Oogst valt niet tegen door 'typisch Belgische zomer'

De uienoogst in België nadert het einde, maar is zeker nog niet klaar voor dit seizoen. Het natte voorjaar heeft er ook bij onze zuiderburen voor gezorgd dat er een grote spreiding is in zaaidata en dat leidt weer tot een oogst die vanaf augustus tot op heden geleidelijk doorsijpelde. Hoewel er af en toe flink wat regen viel, liep de uienoogst gemiddeld redelijk vlot door. De later gezaaide percelen staan de komende weken op de planning zodra het weer het toelaat.

Globaal gezien kan je de zaai dit seizoen in twee momenten opdelen, vertelt Evert van Crombrugge, accountmanager bij De Groot en Slot in België en Zeeuws-Vlaanderen. "Het eerste zaaimoment was in de tweede helft van april en dan voornamelijk in het zuiden en oosten van België. Het andere moment is tussen 5 en 15 mei. Toen kregen vooral de telers in het westen pas de eerste kans van het seizoen. Natuurlijk zijn er ook wel buiten die data percelen gezaaid en ging het laatste zaad pas in juni de grond in." De omstandigheden in het veld dit voorjaar waren volgens Van Crombrugge vergelijkbaar in Nederland. Het was vaak kantje boord om te kunnen zaaien of de grond was juist net niet bekwaam genoeg. 

Gemiddelde opbrengst in moeizaam jaar
Het moment van zaaien en de natte omstandigheden dit voorjaar zeggen veel over de opbrengst en maatsortering in België. "Er zijn grote verschillen per regio zichtbaar. De gezaaide percelen hebben meer water te verwerken gekregen en de grond was kouder. Er ontstond hier eerder waterschade, zuurstofgebrek, soms wat korstvorming en toch ook wel schade van de bonenvlieg. De stand is op de vroege percelen daardoor dunner over het algemeen, waardoor de uien hier grover zijn." De later gezaaide percelen hebben gemiddeld juist een goede stand volgens Van Crombrugge. "Die zijn vlotter bovengekomen en vanwege de late zaai is er ook dikker gezaaid. Daardoor staan er vaak genoeg planten. Wel viel de nagroei tegen in september, zeker in het westen waar het droger werd. Gemiddeld halen de uien wel de kilo's door de vele aantallen, maar is de maatsortering erg fijn voor de later gezaaide percelen." 

De opbrengst lijkt gezien de latere zaai en moeizame start gemiddeld niet verkeerd uit te pakken. Ellen Dendauw, Teamleider Groenten Akkerbouwmatig bij het Belgische proefcentra Viaverda, geeft als verklaring dat het komt door het groeizame weer dit seizoen. "Er is laat gezaaid, maar dankzij het groeizame weer hebben telers uiteindelijk best goede opbrengsten gehaald. Zeker als je ziet hoeveel later we begonnen zijn dit seizoen. We hebben na de zaai regelmatig neerslag gehad waarmee de groei in de benen bleef. Ook de hoge temperaturen vielen mee." Ook Van Crombrugge geeft dat als verklaring, die spreekt van een 'typisch Belgische zomer' met regelmatig neerslag en weinig extreem hoge temperaturen. "Daardoor waren er nauwelijks groeistilstanden en groeide het gewas goed door". Wel benadrukken beiden dat er ook genoeg percelen waren waar gemiddelde opbrengsten niet behaald worden door uiteenlopende redenen, waaronder bijvoorbeeld waterschade. Ook hebben enkele gebieden zware hagelschade gehad.

Ondanks de late zaai valt op dat het aantal dikhalzen meevalt, wat wordt gewijd aan de goede stand van de laat gezaaide percelen. Veel percelen zijn goed gestreken, maar op dit moment staat een klein deel ook nog altijd groen. Op de vroeger gezaaide percelen worden meer problemen met bacterie gemeld.

Afzet moeizaam
In de afzet verloopt het niet overal vlekkeloos voor de telers. Deze verloopt moeizaam en soms stroef. De uienteelt is behoorlijk uitgebreid en er zijn veel nieuwe telers in Vlaanderen volgens Dendauw." Zij hebben nog niet altijd afzet kunnen regelen voor hun partij of een deel daarvan. In deze markt helpt dat niet mee". Een deel van de uienoogst heeft Nederland als bestemming. Dendauw verwacht dat met de huidige uienmarkt een deel van de nieuwe telers minder uien zal zetten volgend seizoen. De uitdagende teelt van dit jaar met onder andere de hoge ziektedruk helpt daar aan mee.

Uienteelt explosief gestegen
De uienteelt in België is de laatste tien jaar met een flinke opmars bezig. In Wallonië vindt ongeveer 25% van de uienteelt plaats. De andere 75% staat in Vlaanderen. Precieze cijfers van Wallonië zijn er niet, maar die van Vlaanderen wel. Volgens cijfers van het Belgische Agentschap Landbouw en Zeevisserij stond in 2014 het areaal van alle soorten uien op 1.701 hectare. In 2019 was dat al 3.093 hectare en afgelopen seizoen steeg het areaal opnieuw explosief tot 4.503 hectare. Een groei van 21% vergeleken met 2023. Met Wallonië erbij wordt het Belgische uienareaal dit seizoen op zo'n 6.000 hectare geschat volgens Van Crombrugge.