Waarom cijfers uienareaal (bijna) waardeloos zijn

Boer&Bunder raamt het areaal zaaiuien – gebaseerd op de BRP-cijfers uit de Gecombineerde Opgave – op 29.123 hectare. Dat is een toename van 6% vergeleken met vorig jaar, toen het areaal daalde naar 27.513 hectare. In 2021 werd namelijk een record van 30.000 hectare zaaiuien aangetikt. De zaaiuienoppervlakte dit seizoen is daarmee de op één na grootste ooit.  Het plantuienareaal is met 6% gedaald, tot 7.730 hectare.

Rode daling
In de BRP-cijfers wordt geen onderscheid gemaakt tussen gele en rode (zaai)uien. Insiders denken dat de teelt van rode uien na jaren van groei heeft moeten inleveren. Volgens cijfers die in de wandelgangen circuleren zou er sprake zijn van een daling met een vijfde, tot 3.600 hectare. Dat is niet zo gek gezien de prijsontwikkeling bij geel versus rood afgelopen seizoen.

Teeltverschuiving
Ongeveer vijf jaar lang is de teelt van zaaiuien aan het verschuiven van Zuidwest- naar Noordoost-Nederland. Vlak overigens ook een verschuiving in zuidoostelijke richting niet uit, al is die wel kleiner. De redenen daarvoor zijn simpel: weersextremen maken het in de kustprovincies – en dan met name Zeeland – bijna onmogelijk om zonder beregening een fatsoenlijke partij zaaiuien te produceren. Daarbij komt dat door een decennialange intensieve teelt in de traditionele gebieden de problemen met ziektes groot zijn. Dat kost percelen steeds vaker de kop.

Tot 2018 wist het uienareaal in Zeeland steeds een stukje te groeien over de langere termijn gekeken. Dat gold zowel voor zaai- als plantuien. Een desastreus slechte markt in seizoen 2017/18 zorgde ervoor dat in dat jaar het roer om ging. De gevolgen zijn bekend. Vooral door uitdagende seizoenen moest de teelt steeds meer terrein prijsgeven. Sommige uientelers zochten hun heil bij tweedejaars plantuien, maar dat was van korte duur.

Zeeuws areaal gehalveerd
De zuidwestelijke provincie telt dit seizoen nog goed 3.000 hectare zaaiuien. Een daling van 13% met vorig jaar, goed voor 450 hectare. Daarmee is het areaal in zeven jaar tijd gehalveerd. Dit betekent ook dat in Groningen inmiddels meer uien verbouwd worden en ook Drenthe is hard onderweg om hoger te eindigen. Bij plantuien is de daling met 4% minder groot.

Net als in 2022 staat de grootste areaaldaling niet op conto van de Zeeuwen. In Flevoland is de zaaiuienteelt namelijk ruim 500 hectare afgenomen, tot 8.500 hectare. Dat is het kleinste areaal sinds 2009 en een daling van 6%. In Flevoland speelt vooral de ziektedruk een rol. Vorig jaar liet Noord-Holland nog de grootste daling zien, maar daar stijgt het areaal dit seizoen met 11% tot 1.138 hectare.

Drenthe grootste stijger
Dan de stijgers. Procentueel gezien gaat die eer naar Drenthe, waar 38% meer zaaiuien worden verbouwd. Goed voor 733 hectare, waardoor het totaal neerkomt op 2.641 hectare. In Groningen is een stijging van bijna 20% zichtbaar, tot 3.866 hectare. Ook in Overijssel (29%) en Gelderland (34%) worden meer zaaiuien verbouwd. In het noordoosten worden dit jaar duidelijk minder aardappelen verbouwd en een deel van die ruimte is met zaaiuien opgevuld.

Na Flevoland en Groningen komt Noord-Brabant op een derde plek qua zaaiuien met 3.633 hectare. Dat is de grootste oppervlakte ooit. Die stijging komt geheel voor rekening voor de zandgronden in het oosten van de provincie waar de teelt nog altijd in opkomst is. Buurprovincie Limburg is ook zo'n plek met twee gezichten. Daar stijgt het areaal 28% tot 1.592 hectare. Die groei ligt met name in het noorden en midden van de provincie en niet op de lössgronden.

Opbrengst in het ongewisse
De hamvraag is: wat wordt de uienoogst dit jaar? Die vraag is moeilijker dan ooit te beantwoorden vanwege de wisselende stand van het gewas. Rekenen we met een vijfjarig gemiddelde van 45,6 ton per hectare dan kom je op 1,32 miljoen ton uien. Dat is iets meer dan het gemiddelde van 1,27 miljoen ton en meer dan de bruto 1,2 miljoen ton van vorig jaar.

Uientelers en insiders zetten bij dat cijfer waarschijnlijk grote vraagtekens. De uien zijn in veel gevallen een maand later gezaaid dan gebruikelijk. De gewassen zijn in de tweede helft van juni en begin juli behoorlijk bijgetrokken, maar voldoende loofontwikkeling mist om een goede productie te behalen. We kunnen dus zeker concluderen dat 6% areaalstijging minstens wegvalt tegenover een meer dan lastige start van het seizoen en de droogte die daarna volgde. Wordt het uiteindelijk een jaar zoals 2022 of gaan we het niveau van 2018 tegemoet?