Ingezaaid areaal wisselt van 0 tot 90 procent

Een landelijk gemiddelde noemen is uiterst lastig in een voorjaar vol extremen. Dat weet ook verkoopleider Bart Schriever van De Groot en Slot. "We schatten in dat zo'n 50% is ingezaaid van het landelijk areaal. In het noordoosten (Groningen en Drenthe) is behoorlijk wat gezaaid en dat geldt ook voor het zuidwesten. Midden-Nederland, en dan met name Flevoland, blijft dit voorjaar behoorlijk achter."

Verslemping
Schriever schat in dat in de twee noordelijke provincies 60% tot 70% is gezaaid. Ook in het zuidwesten gaat het die kant op. In Zeeuws-Vlaanderen is vanaf februari mondjesmaat gezaaid, maar ook hier zijn de werkzaamheden nog niet afgerond, ziet Delphy-adviseur Johnny Remijn. "Ik denk dat 70% nu is gezaaid en 90% van de plantuien geplant. We hebben eind vorige week 30 millimeter gehad in de kuststreek. Dat zorgde voor plasvorming en verslemping, wat voor problemen kan zorgen bij de opkomst. Meer landinwaarts is minder regen gevallen; zo'n 10 millimeter."

Bram de Visser, verkoopleider in het zuidwesten bij CZAV, ziet een wisselend beeld in zijn werkgebied. "Op de lichte grond, zoals op Flakkee, is misschien wel 90% van de uien gezaaid, terwijl dat op de zware grond in Zeeland maar maximaal 60% is. Daar hebben we drie tot vier werkbare dagen gehad afgelopen week."

10% areaal per dag
In het oosten en zuidoosten van Nederland, op de zandgrond in Brabant en Limburg, hebben akkerbouwers en loonwerkers meer kansen gehad om te kunnen zaaien. "Daar is op een aantal dagen in april gezaaid", weet Kees Jacobs van Syngenta. "Het is daar ook meegevallen met de regen waardoor ook afgelopen weekend nog gezaaid kon worden. Wat meehelpt is een flinke capaciteitsverhoging bij bedrijven zodat in korte tijd veel gezaaid kan worden. Ik schat in dat we in Nederland zo'n 10% van het areaal per dag in kunnen zaaien. Met 50% in de grond betekent dit dat we nog vijf werkbare dagen nodig hebben."

Of die vijf dagen nog komen is niet het enige dat meespeelt in de uienteelt. Ook de kalender is belangrijk. 'Zaaien in mei is prei'. Die uitspraak kent iedere adviseur, uienspecialist en teler. Toch wordt de datumgrens van 1 mei opgerekt, ziet ook Schriever. "In de eerste week tot tien dagen van mei kun je ook uien zaaien, dat hebben we eerder gezien." Ook Jacobs hanteert dat advies. "Normaal zeggen we na 5 mei geen uien meer zaaien, maar dit jaar rekken we die grens toch iets verder op. Veel hangt af van het weer dat je krijgt na het zaaien."

Zaaigrens opgerekt
Wanneer begin mei in het vocht kan worden gezaaid, het zaad direct kiemt en begint te groeien kan een gewas veel inhalen, zo is het idee. Zeker ten opzichte van een eind april gezaaid gewas dat worstelt met kou en een korstvorming is niet alles verloren. Jacobs: "Uit ervaring kunnen we zeggen dat het gemis aan groeidagen loofontwikkeling kost. De laatste jaren hebben we gezien dat de gewassen niet voldoende loof hebben voor een optimale productie. Dat dit jaar een matige ontwikkeling geeft is wel duidelijk. In de eerste week juli is het eerste inductiemoment waarop de plant omschakelt van loofproductie naar bolvorming. Daar heb je mee te maken."

Adviseurs raden aan om de uien dikker te zaaien, wat het afrijpmoment automatisch iets vervroegt. Twee tiende meer zaaizaad dan gebruikelijk wordt als vuistregel gehanteerd. Switchen van ras is geen optie, aangezien zaaizaad niet meer beschikbaar is. "Zijn de omstandigheden niet goed, kijk dan naar alternatieven", raadt Remijn aan. "Ook adviseren we klanten om bijvoorbeeld kopakkers niet te zaaien, zeker op zwaardere grond." Het is de vraag of uiteindelijk alle uien gezaaid worden in Nederland. Percelen die afgelopen week niet bekwaam waren worden dat de komende tien dagen ook niet snel. Sommige akkerbouwers overwegen een eiwitgewas te zaaien zoals erwten of te kiezen voor braak. Daarmee komen ze in aanmerking voor de status 'goud' in het GLB.

Met name in Zuidwest-Nederland is eind februari en begin maart gezaaid en vooral uien geplant. Ook hier is de situatie heterogeen. "Op de hele zware kleigrond staan de uien er goed voor. Op de lichte grond is verslemping een probleem." Bij De Groot en Slot is bekend dat enkele percelen in Zeeland inmiddels zijn overgezaaid. Ook korstvorming vormt een probleem na de slagregens. De tweedejaars plantuien staan er gemiddeld goed op, al tekenen deze gewassen nu door de regen en kou.

Definitief areaal
Aan het begin van dit groeiseizoen gingen zaadleveranciers uit van een areaal rond 28.000 hectare zaaiuien. Dat is 3% tot 4% groei ten opzichte van vorig jaar. Daarvan zit nu 14.000 tot 17.000 hectare in de grond, zo is de schatting. Kan halverwege volgende week weer worden gezaaid, dan komt het gros van de resterende hectares in de grond. Blijft – in een extreem geval – 10% in het pak zitten, dan praat je over 2.800 hectare. Dat betekent een definitief areaal van 25.200 hectare. Dat is vergelijkbaar met het areaal van 2018. Hoeveel kilo's uiteindelijk worden geoogst is afhankelijk van de weersomstandigheden in de tweede helft van mei en in juni. Vast staat dat uienseizoen 2023/24 nu al memorabel is begonnen terwijl het uitzonderlijke seizoen 2022/23 niet eens is beëindigd. De sector rolt van het ene extreem in het andere.