Hoe staan de uien in Europa ervoor?

Het zuiden van Europa heeft al maanden te maken met een extreem droog weertype. In landen als Spanje en Italië zorgt dat voor een fors kleinere (uien)oogst. Het zijn de binnenlandse markten die daardoor het meest beïnvloed worden. Gek genoeg heeft een kleinere opbrengst niet overal direct gevolgen voor de prijs. Zo kennen Italië en Spanje een moeilijke uienmarkt ondanks minder opbrengst.

Duitse teler verkiest rood boven geel
De arealen van uien in Europa zijn stabiel gebleven of licht gedaald dit jaar. In 2021 was een duidelijke piek merkbaar, die is inmiddels afgevlakt. In Nederland is deze daling met 8% behoorlijk groot. Ook in Duitsland bedraagt de afname van de teelt 8%, zo meldt het Fachverband Deutsche Speisezwiebel op basis van eigen onderzoek. Dat betekent zo'n 1.100 hectare minder uien bij onze oosterburen, wat neerkomt op 12.678 hectare zaaiuien. De krimp voor gele zaaiuien is met 12% nog groter, zo zegt het FDS. Bij rode uien is 5% groei merkbaar. Ook dat is vergelijkbaar met ons land, waar rood eveneens steeds meer voet aan wal krijgt.

Het effect van de warmte en droogte is voor de hoofdoogst in Duitsland nog onduidelijk. Telers klagen vooral over een kleinere sortering. De kwaliteit is goed, zo merken ze op. Beregende percelen zijn merkbaar beter, maar regionale beregeningsverboden zorgen ervoor dat dit niet overal meer lukt. De eerste gele en rode zaaiuien worden inmiddels op de markt aangeboden, terwijl er ook nog partijen winteruien en plantuien te vinden zijn. De marktvraag – vooral naar rode uien – is zeer goed.

Polen: meer uien, of toch niet?
Het voorjaar verliep in veel Europese landen kouder en droger dan gemiddeld. In Polen liep het zaaien vertraging op doordat in maart en april juist veel regen viel. Toch hebben de gewassen later wel kunnen herstellen. Vooral de beregende gewassen staan er beter voor. Het statistiekbureau GUS heeft inmiddels een schatting gemaakt van de opbrengst. Die komt op 650.000 ton dit jaar tegen 618.000 ton vorig jaar.

Dit komt niet helemaal overeen met wat insiders melden. Er zijn ook veel uienpercelen in Polen die er helemaal niet zo florissant bij staan. Het zuiden, zuidwesten en midden van Polen is al maanden erg droog. In het noorden zijn de groeiomstandigheden van alle gewassen een stuk beter.

Frankrijk: hitte en insectenschade delen zware klap uit
De uiengewassen in Frankrijk zijn misschien wel het zwaarst geraakt door de zomer, die daar al maanden voor problemen zorgt. In het zuiden van Frankrijk zorgt dat niet alleen voor lage opbrengsten en een kleine maatsortering, telers hebben ook veel te maken met schade van cicaden. Daardoor liggen de opbrengsten tussen de 20% en 80% lager. In extreme gevallen hoeven de uien helemaal niet meer  geoogst te worden. Beregende percelen hebben duidelijk een flinke plus in zowel de opbrengst als kwaliteit.

België
De uienteelt in België is bescheiden. Dit jaar is sprake van een fikse areaaldaling van 16%. De oppervlakte zakt van 4.137 naar 3.477 hectare. Voor de gehele groenteteelt is zelfs een daling merkbaar van 20%. Boeren verkiezen granen en maïs dit jaar boven de teelt van erwten, wortelen en bonen. Het zwaartepunt van de Vlaamse teelt ligt in West-Vlaanderen, langs de Noordzeekust. Juist dat is het droogste gedeelte van het land met een groot neerslagtekort. Van een beregenverbod is nu nog geen sprake en volgens de Vlaamse overheid is dat ook niet de verwachting op korte termijn. Toch heeft het huidig weertype ook gevolgen voor de (uien)gewassen daar, al is die voor de hoofdoogst nog onduidelijk.

Engeland: rampzalige gevolgen voor opbrengst
De teelt van uien is geclusterd op professionele bedrijven in het oosten van Engeland. Juist die regio heeft de twijfelachtige eer om het droogste gebied van Engeland te zijn. In juli viel niet eerder zo weinig neerslag sinds de metingen begonnen in 1884. Ook kwam het kwik niet eerder boven de 40 graden. Na een prima winteruien-oogst zijn er nu grote zorgen over de hoofdoogst. De bedrijven kunnen bijna altijd wel beregenen en er is meestal nog voldoende water beschikbaar. De British Growers Association rekent met een 50% lagere opbrengst dit seizoen, zeker in gebieden waar inmiddels een beregeningsverbod geldt of waar niet beregend kan worden. Het importeren van producten is een bijkomend probleem voor de Britten door ellenlange wachtrijen bij de douane in Dover.

Nederland: grote verschillen tussen zuid en noord
Net als bij aardappelen zijn de verschillen tussen zuid en noord dit jaar enorm, grofweg het gebied onder Utrecht en daarboven. In Zeeland, Zuid-Holland en Brabant kon  in maart op tijd worden gezaaid, waar noordelijke collega's vaak de regen hebben afgewacht. De zeer vroege percelen hebben vaak een betere gewasstand, al geven insiders toe dat percelen met een rapportcijfer 9 of 10 nauwelijks te vinden zijn dit jaar. Ook nu de uien in hun laatste groeifase gaan is er verschil. In het zuiden zijn de meeste percelen volledig gestreken en komt het rooimoment rap naderbij. In het noorden begint dat strijken pas net. Gele punten in het loof na de extreme hitte zijn overal duidelijk zichtbaar.

Het weer zorgt ook voor een hindernis bij de oogst, zoals bij plantuien die nu rap van het land verdwijnen. Percelen moeten voor het rooien beregend worden en dat is lang niet overal mogelijk. Ook is opladen bij temperaturen boven de 30 graden niet aan te raden. In de noordelijke provincies beregenen telers toch vooral nog voor de opbrengst, al is er verdeeldheid over het beregenen van een strijkend gewas.

Regen een gevaar?
De opbrengsten van plantuien zijn gemiddeld tot goed te noemen. Bij zaaiuien pakt dat waarschijnlijk anders uit, vooral op plekken waar het aanhoudend droog is. Een buienfront dat voor de middellange termijn is aangekondigd is misschien prettig voor de oogst, maar niet met het oog op de kwaliteit, voor eventuele hergroei. Dit voorjaar werd nog gerekend met veel grove partijen door een dunne stand. Het weer zorgt ervoor dat deze verwachtingen misschien moeten worden bijgesteld. Percelen met potentie kunnen wellicht nog van de regen profiteren, al wordt steeds beter duidelijk dat de opbrengst 'gewoontjes' gaat zijn.