerelateerd aan klimaatverandering. Op dit moment is het wel de grootste dreiging in Europa. Wordt er genoeg weerstand geboden?
"De Afrikaanse Varkenspest is nog agressiever, dan de klassieke varkenspest. Bovendien rukt het niet alleen op in populaties van wilde zwijnen van Oost- naar Centraal-Europa, maar ook de commerciële varkenshouderij. Estland is een modern EU-land dat de zaken goed voor elkaar heeft. Toch heeft het virus daar toegeslagen, doordat ergens een misstap is geweest in de bioveiligheid. En dan te bedenken dat er nog steeds geen oplossing is voor de gevolgen die vaccinatie met markervaccins hebben bij uitbraken van dierziekten, zoals vogelgriep, varkenspest en MKZ. Massale ruiming bij uitbraken zal onvermijdelijk zijn, zoals nu ook in de pluimveehouderij aan de gang is. Om die reden ben ik destijds de politiek ingegaan. Door markervaccins kun je onderscheid maken tussen geïnfecteerde en gevaccineerde dieren. De internationale handelsregels zijn nog steeds onvoldoende aangepast aan de mogelijkheden die markervaccins bieden. Maar in mijn huidige functie bij de FAO kan ik geen invloed uitoefenen op de handelspolitiek."
U woont en werkt in Rome. Hoe erg is de hitte daar?
"De hitte is niet het ergste. Je went er, na verloop van tijd, aan. De droogte, die het gevolg is van de hitte, neemt echt extreme vormen aan. Er is veel politiek gekonkel over het rantsoeneren van drinkwater. Ook stijgen de voedselprijzen. Als deze situatie nog enkele weken aanhoudt, ontstaat er een grote crisis. In Spanje is het nog erger, daar slaat de verwoestijning toe."
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.