Poolse uienmarkt is een vraagmarkt

Het brutovolume aan Poolse uien komt dit jaar marginaal hoger uit dan vorig seizoen het geval was. Volgens het Poolse statistiekbureau CSO gaat het om 628.000 ton. Vorig jaar bedroeg het totaalvolume 615.000 ton en in 2019 520.000 ton. Ook in 2018 begon het volume niet met een 6. De reden laat zich raden: droogte.

De uienopbrengst in Polen. Over 2021 gaat het om voorlopige cijfers.

Prijsniveau stabiel
Ook dit jaar speelt droogte een rol, al is het verhaal wel wisselend afhankelijk van de teeltregio. Midden-Polen (regio Poznan) en het noorden zijn droog tot zeer droog geweest. De sortering is hier veel fijner dan anders. Het zuiden en zuidwesten hebben juist met overmatige neerslag te maken gehad. Dit maakt dat de kwaliteit hier een zorgenkindje is. Het prijsniveau bevindt zich op een stabiel niveau in deze wat krappe markt. Voor gesorteerd en opgezakt product wordt – afhankelijk van de sortering – tussen de €15 en €24 per 100 kilo betaald.

De oogstdruk is van de markt waardoor de prijs zich heeft kunnen herstellen deze maand. Ook is er vanuit de industrie meer vraag merkbaar naar uien. Schillerijbedrijven moeten daarvoor naar het buitenland toe. Dat is sowieso nodig omdat de grove uien schaars zijn in eigen land. De industrie heeft de voorbije maanden kunnen putten uit een enorme hoeveelheid Nederlandse plantuien, waar dan ook gretig gebruik van is gemaakt.

Profiteren van plantuien
"Er is deze zomer enorm veel geëxporteerd naar Polen", weet Machiel Boons van Uienhandel.com. Het bedrijf specialiseert zich onder andere in de Poolse industriemarkt. "Op het hoogtepunt exporteerde we wel zeventig vrachtwagens per week die kant op." Ook nu merkt Boons vraag vanuit Polen, maar het aanbod is opgedroogd. "De plantuien zijn nu allemaal verkocht. Partijen zaaiuien met kwaliteitsproblemen zijn in de af land periode direct verkocht. Het is afwachten hoe de uien zich in de bewaring houden."

De verwachting van Boons is dat er gedurende het bewaarseizoen ook nog partijen vervroegd afgezet moeten worden omwille van de kwaliteit. "Vanwege bacterieziek, die zich pas in de bewaring openbaart, of schotvorming omdat de MH bespuiting niet goed is geslaagd." Zeker dit seizoen loont het voor telers die twijfelen aan de kwaliteit om een 'potgrondproef' met hun uien uit te voeren en zo de kwaliteit te monitoren. Deze partijen kunnen zeker de bestemming Polen krijgen, maar ook naar een partij zonder problemen zijn Poolse kopers op zoek, weet Boons. "Verpakkers betalen daarvoor bedragen die ook door de Nederlandse kopers worden gehanteerd." Veel uien gaan er niet naar het oosten nu de Nederlandse handel op Afrika is gericht. GroentenFruitHuis heeft tot nu toe dit seizoen ruim 1.700 ton in de boeken staan.

Hindernissen
Er zijn twee belangrijke hindernissen voor Poolse uienbedrijven dit seizoen. Zo staat de wisselkoers van de Poolse zloty relatief ongunstig ten opzichte van de euro. Dit is al het gehele jaar zo. Werd in het verleden nog gerekend met €0,25 voor 1 zloty. Momenteel is dat gedaald tot €0,21. Dat maakt het ongunstiger om uien te kopen uit de eurozone.

Een grotere hindernis is die van de stijgende transportkosten. De dieselprijs ligt fors hoger dit jaar. Waar vorig jaar gemiddeld €1,11 per liter werd betaald (bron: Evofenedex) ligt de prijs momenteel op €1,45 per liter. Dat is 45% meer. Boons: "Gewoonlijk wordt voor het transport 3,5 tot 4 cent gerekend per kilo." Dat deze kosten stijgen is onvermijdelijk, maar hoeveel precies is nog onbekend." Reken je die 45% door, dan kom je op 5 tot 6 cent uit. Volgens Boons is een cent prijsstijging aannemelijk te noemen.

De Poolse markt legt een bodem in de uienmarkt. In uienkringen ook wel bekend als de 'Poolse bezemwagen'. Daarbij gaat het vaak wel om prijskopers, merkt Boons op. "Wanneer er goedkoper uien in Duitsland, België of Oekraïne gekocht kunnen worden dan kiezen kopers daarvoor. De schillerijsector in het land is het laatste decennia sterk geprofessionaliseerd en vraagt een constante stroom product om aan de afspraken van afnemers te kunnen voldoen. Nu er in eigen land minder (grove) uien voorhanden zijn moeten ze daarvoor de grens over."

Minder plantuien
Voor de teler mag het dan handig zijn om een koper achter de hand te hebben, de prijs is uiteindelijk verre van kostendekkend. Vooral de handel in plantuien heeft twee moeilijke jaren achter de rug. Een krimp in het areaal is onvermijdelijk vanuit dit oogpunt gezien. Toch verwacht Boons geen sterke correctie volgend jaar. Hij acht een maximale daling van enkele procenten reëel. "Niet alleen telers hebben minder interesse, dat geldt ook voor verwerkers. De meeste plantuien worden op basis van samenwerkingscontracten verbouwd. Sorteerders zijn in goede jaren nog plantuien aan het laden en verwerken terwijl het zaaiuienseizoen al van start is. Naar die laatste gaat altijd de voorkeur uit omwille van de houdbaarheid. Signalen in de markt wijzen erop dat verwerkers minder verplichtingen willen. Ze zijn dan flexibeler."

"Het is een dure teelt, al liggen de prijzen voor uitgangsmateriaal op een iets lager niveau dan vorig seizoen", vervolgt hij. "Tegelijk zien we in de nieuwe teeltgebieden interesse in plantuien. Akkerbouwers daar hebben nu enkele jaren goede ervaring met gele zaaiuien opgedaan en gaan verder pionieren in de teelt. Met rood, roze en wit maar ook tweedejaars plantuien."